Soruşturma Evresinde Kısıtlılık Kararı

Ceza muhakemesi hukukunda müdafi soruşturma dosyasını inceleyebilir ve dosyanın örneğini alabilir. Fakat bazı hallerde müdafinin bu hakkı kısıtlanabilmektedir.

CMK m. 153’e göre; “Müdafi, soruşturma evresinde dosya içeriğini inceleyebilir ve istediği belgelerin bir örneğini harçsız olarak alabilir.” 

Kısıtlama Kararı Nedir?

Ceza Muhakemesi hukukunda, suçun öğrenilmesiyle başlayıp Cumhuriyet savcısı tarafından yapılan araştırmalar sonucunda kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın (takipsizlik) verilmesi veya iddianamenin mahkemeye sunulmasıyla sona eren süreç, soruşturma evresi olarak adlandırılır.

Soruşturma evresi gizli yürütülmesi gereken bir evredir ve bu evrede kural olarak adli makamlar dışında kimse soruşturmadan haberdar olamaz. Fakat kanunda soruşturma kapsamında ilgili kişilerin müdafilerinin veya vekillerinin dosyayı incelebileceği sayılmıştır. 

CMK m. 153’e göre; “Kanunun başka hüküm koyduğu hâller saklı kalmak ve savunma haklarına zarar vermemek koşuluyla soruşturma evresindeki usul işlemleri gizlidir.”

Kısıtlama kararı ise yukarıda sayılan hakka istisna olarak getirilmiş bir düzenlemedir, soruşturma dosyasının amacının tehlikeye girebileceği durumlarda müdafi tarafından dosyanın içeriğinin ne olduğunun öğrenilmesinin engellenmesidir.

Kısıtlama Kararının Şartları

Kısıtlama kararının verilebilmesi için Ceza Muhakemesi Kanunu’nda bazı şartlar öngörülmüştür. Bu şartlar şöyledir;

• Soruşturmanın amacı tehlikeye düşebilecek olmalıdır.
• Cumhuriyet savcısının istemi olmalıdır.
• Bu istem üzerine hakim kararı verilmelidir.
• Katalog suçlardan birine dair soruşturma yürütülüyor olmalıdır.

Kısıtlama Kararında Katalog Suçlar

Kısıtlama kararı verilebilmesi için gereken şartlardan birisi de katalog suçların varlığıdır. Bu katalog suçlar kanunda şöyle sayışmıştır;

• a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan; 
• 1. Kasten öldürme (madde 81, 82, 83), 
• 2. Cinsel saldırı (birinci fıkra hariç, madde 102), 
• 3. Çocukların cinsel istismarı (madde 103), 
• 4. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188), 
• 5. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (madde 220),
•  6. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 307, 308),
•  7. Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316), 
• 8. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 326, 327, 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337). 
• b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları. 
• c) 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 160 ıncı maddesinde tanımlanan zimmet suçu. 
• d) 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan suçlar.

Kısıtlama Kararının Uygulanmayacağı Haller

Yakalanan kişinin veya şüphelinin ifadesini içeren tutanak ile bilirkişi raporları ve adı geçenlerin hazır bulunmaya yetkili oldukları diğer adli işlemlere ilişkin tutanaklar hakkında kısıtlama kararı uygulanamaz.

İddianame kabul edildiği vakit müdafi her türlü belgeyi inceleyebilir. Bu durum kanunda şöyle sayılmıştır. CMK m. 153/4’e göre; “Müdafi, iddianamenin mahkeme tarafından kabul edildiği tarihten itibaren dosya içeriğini ve muhafaza altına alınmış delilleri inceleyebilir; bütün tutanak ve belgelerin örneklerini harçsız olarak alabilir.” 

Bu hallerden sadece müdafi değil, suçtan zarar görenin vekili de faydalanır.

Müdafi İle Görüşmenin Kısıtlanması

Bazı suçlar bakımından gözaltındaki şüphelinin müdafi ile görüşme hakkı Cumhuriyet savcısının istemi üzerine, hâkim kararıyla yirmidört saat süreyle kısıtlanabilir; bu zaman zarfında ise ifade alınamaz. Bu suçlar ise şöyledir;

Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısmında yer alan;

• Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar
• Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar
• Milli Savunmaya Karşı Suçlar
• Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk
• Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar 
• Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen uyuşturucu ve uyarıcı madde imâl ve ticareti suçları

 Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER