Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (Takipsizlik Kararı)

Kovuşturmaya yer olmadığı kararı, Cumhuriyet savcısının adliyeye intikal eden olayın kamu adına kavuşturulmasını gerektirecek bir yönünün olmadığını açıklayan karardır. Uygulamada bu karar takipsizlik kararı da denilmektedir.

Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresinin sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak kanıt elde edilmemesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması durumlarında kovuşturmaya yer olmadığına karar verir. (CMK m. 172/1)

KYOK Hangi Durumlarda Verilir?

Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilebilecek durumlar şunlardır:

Yeterli Şüphe Oluşturacak Kanıt Elde Edilememesi

Soruşturma evresi sonunda toplanan kanıtlar, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa Cumhuriyet Savcısı bir iddianame düzenler. Eğer eldeki kanıtlara göre yeterli şüphe oluşmamışsa Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verecektir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, aranan şüphenin kuvvetli değil yeterli şüphe olduğudur. Yeterli şüphenin oluşup oluşmadığına karar verecek merci soruşturmayı yapan Cumhuriyet Savcısıdır. 

Soruşturulan olayın gerçekleştiği hususunda dava açmaya yeterli kanıt yoksa ya da olayın hiç gerçekleşmediği, şikayetçi tarafından uydurulduğu veya doğru olmayan kanıtlar ortaya konmaya çalışıldığı anlaşılmışsa mevcut şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.

Ortada bir suç olmasına karşın, şüphelinin bu suçun faili olmadığı açıkça belliyse ya da faili olduğu hususunda dava açmak için yeterli şüphe elde edilmemişse bu durumda mevcut şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. 

Sözde veya işlenemez suç durumunda, mevcut şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi gerekir. 

Kovuşturma Olanağının Bulunmaması

Fail hakkında kavuşturma olanağı yoksa kovuşturma evresine geçilmesi de mümkün olamayacağından yer olmadığı kararı verilmelidir.

Bu haller:

• Şikayet yokluğu,
• Yaş küçüklüğü, 
• Zaman aşımı süresinin dolması, 
• Suçun affa uğraması, 
• Şüphelinin ölümü olarak sayılabilir.
• Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasını gerektiren koşulların ya da kişisel cezasızlık nedenlerinin varlığı.

Ek Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Nedir?

Soruşturma kapsamında bazı eylemlerin dava açılmasını gerektirecek nitelikte olmadığı, bir kısım eylemlerin ise kamu davası açılmasını gerektirdiği anlaşıldığında, aynı soruşturma evrakı üzerinden dava açılmasını gerektirmeyen eylemlerle ilgili olarak soruşturmayı sonuçlandıran karara kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin ek karar veya ek takipsizlik kararı denir.

Soruşturma evrakının içinde iddianame düzenlenen suç veya şüphelilerden başka, dava açmaya yeterli kanıt görülmeyen suç veya şüpheliler varsa, onlar hakkında da ek kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. 

Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararının Sonuçları 

Kovuşturmaya yer olmadığı kararı suçtan zarar gören ile önceden ifadesi alınmış ya da sorguya çekilmiş şüpheliye bildirilir. Suçtan zarar gören şikâyetten vazgeçmesi tebliğe gerek yoktur. Ayrıca bu karar şüpheliye değil, yalnızca önceden ifadesi alınmış veya sorguya çekilmiş şüpheliye bildirilir. Kararda itiraz hakkı, süresi ve mercii gösterilir.

Kovuşturmaya yer olmadığına yönelik karar verildikten sonra kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak yeni kanıt elde edilmedikçe ve bu hususta sulh ceza yargıcı alınınca bir karar verilmedikçe aynı eylemden dolayı kamu davası açılamaz.

Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın yeterli inceleme yapılmadan verildiğinin anlaşıldığı hallerde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kesinleşmiş kararlarıyla saptanması durumunda yeniden soruşturma açılır.

Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına İtiraz 

Kamu davası için gerekli koşullar bulunmasına rağmen Cumhuriyet savcısı tarafından iddianame düzenlenmez ve kovuşturmaya yer olmadığı dair karar verilirse karara karşı itiraz mümkündür. 

• İtiraz yetkisi suçtan zarar görene aittir. 
• İtiraz karar veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğince karara bağlanır. 
• İtiraz dilekçesinde kamu davasının açılmasını gerektirebilecek olay ve kanıtlar belirtilir.

Sulh Ceza Hâkimliği kararını vermek için soruşturmanın genişletilmesine gerek görür ise bu hususu açıkça belirtmek suretiyle o yer Cumhuriyet başsavcılığından istemde bulunabilir. Kamu davası açılması için yeterli nedenler bulunmazsa istemi gerekçeli olarak reddeder. Cumhuriyet savcısı kararı itiraz edene ve şüpheliye bildirir. (CMK 173/3)

Sulh ceza hakimliğinden itiraz incelemesi sonucu verebileceği kararlar şu şekildedir:

• Kararını vermek için soruşturmanın genişletilmesine gerek görürse, bu husus açıkça belirtmek suretiyle Cumhuriyet başsavcılığından istemde bulunabilir.
• Kamu davasının açılması için yeterli neden bulunmazsa istemi gerekçeli olarak reddeder. 
• İstemi yerinde bulursa kovuşturmaya yer olmadığı kararını kaldırır.

İtirazla net edilmesi halinde aynı eylemden dolayı kamu davası açılabilmesi için yeterli şüphe oluşturulacak yeni kanıt elde edilmesi ve sulh ceza hakimliğince karar verilmesi gerekir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi DEMİROCAK