İş Hukuku’nun Temel Kavramları

İş Hukuku’nun Temel Kavramları;

İşçi

İşçi, bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişi olarak tanımlanabilir.

İşçi Unsurları

• Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışma
• Gerçek kişi olma

İşçi Benzeri Kişiler

• Çırak, bir meslek alanında mesleğini gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içeresinde geliştirilen kişidir.
• Stajyer, bilgisini geliştirmek ve derinleştirmek üzere, işyerinde işverene bağlı ve ücretsiz olarak çalışan kişidir. Stajyer, işverene bağımlı olarak çalışsa da ücret karşılığında çalışmadığı ve stajyerlik sözleşmesinin esas unsuru kişinin meslek veya sanatın geliştirmek olduğu için stajyerlik sözleşmesi iş sözleşmesi olarak kabul edilmez.

İşveren

Bir iş sözleşmesine dayanarak işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren denir. Bir kimsenin işveren sayılabilmesi için bir iş sözleşmesine dayanarak işçi çalıştırıyor olması gerekir. İşveren, işçisinden sözleşmeyle kararlaştırılan işin görülmesini isteme hakkına ve işçisine talimat verme yetkisine sahiptir.

Alt İşveren

Bir işveren (asıl) kendi işlerini kanuni koşullar dâhilinde başka bir işverene (alt) yaptırması alt işverenlik ilişkisi olarak kabul edilir. Alt işveren üstlendiği işi sözleşme koşulları doğrultusunda, kendi adına ve bağımsız bir biçimde yürütür. Bu nedenle çalıştırdığı işçilere kendi adına iş sözleşmesi yapar ve ücretlerini kendi öder. Alt işverenlik sözleşmesinin geçerliliği yazılı şekilde yapılmasına bağlıdır.

Alt İşverenlik İlişkisinin Kurulma Koşulları

Alt işverenlik ilişkisinin kurulması aşağıdaki koşullara bağlıdır:

• Birden fazla işverenin bulunması
• Alt işverene verilen işin mal veya hizmet üretimine ilişkin olması
• Yapılan işin yardımcı iş veya asıl işin bir bölümündeki işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olması
• Alt işveren işçilerinin yalnızca asıl işverenin işyerinde çalıştırılması
• İşyerinde asıl işverenin işçilerinin de bulunması
• İşin asıl işverene ait işyerinde yapılması

Alt İşverenlikte Sorumluluk

Alt işverenlik ilişkisinde asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri işe ilgili olarak İş Kanunu’ndan, iş sözleşmesinden veya alt işveren taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Alt işverenin işçileri, kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan haklarını, yalnız alt işverenden ve yalnız asıl işverenden talep edebileceği gibi ikisinden birden de talep edebilir.

Alt İşveren – Asıl İşveren İlişkisinin Sınırlandırmaları

• Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılamaz ve haklarının kısıtlanamaz.
• Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işverenlik ilişkisi kurulamaz.
• Kamusal yükümlülüklerden kaçınmak veya işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırmak gibi tarafların gerçek iradelerini gizlemeye yönelik alt işverenlik ilişkisi kurulamaz.

Asıl İşveren – Alt İşveren İlişkisinin Bildirimi

Bir işyerinde asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulması yeni bir işyeri kurulması olarak değerlendirildiğinden dolayı İş Kanunu’na göre bildirimde bulunulması zorunludur. Alt işveren bir ay içinde bölge müdürlüğüne bildirim yapmakla yükümlüdür.

İşveren Vekili

İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan bu kimselere işveren vekili denir.

İşveren Unsurları

• İşveren Adına Hareket Etmek
• İş, İşyeri veya İşletmenin Yönetiminde Görev Almak

Kişiye, temsil yetkisinin yanında yönetim görevi de verilmişse bu kişi işveren vekili olarak kabul edilir. Sınırlı alanlarda yönetim yetkisi işveren vekil sıfatını kazanmasını etkilemez. İşveren vekilleri de bir iş sözleşmesi ile işverene bağlı olarak çalışırlar. Dolayısıyla işçilerin yararlandığı haklardan yaralanır ve işverene karşı yükümlülüklerden sorumlu olurlar. İşveren vekili, işverenin kendisine verdiği görev alanında işverenin temsilcisi olduğundan, işveren adına yaptığı işlemlerden de hukuki olarak işveren sorumlu olur. Ancak işveren vekilinin hukuki sorumluluğu olmasa da cezaların şahsiliği ilkesi gereği yaptığı fiillerden dolayı cezai sorumluluğu bulunmaktadır.

İşyeri

İşyeri Tanımı ve Kapsamı

İş Kanunu’na göre işyeri; işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birimdir. İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağımlılık bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür.

İşyerinin Sınıflandırılması

İşyeri; asıl işyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar olarak sınıflandırılabilir:

• Asıl İşyeri

Mal veya hizmet üretimin yapıldığı yer asıl işyeri olarak tanımlanır.

• İşyerine bağlı işlemler

İşverenin işyerine ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler işyerine bağlı yerlerdir. Mal veya hizmet üretilen yer ile aralarında nitelik bakımından bağlılık ve aynı yönetim altında örgütleme koşullarının birlikte sağlanması gereklidir.

• Eklentiler ve araçlar

İş Kanunu’nda; dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçların da işyerinden sayılacağı belirtilmiştir. Garaj, otopark, oyun alanı gibi yerler de işyerinden sayılır. İşin yapılması için sağlanan araçlar da işyeri kapsamında değerlendirilir.

İşyeri ve İşletme Ayrımı

İşletme, iktisadi ve mali bir amaç güderken; işyeri ise mal veya hizmet üretimine yönelik teknik bir amaç gütmektedir. İşletmenin asıl amacı kar sağlamaktır. İşyerinin asıl amacı üretimdir.

İşyerinin Kurulması

İşyeri açma ve çalışma ruhsatını vermeye belediye sınırları içinde belediyeler, belediye sınırları dışında il özel idareleri yetkilidir.

İşyerinin Bildirimi

İşyeri kuran, devralan, çalışma konusunu değiştiren veya herhangi bir nedenle faaliyetine son veren ve işyerine kapatan işveren, işyerinin unvan ve adresine, çalıştırılan işçi sayısını, çalışma konusunu, işin başlama veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, varsa işveren vekili veya vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini 1 ay içinde bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır. İş Kanunu’na göre iş alan alt işveren de kendi işyerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, 1 ay içinde bölge müdürlüğüne bildirim yapmakla yükümlüdür.

İşyerinin Devri

İşyeri devri, işyerinin tamamı veya bir kısmındaki hakların ve yönetimin bir başka işverene geçmesidir. İşyeri veya işyerinin bir bölümü hukuki bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer.

Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işveren yanında işe başladığı tarihe göre işlem yapmakla yükümlüdür.

İşyerinin devri halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar. Devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren 2 yıl ile sınırlıdır.

İşyerinin Kapatılması

İşveren, işyerini kapatmakta serbesttir. Ancak bu hakkı kötüye kullanamaz. İşyerini kapatma işverene, işçilerin iş sözleşmelerini haklı nedenle fesih hakkı vermez.

Tüm dava, dosya ve sorularınız için bizimle İletişime Geçiniz!