Zorla Getirme Kararı Nedir?

Zorla getirme kararı, soruşturma ve kovuşturma aşamasında ilgililerin dinlenmesi ile işlemlerin yürütülmesi amacıyla gerçekleştirilen bir hukuki işlemdir.

Zorla getirme kararı; müşteki, şüpheli, katılan, sanık, tanık veya bilirkişi hakkında verilebilecektir. Zorla getirme, bu kişilerin zor kullanılarak savcılık veya mahkeme önüne getirilmesidir.

Zorla getirme kararı; ihzar müzekkeresi veya ihzar celbi olarak da anılmaktadır.

Zorla Getirme Kararı Hangi Hallerde Verilir?

Zorla getirme kararı, Ceza Muhakemesi Kanunu m. 146 hükmünde şu şekilde düzenlenmiştir:

Madde 146 – (1) Hakkında tutuklama kararı verilmesi veya yakalama emri düzenlenmesi için yeterli nedenler bulunan veya 145 inci maddeye göre çağrıldığı halde gelmeyen şüpheli veya sanığın zorla getirilmesine karar verilebilir.

(2) Zorla getirme kararı, şüpheli veya sanığın açıkça kim olduğunu, kendisiyle ilgili suçu, gerektiğinde eşkâlini ve zorla getirilmesi nedenlerini içerir.

(3) Zorla getirme kararının bir örneği şüpheli veya sanığa verilir.

(4) Zorla getirme kararı ile çağrılan şüpheli veya sanık derhal, olanak bulunmadığında yol süresi hariç en geç yirmidört saat içinde çağıran hâkimin, mahkemenin veya Cumhuriyet savcısının önüne götürülür ve sorguya çekilir veya ifadesi alınır.

(5) Zorla getirme, bunun için haklı görülecek bir zamanda başlar ve hâkim, mahkeme veya Cumhuriyet savcısı tarafından, sorguya çekilmenin veya ifade almanın sonuna kadar devam eder.

(6) Zorla getirme kararının yerine getirilememesinin nedenleri, köy veya mahalle muhtarı ile kolluk görevlisinin birlikte imzalayacakları bir tutanakla saptanır.

(7) Çağrıya rağmen gelmeyen tanık, bilirkişi, mağdur ve şikâyetçi ile ilgili olarak da zorla getirme kararı verilebilir.

Zorla getirme kararı; müşteki, şüpheli, katılan, sanık, tanık veya bilirkişi hakkında verilebilecek olup şartları şunlardır:

• Hakkında tutuklama kararı verilmesi için yeterli ve makul şüphe bulunan şüpheli/sanık hakkında verilebilir,
• Hakkında yakalama emri düzenlenmesi için yeterli sebep bulunanlara ilişkin olarak verilebilir,
• İfade alma veya sorgu için usulüne uygun olarak çağırılan kişinin davete uymaması hakkında verilebilir.

Zorla Getirme Kararını Kim Verir?

Zorla getirme kararı hem soruşturma hem de kovuşturma aşamasında verilebilir.

Soruşturma aşamasında, Cumhuriyet Savcısı tarafından zorla getirme kararı verilir. Kolluğun zorla getirme kararı vermesi mümkün değildir. Kolluk tarafından yalnızca verilen zorla getirme kararı uygulanabilir.

Soruşturma aşamasında bazı durumlarda Sulh Ceza Hakimliği tarafından da zorla getirme kararı verilmesi mümkündür. Suçüstü ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısına ulaşılamaması durumunda sulh ceza hakimi tarafından zorla getirme kararı verilebilecektir.

Kovuşturma aşamasında ise hakim veya mahkeme başkanı tarafından zorla getirme kararı verilebilir.

Zorla Getirme Kararı Nasıl Uygulanır?

Zorla getirme kararı, kararı veren mercinin talimatının kolluk kuvvetine bildirilmesi ile icra aşamasına geçmektedir. Uygulamada genellikle kolluk birimi tarafından hakkında zorla getirme kararı verilen kişinin evine tebligat yapılır. Yapılan tebligatın ardından hakkında zorla getirme kararı verilen kişinin dinlenmesi için hazır bulundurulması ile kolluk tarafından işlemin yerine getirildiğine dair evrak düzenlenir.

Zorla Getirme Çeşitleri Nelerdir?

Zorla getirme çeşitleri şunlardır:

• Tarihli zorla getirme kararı,
• Günsüz zorla getirme kararı.

Tarihli zorla getirme kararı; ilgilinin belirli bir tarihte hazır edilmesi için düzenlenir. Örneğin duruşmanın gerçekleştirileceği güne ilişkin olarak zorla getirme kararı verilebilir.

Günsüz zorla getirme kararı ise; hakkında zorla getirme kararı verilen kişiye ulaşılması halinde derhal huzurda hazır edilmesine ilişkin olarak düzenlenmektedir. Bu durumda, ilgili kişinin 24 saat içerisinde ilgili mercinin huzuruna çıkarılması gerekmektedir.

Zorla Getirme Kararına İtiraz Süresi Ne Kadardır?

Zorla getirme kararına itiraz, CMK m. 267 ve devamı hükümlerine göre mümkündür. İtiraz süresi tebliğ veya öğrenmeden itibaren 7 gündür.

İtiraz usulü ve inceleme mercileri ise Ceza Muhakemesi Kanunu m. 268’de şu şekilde düzenlenmiştir:

Madde 268 – (1) Hâkim veya mahkeme kararına karşı itiraz, kanunun ayrıca hüküm koymadığı hâllerde 35 inci maddeye göre ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren yedi gün içinde kararı veren mercie verilecek bir dilekçe veya tutanağa geçirilmek koşulu ile zabıt kâtibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır. Tutanakla tespit edilen beyanı ve imzayı mahkeme başkanı veya hâkim onaylar. 263 üncü madde hükmü saklıdır.

(2) Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok üç gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderir.

(3) İtirazı incelemeye yetkili merciler aşağıda gösterilmiştir:

1. Sulh ceza hâkimliği kararlarına yapılan itirazların incelenmesi, o yerde birden fazla sulh ceza hâkimliğinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen hâkimliğe; son numaralı hâkimlik için bir numaralı hâkimliğe; ağır ceza mahkemesinin bulunmadığı yerlerde tek sulh ceza hâkimliği varsa, yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine; ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerlerde tek sulh ceza hâkimliği varsa, en yakın ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine aittir.
2. Sulh ceza hâkimliğinin tutuklama ve adli kontrole ilişkin verdiği kararlara karşı yapılan itirazların incelenmesi, yargı çevresinde bulunduğu asliye ceza mahkemesi hâkimine aittir. İtirazı incelemeye yetkili mercilerin farklı olduğu hâllerde, itirazların gecikmeksizin incelenmesi amacıyla, kararına itiraz edilen sulh ceza hâkimliği tarafından gerekli tedbirler alınır. Sulh ceza hâkimliği işleri, asliye ceza hâkimi tarafından görülüyorsa itirazı inceleme yetkisi ağır ceza mahkemesi başkanına aittir.
3. Asliye ceza mahkemesi hâkimi tarafından verilen kararlara yapılacak itirazların incelenmesi, yargı çevresinde bulundukları ağır ceza mahkemesine ve bu mahkeme ile başkanı tarafından verilen kararlar hakkındaki itirazların incelenmesi, o yerde ağır ceza mahkemesinin birden çok dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye; son numaralı daire için birinci daireye; o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi varsa, en yakın ağır ceza mahkemesine aittir.
4. Naip hâkim kararlarına yapılacak itirazların incelenmesi, mensup oldukları ağır ceza mahkemesi başkanına, istinabe olunan mahkeme kararlarına karşı yukarıdaki bentlerde belirtilen esaslara göre bulundukları yerdeki mahkeme başkanı veya mahkemeye aittir.
5. Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları ile Yargıtay ceza dairelerinin esas mahkeme olarak baktıkları davalarda verdikleri kararlara yapılan itirazlarda; üyenin kararını görevli olduğu dairenin başkanı, daire başkanı ile ceza dairesinin kararını numara itibarıyla izleyen ceza dairesi; son numaralı daire söz konusu ise birinci ceza dairesi inceler.

Sık Sorulan Sorular

Ceza avukatı, tarafların hak kayıplarının önüne geçilebilmesi amacıyla gerek soruşturma gerekse de kovuşturma aşamasında büyük önem taşımaktadır. Herhangi bir ceza yargılamasının tarafı olmanız halinde Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçerek ceza hukuku alanında tecrübeli avukatlarımızdan hukuki destek alabilirsiniz. 

Av. Ennur GÜVEN & Av. Ahmet EKİN