İşkence Suçu ve Cezası (TCK m.94)

İşkence suçu TCK m.94 ile düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre; bir kişiye karsı insan onuruyla bağdaşmayan ve bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına yol açacak hareketler yapan kamu görevlisi cezalandırılacaktır.

İşkence Suçunda Fail

İşkence suçu özgü bir suçtur. Bu suç ancak kamu görevlileri tarafından işlenebilir. Bu suçun görevin ifası sırasında işlenmesi mümkün olduğu gibi görev dışında işlenmesi de mümkündür. Ancak suçun görevle bağlantılı olarak işlenmesi gerekir.

İşkence Suçunda Mağdur

İşkence suçunun mağduru tüm gerçek kişilerdir.

İşkence Suçunun Maddi Konusu

İşkence suçunun konusu insan vücududur.

İşkence suçu insan bedeni üzerinden maddi veya manevi zarar verilmesi şeklinde işlenebilir.

İşkence Suçunu Oluşturan Fiil

İşkence suçu seçimlik hareketli bir suçtur. Seçimlik hareketler şunlardır:

• İnsan onuruyla bağdaşmayan ve kişinin bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine yol açan davranışlar
• İnsan onuruyla bağdaşmayan ve kişinin algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine yol açacak davranışlar
• İnsan onuruyla bağdaşmayan ve kişinin aşağılanmasına yol açacak davranışlar

İşkence oluşturan eylemler; kasten yaralama, hakaret, tehdit, cinsel taciz niteliği taşıyan eylemlerdir. Ancak bu eylemler, ani olarak değil, sistematik bir şekilde ve belli bir süreç içinde işlenmektedir. Bir süreç içinde süreklilik gösterir bir şekilde işlenen işkencenin en önemli özelliği, kişinin psikolojisi, ruh sağlığı, algılama ve irade yeteneği üzerindeki tahrip edici etkilerinin olmasıdır.

İşkence Suçunun Nitelikli Halleri

Suçun nitelikli halleri TCK m. 94/2, 3’de sayılmıştır. Buna göre;

• Çocuğa, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye ya da gebe kadına karşı işlenmesi halinde, sekiz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
• Avukata veya diğer kamu görevlisine karşı görevi dolayısıyla işlenmesi halinde, sekiz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
• Fiilin cinsel yönden taciz şeklinde gerçekleşmesi halinde, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

İşkence Suçunun Hukuka Aykırılık Unsuru

İşkence suçu için herhangi bir hukuka uygunluk nedeni söz konusu değildir.

İşkence Suçunun Manevi Unsuru

İşkence suçunun manevi unsuru kasttır.

Suçun gerçekleşebilmesi için kamu görevlisinin, insan onuruyla bağdaşmaz şekilde bedensel ve ruhsal acı çekti ren, aşağılayan, algılama ve irade yeteneğini etkileyen davranışlar yaptığını bilmesi ve istemesi gerekmektedir.

İşkence Suçunda Teşebbüs

İşkence suçu teşebbüse elverişlidir.

İşkence Suçunda İştirak

İşkence, özel bir suç kategorisidir, çünkü bu suç yalnızca kamu görevlileri tarafından işlenemez. Kamu görevlisinin gerçekleştirdiği bir suça diğer bir kamu görevlisinin dahil olması durumunda, iştirake ilişkin genel hükümler uygulanır ve her kamu görevlisi, katkısının niteliğine göre yasada belirtilen şekilde cezalandırılır.

Kamu görevlisi olmayan kişilerin bu suça katılması halinde ise kamu görevlisi gibi cezalandırılacakları TCK m. 94/4 ile “Bu suçun işlenişine iştirak eden diğer kişiler de kamu görevlisi gibi cezalandırılır” şeklinde düzenlenmiştir.

İşkence Suçunda İçtima

Cinsel taciz şeklinde işlenen işkence eylemi, bileşik bir suç niteliği taşır; bu nedenle fail, cinsel taciz eyleminden dolayı ayrıca sorumlu tutulmaz.

İşkence suçuyla ilgili olarak zincirleme suç hükümleri uygulanmaz. Aynı suç işleme kararı çerçevesinde, farklı zamanlarda gerçekleştirilen işkence eylemleri, değişik zaman aralıklarıyla aynı kişiye karşı işlendiyse, her bir eylem için gerçek içtima hükümleri uygulanır.

Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış İşkence

Neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence suçu TCK m. 95’de düzenlenmiştir.

Cezanın Yarı Oranında Artırılmasını Gerektiren Durumlar

Cezanın yarı oranında artırılmasını gerektiren durumlar aşağıda sayılmıştır:

• Eylemin mağdurun duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına neden olması.
• Eylemin mağdurun konuşmasında sürekli zorluğa neden olması.
• Eylemin mağdurun yüzünde sabit ize neden olması.
• Eylemin mağdurun yaşamını tehlikeye sokan bir duruma neden olması.
• Eylemin gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun vaktinden önce doğmasına neden olması.

Cezanın Bir Kat Artırılmasını Gerektiren Durumlar

Cezanın bir kat artırılmasını gerektiren durumlar aşağıda sayılmıştır:

• Eylemin mağdurun iyileşmesi olanağı bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel yaşama girmesine neden olması.
• Eylemin mağdurun duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine neden olması.
• Eylemin mağdurun konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına neden olması.
• Eylemin mağdurun yüzünün sürekli değişikliğine neden olması.
• Eylemin gebe bir kadına karşı islenip de çocuğunun düşmesine neden olması.

On beş Yıla Kadar Hapis Cezasını Gerektiren Durum

On beş yıla kadar hapis cezasını gerektiren durumlar aşağıda sayılmıştır:

• İşkence eylemlerinin vücutta kemik kırılmasına neden olması.

Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezasını Gerektiren Durum

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren durumlar aşağıda sayılmıştır:

• İşkence sonucunda mağdurun ölmesi.

Muhakeme ve Yaptırım

İşkence suçuyla ilgili dava, re’sen başlatılır. Failin kamu görevlisi olması durumunda, soruşturma için özel izin alınması gerekmez.

Suçun temel şeklinin cezası üç yıldan oniki yıla kadar hapis cezası olarak düzenlenmiştir. Suçun kadına karşı işlenmesi hâlinde cezanın alt sınırı beş yıldan az olamaz.

Suçun nitelikli haller 94. maddesinin 2 ve 3. fıkralarında düzenlenmiştir.  Neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence suçu madde 95 ile düzenlenmiştir. Birinci fıkrada sayılan hallerde temel ceza yarı oranda artırılacaktır. İkinci fıkrada sayılan hallerde ise ceza, bir kat artırılır.

İşkence fiillerinin vücutta kemik kırılmasına neden olması halinde, kırığın hayat fonksiyonlarındaki etkisine göre sekiz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmedilecektir. İşkence sonucunda ölüm meydana gelmişse, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur.

Ekin Hukuk Bürosu olarak Ceza Hukuku alanında uzman avukat kadromuzla iletişime geçmek ve dava ve işlemlerinizi takip etmek için bize ulaşabilirsiniz.

Stj. Av. Nesrin KOŞAR & Av. Ahmet EKİN