Siyasal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu ve Cezası

Siyasal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 114. maddesinde düzenlenen bir suçtur.

Bu suç, bir kişinin siyasi haklarının kullanılmasının cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla engellenmesi şeklinde işlenir. Siyasi haklar, bir siyasi partiye üye olma, siyasi faaliyete katılma, seçim yoluyla gelinen bir kamu görevine aday olma veya o görevden ayrılma gibi haklardır.

Bu suçun cezası, failin kullandığı yönteme, mağdurun durumuna ve sonuçlara göre değişir. Suçun temel hali için bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası, siyasi partinin faaliyetlerinin engellenmesi halinde ise iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.

Siyasal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunda Fail

Siyasal hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun faili, herhangi bir kişi olabilir.

Siyasal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunda Mağdur

Suçun mağduru siyasi hakları bireysel olarak kullanabilen kişiler ve varlığı devam eden siyasi partilerdir. Bu partilerin parlamentoda olup olmamaları önemli değildir. Siyasi hakları kullanmaktan yoksun bırakılan kimselere karşı bu suç isnat edilemez.

Yabancılar, yalnızca siyasi parti faaliyetlerine katılma bağlamında bu suçun mağduru olabilir. Bunun dışında suçun mağduru olamazlar. Siyasi partilere üye olmaları yasaklanan kişilere karşı da bu suç işlenemez. Örneğin yargıç ve savcılara veya silahlı kuvvet mensuplarına karşı bu suç işlenemez.

Siyasal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunda Fiil

Bu suç iki eylem ile işlenebilir. Bunlar siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi ve siyasi partilerin faaliyetlerinin engellenmesidir.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi

Suçun hareket öğesini bir kimseye karşı cebir veya tehdit kullanılarak, bir siyasal partiye üye olmaya veya olmamaya, siyasal partinin faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya ya da siyasal partiden veya siyasal parti yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlanması oluşturmaktadır. Bu suçun tamamlanmış biçimine göre cezaya hükmedilebilmesi için cebir veya tehdide maruz kalan kişinin siyasal partiye üye olması veya olmaktan vazgeçmesi, siyasal partinin faaliyetlerine katılması veya katılmaktan vazgeçmesi ya da siyasal partiden veya siyasal parti yönetimindeki görevinden ayrılması gerekmez. Bu amaçlarla, kişiye karşı cebir veya tehdit kullanılması, failin söz konusu suçu tamamlanmış gibi cezalandırılabilmesi için yeterlidir. Bu bakımdan söz konusu suç, bir teşebbüs suçu niteliği taşımaktadır.

Suçun hareket öğesini bir kimseye karşı cebir veya tehdit kullanılarak, seçim yoluyla gelinen bir kamu görevine aday olmamaya veya seçildiği görevden ayrılmaya zorlanması oluşturmaktadır. Suç, bir teşebbüs suçu niteliğindedir. Bu nedenle suçun tamamlanmış biçimine göre cezaya hükmedilebilmesi için cebir veya tehdide maruz kalan kişinin bu nedenle seçim yoluyla gelinen bir kamu görevine aday olmaktan vazgeçmesi veya seçildiği görevi bırakması gerekmemektedir.

Siyasi Partilerin Faaliyetlerinin Engellenmesi

Cebir veya tehdit kullanılarak veya hukuka aykırı başka bir davranışla bir siyasal partinin faaliyetlerinin engellenmesi bu suçu oluşturur. Burada siyasi hakların bireysel değil, toplu olarak kullanılmasının engellenmesi cezai yaptırım altına alınmıştır. Gösteri veya gürültü yaparak veya hileli davranışlar kullanarak da bu suç işlenebilir.

Cebir veya tehdit kullanılarak veya hukuka aykırı başka bir davranışla bir kamu faaliyetinin yürütülmesine, kamu kurumlarında veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında verilen ya da kamu makamlarının verdiği izne dayalı olarak sunulan hizmetlerden yararlanılmasına engel olunması bu suçu oluşturmaz; kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçunu oluşturur.

Bir kimseye karşı bir sendikaya üye olmaya veya olmamaya, sendikanın faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya, sendikadan veya sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamak amacıyla, cebir veya tehdit kullanılması sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçunu oluşturur.

Cezanın Artırılmasını Gerektiren Haller

Cezanın hangi durumlarda artırıldığı aşağıda belirtilmiştir:

• Suçun silahla işlenmesi,
• Suçun kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle imzasız mektupla veya özel işaretlerle işlenmesi,
• Suçun birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi,
• Suçun var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak işlenmesi,
• Suçun kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi.

Hukuka Aykırılık Unsuru

Görevin ifası, bu suçta hukuka aykırılığı ortadan kaldırır.

Siyasal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Manevi Unsur

Bu suç, kasten işlenen bir suçtur. Ancak siyasal hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun oluşabilmesi için kast yeterli olmayıp failin siyasal hakların kullanılmasını engellemek amacıyla hareket etmesi gerekir.

Siyasal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçuna Teşebbüs

Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçuna teşebbüs mümkündür. Suç, engellenmeyle birlikte tamamlanır.

Siyasal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunda İştirak

Siyasal hakların kullanılmasının engellenmesi suçunda iştirak konusunda genel kurallar uygulanır.

Siyasal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunda İçtima

İçtima Cebir ve tehdit suçunun unsuru olduğu için bileşik suç söz konusudur.

Fail, cebir ve tehditten dolayı ayrıca cezalandırılmaz; yalnızca bu suçtan dolayı cezalandırılır. Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun sonucu nedeniyle ağırlaşmış biçimlerinin gerçekleşmesi durumunda, gerçek içtima hükümleri uygulanır ve fail ayrıca kasten yaralama suçundan dolayı cezalandırılır.

Muhakeme ve Yaptırım

Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun soruşturma ve kovuşturması re’sen yapılır; şikâyet aranmaz. Suçun işlenmesine dair resmi makamlar tarafından önceden bilgi sahibi olunsa bile, mağdur veya başka bir kişi tarafından şikâyet başvurusunda bulunulması gerekmez. Kamu düzenine karşı işlenen bu suç nedeniyle soruşturma ve kovuşturma, yetkili makamlar tarafından bağımsız bir şekilde gerçekleştirilir.

Bu suçun cezası, failin kullandığı yönteme, mağdurun durumuna ve sonuçlara göre değişir. Suçun temel hali için bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası, siyasi partinin faaliyetlerinin engellenmesi halinde ise iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Suçun nitelikli halleri, özel görünüş şekilleri, teşebbüsü, iştiraki, içtiması, adli para cezasına çevirme, erteleme, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, etkin pişmanlık gibi konular, Türk Ceza Kanunu’nun 114. ve 119. maddelerinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Bu suçun görevli mahkemesi, ağır ceza mahkemesidir. Bu suçun uzlaşma kapsamında olmadığı, Yargıtay kararlarıyla belirlenmiştir. Bu suç, devlet memurluğuna, uzman erbaşlığa veya askerlik hizmetine engel olabilecek bir suçtur.

Ekin Hukuk Bürosu olarak Ceza Hukuku alanında uzman avukat kadromuzla iletişime geçmek ve dava ve işlemlerinizi takip etmek için bize ulaşabilirsiniz.

Stj. Av. Nesrin KOŞAR & Av. Ahmet EKİN