Medeni Usul Hukukunda Süreler

Medeni Usul Hukukunda süreler HMK  90 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.

Süreler, yasanın hukuksal sonuç bağladığı belli zaman dilimleridir. Örneğin, istinaf süresine Hukuk Muhakemeleri Kanununda hukuksal bir sonuç bağlanmıştır.

Yasal Süreler

Yasal süreler, kanun koyucu tarafından kullanılan sürelerdir. Örneğin cevap dilekçesini verme  ,istinaf ve temyiz süresi gibi. Sürelerin bir kısmı taraflar için bir kısmı mahkemeler için öngörülmüştür. Mahkeme için öngörülmüş süreler hak düşürücü nitelikte değildir. İşlem süresinden sonra yapılsa da geçerlidir.

Taraflar için öngörülmüş olan süreler ise kesindir ve hak düşürücüdür. Yasada belirtilen süre içinde, gerekli işlem yapılmazsa hak düşer. Bu husus HMK 94. maddesinde düzenlenmiştir.

MADDE 94– (1) Kanunun belirlediği süreler kesindir.
(2) (Değişik:22/7/2020-7251/6 md.) Hâkim, tayin ettiği sürenin kesin olduğuna karar
verebilir. Bu takdirde hâkim, tayin ettiği kesin süreye konu olan işlemi hiçbir duraksamaya yer
vermeyecek şekilde açıklar ve süreye uyulmamasının hukuki sonuçlarını açıkça tutanağa
geçirerek ihtar eder. Kesin olduğu belirtilmeyen süreyi geçirmiş olan taraf yeniden süre
isteyebilir; bu şekilde verilecek ikinci süre kesindir ve yeniden süre verilemez.
10890
(3) Kesin süre içinde yapılması gereken işlemi, süresinde yapmayan tarafın, o işlemi
yapma hakkı ortadan kalkar.

Yasada belirtilen istisnai durumlar dışında, hakim süreleri artıramaz veya eksiltemez.HMK 90. maddede düzenlenmiştir.Hakim süreye uyulup uyulmadığını resen gözetir. Yasada açıkça belirtilen hallerde hakim süreleri azaltıp çoğaltabilir.

MADDE 90– (1) Süreler, kanunda belirtilir veya hâkim tarafından tespit edilir. Kanunda
belirtilen istisnai durumlar dışında, hâkim kanundaki süreleri artıramaz veya eksiltemez.
(2) Hâkim, kendisinin tespit ettiği süreleri, haklı sebeplerle artırabilir veya eksiltebilir;
gerekli gördüğü takdirde, bu konudaki kararından önce tarafları da dinler.

Takdiri Süreler

Bazı sürelerin belirlenmesi, açıkça hakime bırakılmış olabilir ve hakim bu işlemin belirli süre içinde yapılmasını öngörebilir.Hakim süre verirken tarafların durumunu göz önüne alması gerekir.

• Hakim süre verirken kesin olduğunu belirtmemişse süreyi geçiren taraf yeniden süre verilmesini isteyebilir. İlk verilen süre içinde işlemi yapamayan tarafa ikinci süre verilebilmesi için  tarafın mazaret göstermesi ve bunu ispat etmesi gerekmez.İstem üzerine verilecek süre kesindir ve yeniden süre verilmez.
• Hakim belirlediği sürenin kesin olmasına karar verebilir. Verilen kesin süre içerisinde ilgili işlem yerine getirilmezse kişiye aynı işlemi yerine getirmesi için bir daha süre verilmez.
• Kesin süre taraflar yanında yargıcı da bağlar. Uyulmaması halinde gereği hakim tarafından yerine getirilmelidir. Verilen süre içinde işlemi yapmayan tarafın o işlemi yapma hakkı ortadan kalkar.

Tüm bu hususlar HMK 94. maddesinde düzenlenmiştir.

MADDE 94– (1) Kanunun belirlediği süreler kesindir.
(2) (Değişik:22/7/2020-7251/6 md.) Hâkim, tayin ettiği sürenin kesin olduğuna karar
verebilir. Bu takdirde hâkim, tayin ettiği kesin süreye konu olan işlemi hiçbir duraksamaya yer
vermeyecek şekilde açıklar ve süreye uyulmamasının hukuki sonuçlarını açıkça tutanağa
geçirerek ihtar eder. Kesin olduğu belirtilmeyen süreyi geçirmiş olan taraf yeniden süre
isteyebilir; bu şekilde verilecek ikinci süre kesindir ve yeniden süre verilemez.
10890
(3) Kesin süre içinde yapılması gereken işlemi, süresinde yapmayan tarafın, o işlemi
yapma hakkı ortadan kalkar.

Sürelerin Hesaplanması

Sürelerin başlaması ve bitiminde resmi tatil günleri dikkate alınır.Sürenin son gününün resmi tatile rastlaması durumunda, süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter. Bu husus HMK 93. maddede düzenlenmiştir.

MADDE 93– (1) Resmî tatil günleri, süreye dâhildir. Sürenin son gününün resmî tatil
gününe rastlaması hâlinde, süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter.

Kanunda sürelerin nasıl hesaplanacağı düzenlenmiştir. Süreler, taraflara tebliğ tarihinden veya yasada öngörülen durumlarda tefhim tarihinden başlar.

• Süreler gün olarak belirlenmişse tebliğ veya tefhim edildiği gün hesaba katılmaz.
• Hafta olarak olarak belirlenmişse, başladığı güne son hafta içindeki karşılık gelen günün tatil saatinde biter.
• Süre ay olarak belirlenmişse başladığı güne son ay içindeki karşılık gelen günün tatil saatinde biter.Sürenin bittiği ayda, başladığı güne karşılık gelen gün yoksa süre bu ayın son gününde tatil saatinde biter.
• Süre yıl olarak belirlenmişse başladığı güne son yıl içindeki karşılık gelen günün tatil saatinde biter.

Bu durum HMK 92. maddede düzenlenmiştir.

MADDE 92– (1) Süreler gün olarak belirlenmiş ise tebliğ veya tefhim edildiği gün hesaba
katılmaz ve süre son günün tatil saatinde biter.
(2) Süre; hafta, ay veya yıl olarak belirlenmiş ise başladığı güne son hafta, ay veya yıl
içindeki karşılık gelen günün tatil saatinde biter. Sürenin bittiği ayda, başladığı güne karşılık
gelen bir gün yoksa, süre bu ayın son günü tatil saatinde biter.