Konut Dokunulmazlığının İhlali Nedir?

Konut dokunulmazlığının ihlali suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 116. Maddesinde “Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikâyeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde düzenlenmiştir.

Konut Dokunulmazlığını İhlali Suçun Nitelikli Halleri

Türk Ceza Kanunu’nun 116/4 ve 119. maddelerinde konut dokunulmazlığın ihlali suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli halleri düzenlenmiştir.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunun Cebir veya Tehdit Kullanarak İşlenmesi (TCK 116/4)

Konut dokunulmazlığını ihlal fiilleri işlenirken mağdura yönelik aynı zamanda cebir veya tehdit uygulanırsa suçun temel şekline göre daha ağır cezaya hükmedilir.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunu Gece Vakti İşlemesi (TCK 116/4)

Konut dokunulmazlığını ihlal suçu gece vakti işlendiği takdirde suçun temel şekline göre daha ağır ceza verilir. Türk hukukunda “gece vakti” kavramı TCK 6. Maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre, güneşin batmasından bir saat sonra başlayan ve doğmasından bir saat evvele kadar devam eden zaman süresine gece vakti denir.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunun Silahla İşlenmesi

Konut dokunulmazlığını ihlal suçu silahla işlenmesi halinde suçun temel şekline göre daha ağır bir ceza verilir. Silah kavramını dar yorumlamamak gerekir. Saldırı ve savunmada kullanılmaya elverişli her şey silah olarak kabul edilebilir. 

Birden Fazla Kişi Tarafından Birlikte İşlenmesi (TCK 119)

Konut dokunulmazlığını ihlal suçu birden fazla fail tarafından işlendiği takdirde kanunda düzenlenen suçun temel şekline göre daha ağır bir ceza verilir. 

Kamu Görevinin Sağladığı Nüfuz Kötüye Kullanılmak Suretiyle İşlenmesi (TCK 119)

Kamuda görevli olan kişi, görevinin kendine sağladığı nüfuz ve yetkiyi kötüyü kullanarak konut dokunulmazlığını hakkını ihlal ediyorsa suçun temel şekline göre daha ağır bir ceza verilir. Suçun bu şekilde işlenmesi suçun nitelikli halini oluşturmaktadır.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunun Cezası

Konut dokunulmazlığını ihlali suçu işleyiş şekline göre cezalandırılır. Türk Ceza Kanunu’nun 116. Maddesinde konut dokunulmazlığını ihlal suçunda öngörülen cezalar düzenlenmiştir:

• Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikâyeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
• Birinci fıkra kapsamına giren fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.

TCK m. 116/4 ve TCK m. 119’da yer alan nitelikli hallerde öngörülen cezalar aşağıdaki şekildedir:

• Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
• TCK m. 119 bakımından ise, normal şartlarda verilecek olan ceza 1 kat arttırılır.

Cezayı Azaltacak veya Kaldıracak Bazı Nedenler

Aşağıdaki durumlar söz konusu olursa, ceza azaltılır ya da kaldırılır:

• Konut dokunulmazlığını ihlal fiilini gerçekleştiren fail, fiili gerçekleştirdiği sırada hukuka uygunluk nedenleri söz konusuysa cezalandırılmaz.
• Zorunluluk hali durumunda bir kişinin konutuna giren kişi mazeret nedenleri kapsamında cezalandırılmaz.

Ev Sahibi, Kiracısına Karşı Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunu İşleyebilir

Ev sahibi taşınmazını kiraladığı takdirde kiracının, kiraladığı konut veya işyerinde tasarruf hakkı doğar. Malik sadece mülkiyet hakkına sahip olduğundan dolayı kiracısının rızası olmadıkça konuta ve eklerine giremez; girdiği takdirde konut dokunulmazlığının ihlali suçu oluşur.

Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Unsurları ve Diğer Önemli Hususlar

Failin, başkasının konut veya işyeri dokunulmazlığını bilerek ve isteyerek ihlal etme iradesi suçun manevi unsurunu oluşturur. Dolayısıyla doğrudan ve genel kastın bulunması yeterlidir. Suçun maddi unsurunu ise failin, hak sahibinin rızası dışında konuta veya bunun eklentisine girmesi veya konuta girdikten sonra geri çıkamaması oluşturmaktadır. Bir yerin konut sayılabilmesi için aşağıdaki üç koşulu bir arada taşıması gerekir:

• Ailesel ve yaşamsal gereksinimleri karşılaması
• Özgüleme iradesi
• Fiilen oturma

Eklenti ise doğrudan veya dolaylı olarak konuta bağlı olup fiilen konutun kullanılmasına özgülenen veya onu tamamlayan yerlerdir.

Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunda Şikâyet ve Zamanaşımı

Konut dokunulmazlığını ihlali suçu şikâyete bağlı bir suçtur. Dolayısıyla mağdurun şikâyeti olmaksızın re ’sen soruşturma yapılamaz. Şikâyete bağlı suçlarda 6 aylık şikâyet süresi söz konusudur. Bu süre içerisinde konut dokunulmazlığının ihlal fiili şikâyet edilmelidir. Dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır.

TCK 116 Suçunda Şikâyetten Vazgeçme ve Uzlaşma

Mağdur şikâyetten vazgeçme imkânına sahiptir. Şikâyetten vazgeçme ceza davasının düşmesi sonucunu doğurur; fail hakkında başlatılan ceza yargısı süreci sona erer.

Mahkemeler yargılama aşamasına geçmeden önce tarafları uzlaşmaya davet eder. Konut dokunulmazlığının ihlal suçunda uzlaşma görüşmeleri dava şartı niteliğinde olduğu için zorunludur. Aksi halde kovuşturma aşamasına geçilemez. 

Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunda Teşebbüs ve İştirak

Konut dokunulmazlığını ihlali suçuna teşebbüs mümkündür. Suç failin konut sahibinin rızasına aykırı olarak başkasının konutuna girdiği veya konut sahibinin rızası sona erdiği halde konutta kalmaya devam ettiği anda tamamlanmış olur. Bu neticelerin gerçekleşmediğinde ancak fiilin icra hareketlerine başlandığı durumlarda suça teşebbüs edilmiştir.

Suça iştirak ise suça asıl fail dışındaki kişilerin ortak olmalarını ifade eder. Bu suça iştirakin her biçimi mümkündür. 

Adli Para Cezasına Çevrilmesi

Suçun adli para cezasına çevrilmesi için, verilen hapis cezası 1 yıl veya altında olmalıdır. Konut dokunulmazlığının ihlal suçu için kanunda açık bir düzenleme mevcut olduğundan dolayı, 1 yıl veya altında olan durumlarda hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.

Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Başka Suçlarla Birlikte İşlenmesi

Bazı durumlarda konut dokunulmazlığının ihlali suçu başka suçlarla birlikte işlenmektedir. Başka suçlar ile birlikte işlendiği takdirde içtima kuralları uygulanır. Genellikle konut dokunulmazlığı ihlali suçu hırsızlık, mala zarar verme, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma vb. suçlar ile birlikte işlendiği görülmektedir. Kural olarak konut dokunulmazlığının ihlal suçu kendi başına bir suç olduğu için diğer suçlar ile birlikte işlenmiş olması durumunda gerçek içtima kuralları gereğince ayrı ayrı cezalandırma yapılmaktadır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve Cezanın Ertelenmesi

Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda sanığa verilen ceza iki yıl veya daha az süreli hapis ya da adli para cezası ise ve kanunda sayılan diğer şartlar da sağlandığı takdirde mahkeme hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verebilir. Tanınan 5 yıllık denetim süresinde fail herhangi bir suça karışmadığı takdirde failin adli sicil kaydına bir şey eklenmeyecektir. Cezanın ertelenmesinde de 2 yıl ve altında bir ceza almış olma şartı ile beraber kasıtlı bir suça karışmamış olma şartı vardır. Bu denetim süresi içerisinde kasıtlı başka bir suç işlenmesi halinde ertelenen ceza ile birlikte yeni ceza da infaz edilir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Mehmet Can CİVAN