Konişmento Nedir?
Konişmento, bir taşıma sözleşmesinin yapıldığını ispatlayan, eşyanın taşıyan tarafından teslim alındığını veya gemiye yüklediğini gösteren ve taşıyanın eşyayı, ancak onun ibrazı karşılığında teslimle yükümlü olduğu senet olarak tanımlanmaktadır.
Konişmento, navlun sözleşmesi uyarınca taşınan eşya için taşıyan tarafından düzenlenir ve eşyayı temsil eden kıymetli evrak niteliğinde bir senettir.
Konişmentonun Türleri Nelerdir?
Türk Ticaret Kanunu’nda tesellüm ve yükleme konişmentosu olmak üzere iki tür konişmento düzenlenebileceği öngörülmüştür.
- Tesellüm Konişmentosu: Taşınmak üzere teslim alınan, fakat henüz gemiye yüklenmemiş olan eşya için yükletenin izniyle düzenlenen konişmentodur.
- Yükleme Konişmentosu: Eşya gemiye alınır alınmaz, eşyanın teslim alındığı sırada verilmiş olan geçici makbuz veya tesellüm konşimentosunun geri verilmesi karşılığında düzenlenen konşimentodur. Tesellüm konşimentosuna eşyanın ne zaman ve hangi gemiye yüklenmiş olduğuna dair şerh verildiği takdirde bu konşimento yükleme konşimentosu hükmündedir.
Konişmentonun Şekli ve İçeriği
Konişmentonun şekli ve içeriğini ayrı ayrı incelemek gerekirse;
Konişmentonun Şekli
Konişmento nama düzenlenebileceği gibi emre ve hamile yazılı olarak da düzenlenebilir. Ancak aksi kararlaştırılmadıkça konişmento yükletenin istemi üzerine gönderilenin emrine veya sadece emre olarak düzenlenir.
Konişmento bir navlun sözleşmesinin yapıldığını ispatlar, eşyanın taşıyan tarafından teslim alındığını veya gemiye yüklendiğini gösterir ve taşıyanın ibrazı karşılığında eşyayı teslim ile yükümlü olduğunu göstermektedir.
Konişmentonun İçeriği
Konişmentonun içeriği; Türk Ticaret Kanunu’nun 1229. maddesine göre aşağıdaki kayıtları içerir:
- Eşyanın cinsi, işareti ve miktarı,
- Eşyanın haricen belli olan hal ve durumu,
- Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret unvanı ve işletme merkezi,
- Kaptanın adı ve soyadı,
- Geminin adı ve tabiiyeti,
- Yükletenin adı ve soyadı veya ticaret unvanı,
- Yükleten tarafından bildirilmişse, gönderilenin adı ve soyadı veya ticaret unvanı,
- Navlun sözleşmesine göre boşaltma limanı veya buna ilişkin talimat alınacak yer,
- Konişmentonun düzenlendiği yer ve tarih,
- Taşıyan veya onu temsilen hareket eden kişinin imzası,
- Navlunun gönderilen tarafından ödeneceğine dair kayıtlar, ödenecekse bunun miktarı,
- Navlun sözleşmesinde açıkça kararlaştırılmamışsa, eşyanın boşaltma limanında teslim olunacağı tarih ve süre,
- Sorumluluk sınırlarını genişleten her şart,
- Taraflarca uygun görülen diğer kayıtlar,
- Konişmentonun kaç nüsha düzenlendiği,
- Eşyanın değeri.
Konişmentonun Niteliği
Taşıyan, taşımak üzere teslim aldığı veya gemiye yüklenen eşya için bir konişmento düzenlendiği takdirde, eşyayı ancak konişmentonun ibrazı karşılığında, konşimentodan anlaşılan meşru hamile teslim edebilir.; aksi halde konşimentodan doğan teslim borcundan kurtulmaz.
Konişmento, eşyayı temsil eden kıymetli evrak olup, kıymetli evrakın tasnifinde emtia senetleri grubunda yer almaktadır. Yukarıda da belirtildiği gibi konişmento nama, emre veya hamile yazılı olarak düzenlenebilir.
Konişmentonun İşlevi
Konişmentonun işlevi şu şekilde açıklanabilir:
- Taşıyan ve gönderilen ile bunlar arasındaki ilişkiyi belirleme.
- Taşınmak üzere teslim alınan veya yüklenen eşyanın ispatı.
- Eşyanın taşınacağı ve konişmentonun ibrazı karşılığında teslim edileceği taahhüdünü belgeleme.
- Eşyayı temsil etme.
Deniz Ticareti Hukuku, oldukça kapsamlı bir konu olup uzmanlık gerektirmektedir. Deniz Ticareti Hukukuna ilişkin olarak herhangi bir hukuki destek talebiniz bulunması halinde Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av Mehmet Can CİVAN
