Sendikal Tazminat Davası Nedir?

Sendikal tazminat davası, işçilerin sendika üyeliği veya sendikal faaliyetlere katılıp katılmadıkları nedeniyle işe alım, işten çıkarmalar veya çalışma sürecinde karşılaştıkları ayrımcılık sebebiyle işverene karşı açılacak davadır. Sendika kurma ve sendikal özgürlükle ilgili haklar, başta Anayasa olmak üzere İş Kanunu ve Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile güvence altına alınmıştır.

Sendikal Tazminatın Miktarı?

Sendikal tazminat hesaplama, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda “Sendika Özgürlüğünün Güvencesi” başlığı altında düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, kanun maddelerine aykırı hareket eden işveren, işçiye bir yıllık ücret tutarından az olmamak kaydıyla sendikal tazminat ödemekle yükümlü tutulur. Bu tazminat, işçinin sendikal faaliyetlere katılımı veya sendikaya üye olması nedeniyle uğradığı zararların karşılanması amacıyla belirlenir.

Sendikal Tazminatın Şartları

Sendikal tazminatın hangi hallerde verileceği Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 25. Maddesinde şöyle düzenlenmiştir;

MADDE 25 – 

(1) İşçilerin işe alınmaları; belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, belli bir sendikadaki üyeliği sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri veya herhangi bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları şartına bağlı tutulamaz.

 (2) İşveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz. Ücret, ikramiye, prim ve paraya ilişkin sosyal yardım konularında toplu iş sözleşmesi hükümleri saklıdır. 

(3) İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya farklı işleme tabi tutulamaz.

 (4) İşverenin yukarıdaki fıkralara aykırı hareket etmesi hâlinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilir

Sendikal Tazminat Davasının Tarafları

Sendikal tazminat davasının taraflarında davacı olarak işçi, davalı olarak ise işveren yer almaktadır. Ayrıca, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda işverenin, bir sendikaya üye olan işçilerle, sendika üyesi olmayan işçiler veya farklı sendikalara üye olan işçiler arasında çalışma koşulları veya işten çıkarılma açısından herhangi bir ayrım yapamayacağı belirtilmiştir. Bu nedenle, sendika üyesi olan bir işçi, sendikal tazminat davasını açabileceği gibi, sendika üyesi olmayan bir işçi de bu davayı açma hakkına sahiptir. 

Aynı şekilde sendikalar da üye işçilerin davalarını takip edebilir, bu durum kanunda şöyle sayılmıştır;

Kuruluşlar, çalışma hayatından, mevzuattan, örf ve adetten doğan uyuşmazlıklarda işçi ve işverenleri temsilen; sendikalar, yazılı başvuruları üzerine iş sözleşmesinden ve çalışma ilişkisinden doğan hakları ile sosyal güvenlik haklarında üyelerini ve mirasçılarını temsilen dava açmak ve bu nedenle açılmış davada davayı takip yetkisine sahiptir. Yargılama sürecinde üyeliğin sona ermesi üyenin yazılı onay vermesi kaydıyla bu yetkiyi etkilemez. (6356 Sayılı Kanun m. 26/2)

Sendikal Tazminat Davasında Görevli Ve Yetkili Mahkeme

Sendikal tazminat davalarında iş mahkemeleri yetkilidir. Yetkili mahkeme ise davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi, işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesi, veya davalı birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.

Sendikal Tazminat Davasında Hak Düşürücü Süreler ve Zamanaşımı

Sendikal tazminatla ilgili olarak hak düşürücü bir süre bulunmamakla birlikte, bu tazminat 5 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. 4857 Sayılı İş Kanunu Ek Madde 3’te, iş sözleşmesinden kaynaklanan bazı tazminat türlerinin zamanaşımı süresi beş yıl olarak belirlenmiştir. Bu tazminatlar şunlardır:

• Kıdem tazminatı
• İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat
• Kötüniyet tazminatı
• İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat

Bu düzenleme, sendikal tazminat davasının da beş yıllık zamanaşımı süresine tabi olduğunu belirtmektedir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER