Taşınmaz Yükü

Taşınmaz yükü, bir taşınmazın belirli bir kişi lehine malvarlığına ya da taşınmazın kullanımına ilişkin bir edimi yerine getirme borcu doğurması anlamına gelir.

Bu yük, taşınmazın maliki üzerinde bir yükümlülük yaratır ve taşınmaz maliki, bu yükümlülüğü taşınmazın üzerinden kaldırmadıkça yerine getirmek zorundadır. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen taşınmaz yükü, taşınmaz mülkiyetine sınırlı bir şekilde müdahale eder ve genellikle ekonomik ya da sosyal bir yarar sağlamak amacıyla oluşturulur.

Taşınmaz Yükünün Kurulması

Taşınmaz yükü, genellikle tapu siciline tescil edilerek kurulur. Bir taşınmaz yükünün kurulabilmesi için iki temel unsur vardır: Bir taşınmaz ve bu taşınmaz üzerinde yarar sağlanan bir kişi ya da bir tüzel kişilik.

Taşınmaz yükünün kurulması, taşınmaz maliki ile lehine taşınmaz yükü tesis edilen kişi arasında yapılan bir anlaşma sonucunda olur. Bu anlaşma yazılı olarak düzenlenir ve tapu siciline tescil edilmesi ile birlikte taşınmaz yükü hukuki bir geçerlilik kazanır.

Taşınmaz yükünün kurulabilmesi için malik ile lehine yük tesis edilen kişi arasında geçerli bir hukuki işlem yapılması gerekir. Bu işlem, genellikle bir sözleşme yoluyla yapılır ve yükümlülük, taşınmazın devredilmesi durumunda bile devam eder. Taşınmaz yükünün kurulmasıyla birlikte malik, taşınmazın üzerinden yükümlülüklerini yerine getirmekle sorumlu hale gelir.

Taşınmaz Yükünün Hükümleri

Taşınmaz yükü, malik üzerinde bir edim borcu doğurur. Bu borç, para ödemesi, belirli bir hizmet sağlanması ya da bir taşınmazın kullanımı gibi çeşitli şekillerde olabilir.

Malik, bu edimleri yerine getirmekle yükümlüdür. Örneğin, bir taşınmazın bir kısmı üzerinde geçiş hakkı tanınmışsa, taşınmaz sahibi bu hakkı ihlal etmeden lehine yük tesis edilen kişinin bu haktan yararlanmasını sağlamak zorundadır.

Taşınmaz yükünün hükümleri, taraflar arasında yapılan sözleşmeye göre şekillenir. Taraflar, taşınmaz üzerindeki yükümlülüklerin kapsamını ve nasıl yerine getirileceğini belirleyebilir. Ayrıca, yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda lehine yük tesis edilen kişi, mahkemeye başvurarak yükümlülüklerin yerine getirilmesini talep edebilir.

Taşınmaz yükü, genellikle taşınmazın kullanımı veya üzerinde yapılacak işlemlerle ilgilidir. Malik, taşınmazı satmak ya da devretmek istediğinde, taşınmaz üzerindeki yükümlülükleri de yeni malik devralır. Yani taşınmaz yükü, taşınmazın kendisine bağlı bir borç olduğundan, malik değişse bile bu yükümlülükler devam eder.

Taşınmaz Yükünün Sona Ermesi

Taşınmaz yükü, çeşitli nedenlerle sona erebilir. İlk olarak, taraflar arasında yapılan anlaşma ile taşınmaz yükünün sona erdirilmesi mümkündür. Malik ve lehine yük tesis edilen kişi, karşılıklı anlaşma ile yükümlülükleri sona erdirebilir. Bu durumda, taşınmaz üzerindeki yükümlülükler tapu sicilinden silinir ve taşınmaz yükü sona ermiş olur.

Bir diğer sona erme durumu, yükün konusu olan edimin yerine getirilmesi ile meydana gelir. Eğer taşınmaz yükü bir para ödemesi ya da belirli bir süre boyunca devam edecek bir hizmet ise, bu edimlerin tamamlanmasıyla yükümlülükler sona erer. Ayrıca, taşınmazın tamamen yok olması ya da taşınmaz üzerinde yapılamayacak bir halin meydana gelmesi durumunda da taşınmaz yükü kendiliğinden sona erebilir.

Mahkeme kararı ile de taşınmaz yükü sona erdirilebilir. Eğer malik, yükümlülükleri yerine getiremeyecek durumda ise ya da yükümlülükler artık anlamını yitirmişse, mahkeme taşınmaz üzerindeki yükümlülükleri kaldırabilir. Bu durumda da tapu sicilinden taşınmaz yükü kaydı silinir.

Taşınmaz Yükünden Kurtulma

Taşınmaz üzerinde bir yük bulunduğu sürece malik bu yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır. Ancak, malik belirli durumlarda taşınmaz yükünden kurtulma yoluna başvurabilir. Yükten kurtulma, malikin, lehine yük tesis edilen kişiye tazminat ödemesi ya da başka bir malvarlığı değeri sunarak yükümlülüklerden kurtulması anlamına gelir.

Taşınmaz yükünden kurtulma, genellikle taraflar arasında anlaşma yoluyla gerçekleştirilir. Malik, lehine yük tesis edilen kişiye belirli bir bedel ödeyerek ya da yükün yerine getirilmesini gereksiz kılacak başka bir çözüm sunarak yükümlülüklerinden kurtulabilir. Yükten kurtulma anlaşması, tapu siciline tescil edilmesi ile resmiyet kazanır ve taşınmaz üzerindeki yükümlülükler sona erer.

Yükten kurtulma, aynı zamanda mahkeme kararıyla da gerçekleşebilir. Malik, yükümlülükleri yerine getirmekte zorlanıyorsa ya da yükümlülüklerin taşınmazın ekonomik değerine zarar verdiği durumlarda mahkemeye başvurarak yükten kurtulma talebinde bulunabilir. Mahkeme, gerekli koşullar oluşmuşsa taşınmaz üzerindeki yükümlülükleri kaldırabilir.

Sonuç

Taşınmaz yükü, taşınmazın maliki üzerinde belirli bir kişi lehine edim borcu doğuran bir sınırlamadır. Bu yük, taşınmaz üzerinde kalıcı ya da geçici olabilen bir borç yaratır ve malik yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır.

Taşınmaz yükü, tapu siciline tescil edilerek kurulurken, sona ermesi ise tarafların anlaşması, edimin tamamlanması ya da mahkeme kararı ile gerçekleşebilir. Malik, belirli koşullar altında taşınmaz üzerindeki yükümlülüklerden kurtulma yoluna başvurarak, yükümlülüklerini sona erdirebilir.

Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN