Taşınmaz Mülkiyetinin Kaybı
Taşınmaz mülkiyetinin sona ermesi, mülkiyetin tamamen sona erdiği hallerle, mülkiyetin bir kişiden diğerine geçmesi sebebiyle önceki malik için sona erdiği halleri kapsamaktadır. Taşınmaz mülkiyetinin kaybı, mutlak ve nisbi kayıp olarak çeşitlendirilir.
Mülkiyetin kaybı çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Buna göre terkin ile sona eren mülkiyet ile terkinden önce sona eren mülkiyet veya mülkiyetin tamamen sona ermesi ile mülkiyetin sadece malik için sona ermesi olarak sınıflandırılabilir. Mülkiyetin tamamen yani herkes için sona ermesi mutlak kayıp, sadece malik için sona ermesi ise nispi kayıp olarak adlandırılır.
MK m. 717 uyarınca taşınmaz mülkiyeti, terkin veya taşınmazın tamamen yok olmasıyla sona erer. Kamulaştırma hâlinde mülkiyetin ne zaman sona ereceği özel kanunla belirlenir.
Taşınmaz Mülkiyetinin Nisbi Kaybı
Taşınmaz mülkiyetinin nisbi kaybı, devreden kişi adına sona ermesidir. Taşınmazın yeni maliki mülkiyeti kazanacağı için nispi kayıp söz konusu olur. Mülkiyetin nispi kayıp anı, yeni malikin mülkiyeti kazandığı andır.
Taşınmaz Mülkiyetinin Mutlak Kaybı
Taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkının hukuken ortadan kalktığı takdirde mülkiyetin mutlak kaybı söz konusu olur. Mülkiyetin mutlak kaybında hiç kimse mülkiyet hakkına sahip değildir. Sonradan bu taşınmaz üzerinde mülkiyet hakkı kazanılması halinde, bu hak aslen kazanılmış olur. Mülkiyetin mutlak kaybı farklı şekillerde gerçekleşebilmektedir.
Taşınmazın Tamamen Yok Olması
Mülkiyet konusu taşınmaz doğal olaylar sonucu tamamen ve devamlı olarak yok olursa bu taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkı da sona ermiş olur. Taşınmazın tamamen yok olmasıyla mülkiyet ile birlikte sınırlı ayni haklar ve eşyaya bağlı borçlarda sona erer. Taşınmazın yok olması halinde tapu kütüğündeki sayfa da kapatılmaktadır.
Mülkiyetin Terkini
Malikin yazılı irade beyanı ile mülkiyet hakkından feragat etmesi ile mülkiyet sona erer. Tapu sicilinde yolsuz tescil varsa, malik görünen kişinin terk beyanı ve terkin, sicil dışı gerçek malikin mülkiyet hakkını sona erdirmez. Zira sicil dışı gerçek malikin önce taşınmazı kendi adına tescil ettirmesi gerekir. Terk edilen taşınmaz arazi ise, işgal ile kazanmaya elverişli bir taşınmaz olduğundan işgal ile yeni mülkiyet kazanılabilir. Terk sadece maddi varlığı olan eşyalar üzerinde söz konusu olabilir.
Paylı mülkiyette paydaşlardan birinin mülkiyetini terk etmesi mümkün olamaz. Terk, taşınmaz, bütünleyici parçalar ve istisna edilmeyen eklentiler üzerindeki mülkiyeti sona erdirir. Terk ile sadece mülkiyet sona erer, taşınmaz üzerindeki diğer haklar devam eder. Bağımsız ve sürekli bir hak söz konusu ile mülkiyeti sona erdiren işlem terk değil haktan vazgeçmedir. Tapusuz taşınmazlarda, mülkiyetin tescili yapılmadığından mülkiyet terk edilemez, sadece zilyetlik terk edilebilir.
Kamulaştırma
Kamulaştırma işlemi ile idare, rıza ile yaptıracağı tescille veya mahkeme kararı ile taşınmazın mülkiyetini kazanır. Rızai tescille veya mahkeme kararının verilmesiyle bireyin mülkiyeti sona erer. Kamulaştırma ile tıpkı taşınmazın yok olmasında olduğu gibi taşınmaz üzerindeki bütün haklar sona erer.
Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN
