Uygulama İmar Planı Nedir?
Uygulama İmar Planları, tasdikli halihazır haritalar üzerine, varsa mevcut kadastral durum işlenerek ve nazım imar planı esasları göz önünde bulundurularak çizilir. Çeşitli yapı adalarının konumu, yoğunluk ve düzenine dair detaylar içerir.
Ayrıca yollar ve diğer ulaşım ağları, uygulanacak imar programlarına temel olacak uygulama aşamaları gibi bilgileri de ayrıntılı bir şekilde gösterir. Bu planlar, genellikle 1/1000 ölçekli olarak hazırlanır ve yapılaşmaya dair detayları ayrıntılı bir biçimde sunar. (İmar Kanunu m. 5)
Uygulama İmar Planının Özellikleri Nelerdir?
Uygulama imar planının özellikleri aşağıda sayılmıştır:
- Detaylı Ölçek: Genellikle 1/1000 ölçekli olur, bu da planda gösterilen her birim alanın gerçekteki boyutlarının 1000 kat küçültülerek gösterildiği anlamına gelir. Bu detay düzeyi, yapı ve parsel bazında belirlemelere olanak tanır.
- Mevcut Arazi Planı ile Uyum: Belirlenen yapılaşma koşulları ve kullanım kararları, doğal ve kültürel değerlere uygun olarak oluşturulur.
- Belediye Onayı: Belediyeler ya da ilgili kurumlar tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girer ve uygulama safhasına geçilir.
Uygulama İmar Planları, kentlerin daha düzenli ve yaşanabilir hale gelmesini sağlamak amacıyla yapılan şehir planlamasının en önemli araçlarından biridir.
Nazım İmar Planı Nedir?
Varsa bölge planlarının mekâna ilişkin genel ilkelerine ve varsa çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini, nüfus yoğunlukları ve eşiklerini, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, plan hükümleri ve raporuyla beraber bütün olan plandır.
Uygulama İmar Planı ile Nazım İmar Planının Bütünlüğü ve Farkları Nedir?
Uygulama İmar Planı ile Nazım İmar Planı’nın bütünlüğü, kentlerin planlı, uyumlu ve sürdürülebilir bir şekilde gelişmesini sağlamak için zorunlu olan bir uyum ve hiyerarşi ilişkisidir. Nazım İmar Planı genel bir çerçeve sunarken, Uygulama İmar Planı bu çerçeveyi araziye uygulayan daha ayrıntılı bir plandır. Bu bütünlüğün sağlanması, kentlerin parçalı ya da düzensiz bir şekilde gelişmesini önler.
1/5000 ölçekli olarak hazırlanan Nazım İmar Planı, şehir veya bölgenin ana kullanım kararlarını (konut, ticaret, sanayi, yeşil alan gibi) belirler ve altyapı ile ulaşım sistemlerine dair genel düzenlemeleri sunar. Kentin gelişim yönü, yoğunluk kararları gibi genel ilkeler bu planda ele alınır.
1/1000 ölçekli olarak hazırlanan Uygulama İmar Planı, Nazım İmar Planı’nda belirlenen genel kararları daha detaylı hale getirir ve parsel bazında uygulanmasını sağlar. Yapı adalarının sınırları, bina yükseklikleri, yol genişlikleri ve yapı yoğunlukları gibi detaylar bu planda belirtilir.
Uygulama İmar Planı, Nazım İmar Planı’na uygun olarak hazırlanmalıdır; Nazım İmar Planı’ndan bağımsız veya çelişen düzenlemelere yer verilemez. Bu bütünlük ilkesi, planlama aşamasında iki planın birbirini tamamlamasını ve kentsel alanların düzenli bir yapıda gelişmesini sağlar.
Uygulama İmar Planı İptali Davasında Zamanaşımı Nedir?
Uygulama İmar Planı iptali davalarında, dava açma süresi belirli bir zamanaşımı süresine tabidir ve bu süre 60 gün olarak belirlenmiştir. Bu süre, ilgili planın askıya çıkmasından, yani ilan edilmesinden sonra başlar. Plan, belediyenin ilan panosunda veya resmi internet sitesinde yayımlandığı tarihten itibaren askı süresi boyunca vatandaşlar tarafından incelenebilir. Bu süre içinde plana itiraz edilebilir ve iptal davası açılabilir.
Eğer birey veya kurum, Uygulama İmar Planı’na karşı 60 gün içinde dava açmazsa, plan kesinleşir ve yargı yoluyla itiraz etme hakkı sona erer. Ancak, bazı özel durumlarda bu süre dışında da dava açma hakkı doğabilir:
Planın hukuka aykırılığının sonradan fark edilmesi halinde, planın yasal olarak sakıncalı olduğu ve kamu yararına aykırı durumlar mevcutsa, “yok hükmünde sayılma” gerekçesiyle bu davalar açılabilir. Bu durumda, zamanaşımı süresi farklı değerlendirilebilir.
Kişisel hak ihlalleri halinde Uygulama İmar Planı’ndan doğrudan etkilenen ve planın uygulanması sonucu kişisel hakkı ihlal edilen bir birey, durumun kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren yeniden dava açma hakkına sahip olabilir.
Uygulama İmar Planı iptal davaları, İdari Yargılama Usulü Kanunu çerçevesinde idari mahkemelerde görülür ve zamanaşımı süresine uyulması davanın kabul edilmesi için zorunludur.
Av. Ahmet Ekin & Stj. Av. Mehmet Uğur DUDAKLI
