Şartlı Tahliye (Koşullu Salıverilme) Nedir?

Koşullu Salıverilme (Şartlı Tahliye) Nedir?

Koşullu salıverilme, hakkında hapis cezası verilmiş olan hükümlünün, kanunda belirlenen kısmını cezaevinde iyi halli olarak geçirmesi şartıyla, hapis cezasının geriye kalan kısmını cezaevi dışında çektirilmesidir.

5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’da (İnfaz Kanunu) düzenlenen koşullu salıverilme, hükümlünün iyi halli olmasını teşvik ederek suçluların topluma geri kazandırılmasında etkin bir rol oynama amacı güder.

Koşullu Salıverilme İçin İnfaz Oranları

14/04/2020 tarihli 7242 sayılı Kanun ile birlikte kural olarak, koşullu salıverilme için infaz oranı 1/2 olarak belirlenmiştir. Yani kişi 10 yıl hapis cezasına mahkum edilmiş ise iyi halli olarak 5 yılının cezaevinde geçirdiği takdirde koşullu olarak salıverilecektir. Ancak her suç için infaz oranı 1/2 olarak kabul edilmemiştir. 2/3 ve 3/4  şeklinde istisnai olarak uygulanan infaz oranları da mevcuttur. Daha açık ve anlaşılır olması için infaz oranları aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.

Kural olarak infaz oranı 1/2’dir.

İnfaz Oranı 2/3 Olan Haller:

• Kasten öldürme suçlarından (madde 81, 82 ve 83) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan (madde 87, fıkra iki, bent d) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
• İşkence suçundan (madde 94 ve 95) ve eziyet suçundan (madde 96) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
• Cinsel saldırı (madde 102, ikinci fıkra hariç), reşit olmayanla cinsel ilişki (madde 104, ikinci ve üçüncü fıkra hariç) ve cinsel taciz (madde 105) suçlarından süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
• Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan (madde 102, 103, 104 ve 105) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,
• Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (madde 188) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,
• Tekerrür halinde işlenen suçlar,
• Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından (madde 326 ilâ 339) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
• Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar,
• Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olan çocuklar,
• 1/1/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olanlar hakkında koşullu salıverilme oranı üçte iki olarak uygulanır.

İnfaz Oranı 3/4 Olan Haller:

• Cinsel saldırı suçu (TCK m.102/2)
• Cinsel istismar suçu (TCK m.103)
• Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu (TCK m.104/2-3)
• Uyuşturucu madde ticareti suçu (TCK m.188)
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar.

Müebbet Hapis ve Ağırlaştırılmış Müebbet Hapislerde İnfaz Süresi:

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar 30 yılını,
• Müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar 24 yılını infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.
• Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 36,
• Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 30,
• Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 36,
• Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 30,
• Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 28 yıldır.
• Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçtan dolayı mahkûmiyet hâlinde; ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar 36 yılını, müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar 30 yılını cezaevinde çektikleri takdirde koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.
• Ancak, bu süreler;
• Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde kırk,
• Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde otuzdört,
• Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla kırk,
• Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla otuzdört,
• Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla otuziki yıldır.

İyi Halli Olmak Nedir?

Kanunda koşullu salıverilmeden yararlanabilmek için iyi halli olmak şart koşulmuştur. Eğer hükümlü ceza infaz kurumunda herhangi bir adli suç veya disiplin suçu işlemediği takdirde iyi halli sayılacaktır.

Koşullu salıverilme için iyi halli olma şartı, koşullu salıverme için gereken ceza süresinin doldurulması anında önem arz etmektedir. Yani hükümlü, bir disiplin suçu işleyip iyi halli olma şartını kaybetmiş olmasına rağmen bilahare iyi halli statüsü kendisine tekrar verildiği takdirde koşullu salıverilme hükümlerimden yararlanabilecektir.

Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınması?

Koşullu salıverilen hükümlünün, denetim süresinde hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, infaz hâkiminin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi hâlinde koşullu salıverilme kararı geri alınır (İnfaz Kanunu m.107/12).

Koşullu salıverilme kararının geri alınması hâlinde hükümlünün;

a) Sonraki suçu işlediği tarihten itibaren başlamak ve hak ederek tahliye tarihini geçmemek koşuluyla sonraki işlediği her bir suç için verilen hapis cezasının iki katı sürenin,

b) Yükümlülüklerine aykırı davranması hâlinde, bu yükümlülüklere uymama tarihi ile hak ederek salıverilme tarihi arasındaki süreyi geçmemek koşuluyla ihlalin niteliğine göre takdir edilecek bir sürenin,

Ceza infaz kurumunda aynen çektirilmesine karar verilir. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasından sonra aynı hükmün infazı ile ilgili bir daha koşullu salıverilme kararı verilmez (İnfaz Kanunu m.107/13).

Stj. Av. Mehmet Ali YILDIRIM