İntihara Yönlendirme Suçu ve Cezası (TCK m. 84)

İntihara yönlendirme suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 84. maddesinde düzenlenmiştir.

Türk Ceza Kanunu’nun 84. Maddesine göre, “Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

İntihar, kişinin kendi yaşamına son vermesidir. Bir kişiyi eylemleri ve söylemleri ile intihara yönlendiren kişi ise TCK m. 84 ile düzenlenen intihara yönlendirme suçundan cezalandırılacaktır.

İntihara Yönlendirme Suçunda Fail

Suçun faili bakımından özel bir koşul aranmamıştır. Bu suçun faili herkes olabilir.

İntihara Yönlendirme Suçunda Mağdur

Suçun mağduru intihara yönlendirilen kişidir. Bu suçun mağduru herkes olabilir. Bununla birlikte suçun nitelikli halleri düzenlenmiş olup mağdur bu hususta önemlidir.

İntihara Yönlendirme Suçunda Fiil

Türk Ceza Kanunu’nun 84. maddesi, İntihara Yönlendirme suçunu düzenlemektedir. Birinci fıkrada belirtilen fiiller aşağıda sayılmıştır:

• Bir başkasını azmettirmek,
• İntihara teşvik etmek,
• İntihar kararını kuvvetlendirmek,
• İntihara herhangi bir şekilde yardım etmek.

Bu maddede sıralanan eylemlerden herhangi birinin gerçekleşmesi, suçun oluşması açısından yeterlidir.

Maddenin ikinci fıkrasında, intihara yönlendirme suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hali düzenlenmiştir. Üçüncü fıkra, başkalarını alenen intihara teşvik etme suçunu düzenlerken, son fıkra ise intihara sevk ve mecbur eden kişilerin bu fiillerinden dolayı sorumluluğuna değinmektedir.

İntihara Yönlendirme Ne Demek?

TCK m.84/1’de yer alan düzenleme “Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklindedir.

Bu maddeden de anlaşılacağı üzere intihara yönlendirme suçu seçimlik hareketli bir suçtur. Suçun gündeme gelmesi için herhangi bir hareketin gerçekleşmesi yeterlidir.

İntihara Azmettirme

İntihara azmettirme, intihar düşüncesinden yoksun bir kişiyi bu düşünceye sevk etmeyi ifade eder. Bu nedenle, azmettirme eylemi, icrai bir hareketle gerçekleştirilebilir. İhmali davranışla intihara azmettirme mümkün değildir. Azmettirme, kişinin intihara yönlendiren ağırlıkta bir etkiye sahip olmalıdır. Azmettirme, bireyin doğrudan kişiyle temasa geçmesi gerekmez. Telefon görüşmesi veya SMS yoluyla gerçekleştirilebileceği gibi, azmettirmede başka bir kişi de kullanılabilir.

Eğer intihara azmettirme, mağduru tehdit ederek gerçekleştirilirse ve mağdurun tehditten başka bir kurtuluş imkanı yoksa, bu durumda Türk Ceza Kanunu’nun 84. maddesinin 4. fıkrasına göre “intihara mecbur etme” söz konusu olur ve fail, kasten öldürme suçundan cezalandırılır.

İntihara Teşvik Etme

İntihara azmettirme ile ayrılan bir diğer durum, intihar düşüncesi bulunan ancak henüz kesin bir karara varmamış bireyin bu yönde teşvik edilmesidir. İntihara teşvik etmek için, mağdurun intihar niyetinin mevcut olması ve failin bu niyetten haberdar olması gereklidir.

Bu bağlamda, intihara teşvik açıkça ve belirli bir muhatap olmaksızın yapıldığında, Türk Ceza Kanunu’nun 84. maddesinin 1. fıkrası değil, 84. maddesinin 3. fıkrası uygulanacaktır. Bu durumda, özellikle dikkat edilmesi gereken nokta, intihara teşvikin kamuya açık bir şekilde değil, belirli bir hedefe yönelik olarak gerçekleştirilmiş olmasıdır.

İntihar Kararını Kuvvetlendirme

Bu seçimli hareket, bireyin intihar düşüncesini aşarak kesin bir intihar kararı almış olduğu durumu ifade eder. Bu eylemden bahsedebilmek için failin, kişinin intihar kararını kesin olarak aldığının farkında olması gerekmektedir. Burada failin gerçekleştirdiği eylem, mağdurun intihar kararını daha da güçlendirmek ve icra aşamasına geçmesine yönlendirmektir.

İntihara Yardım Etme

Eylemin gerçekleştirilmesinden sonra yardım etmeye söz vermek, suçun işlenişine rehberlik etmek, eylemin gerçekleştirilmesinde kullanılan araçları temin etmek, intihara yardım etme suçu kapsamına girer. Yani, intihara yardım etme eylemi, intiharı gerçekleştirmeyi fiilen daha kolay hale getirmeyi içerir. Bu yardımın maddi veya manevi olup olmaması ayrımı yapılmaz.

Başkalarını İntihara Alenen Teşvik Etme

Başkalarını intihara alenen teşvik etme, TCK m.84/3 ile düzenlenmiştir. Bu fiil İntihara Teşvik Etme suçunun nitelikli hali olarak düzenlenmiştir.

İntihara teşvik eden kişi veya kişilerin belirli olmaması gereklidir. Aleniyet teşvik etme kavramı incelendiğinde, eylemin belirsiz sayıda kişi tarafından algılanabilecek şekilde gerçekleştirilmesinin önemli olduğu görülmektedir. Başkalarını intihara alenen teşvik etme, yalnızca bir eylem suçu olup, teşvik edici hareketin aleniyetle gerçekleşmesiyle suç tamamlanmaktadır.

İntihara Sevk ve Mecbur Etme

İntihara sevk ve mecbur etme suçu TCK m. 84/4 ile düzenlenmiştir. İki farklı seçimlik hareket düzenlenmiştir:

• İşlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan veya ortadan kaldırılan kişileri intihara sevk etme durumu, Türk Ceza Kanunu’nun 84. maddesinin 4. fıkrasına göre, kasten öldürme suçundan sorumlu tutulmaktadır. Bu bağlamda, eğer intihara teşebbüs edilmiş ancak ölüm gerçekleşmemişse, fail kasten öldürme suçuna teşebbüs suçundan sorumlu olacaktır. Bu fıkradaki uygulama alanına örnek olarak akıl hastaları verilebilir, çünkü bu kişilerin anlama yetenekleri gelişmemiş veya ortadan kaldırılmış olabilir.
• Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle kişileri intihara mecbur etme durumu ise Türk Ceza Kanunu’nun 84. maddesinin 4. fıkrasına göre, cebir veya tehdit kullanarak kişileri intihara zorlayanları kasten öldürme suçundan sorumlu tutmaktadır. Bu fıkradaki uygulama için failin cebir ve tehdit suçlarının unsurlarını taşıması gerekmektedir. Bu durumda fail, ayrıca kasten yaralama ve tehdit suçlarından sorumlu tutulmayacaktır.

İntihara Yönlendirme Suçunun Konusu

İntihara yönlendirme suçunun konusu, yaşayan insanların hayatıdır.

İntihara Yönlendirme Suçunun Manevi Unsuru

İntihara yönlendirme suçu, yalnızca kasten işlenebilen bir suçtur. Fail, mağduru intihara azmettirdiğini, teşvik ettiğini, kararını kuvvetlendirdiğini ya da yardım ettiğini bilmeli ve istemelidir. Bu suç, sadece eylemin gerçekleştirilmesi anında mevcut olan hareket suçu olup, ölümün gerçekleşmesi failin kastı kapsamında değildir.

İntihara yönlendirme suçunun taksirle işlenmesi mümkün değildir. Bu, failin herhangi bir ihmal veya dikkatsizlikle değil, sadece bilinçli bir kast ile hareket etmesi gerektiği anlamına gelir.

İntihara Yönlendirme Suçunda Hukuka Aykırılık Unsuru

İlgilinin rızası dışında tüm hukuka uygunluk sebepleri bu suça da uygulanabilmektedir.

Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Hal

İntihara yönlendirme suçunun oluşabilmesi için ölümün gerçekleşmesi gerekmez. Bununla birlikte ölüm neticesinin oluşması hali suçun neticesi sebebiyle ağırlaşmış halini oluşturmaktadır.

TCK m.84/2’ye göre “İntiharın gerçekleşmesi durumunda, kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçlarda failin bu neticeden sorumlu tutulabilmesi için, ağırlaşmış neticeye yönelik en az taksirinin bulunması gerekmektedir.

İntihara Yönlendirme Suçunda Teşebbüs

İntihara yönlendirme suçu, sırf hareket suçu olup seçimlik hareketlerden birinin gerçekleştirilmesiyle suç tamamlanır.

İntihara yönlendirme suçu, failin mağduru intihara azmettirmesi, teşvik etmesi, başkasının intihar kararını kuvvetlendirmesi veya başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım etmesi sonucu tamamlanır. Ancak bu fiillerin sonucunda mağdur, intiharla ilgili icrai bir davranışta bulunmadıysa, suç teşebbüs aşamasında kalır.

İntihara Yönlendirme Suçunda İştirak

İntihara yönlendirme suçunda iştirak bakımından özel bir durum söz konusu değildir; genel hükümler uygulanır. Örneğin, bir kimseyi intihara yönlendirmek için başka bir kişi tarafından azmettirilirse, bu kişi intihara yönlendirme suçuna iştirak etmeden dolaylı olarak sorumlu tutulacaktır.

İntihara Yönlendirme Suçunda İçtima

Fail, tek bir hareketle birden fazla mağduru intihara yönlendirmişse, fail tek bir suçtan cezalandırılacaksa bile verilecek ceza artırılacaktır. Eğer aynı kişi, bir suç işleme kararıyla birden çok kez intihara yönlendirilirse, bu durumda fail zincirleme suç hükümleri uyarınca sorumlu tutulacaktır.

Ancak, Türk Ceza Kanunu’nun 84. maddenin 4. fıkrasına göre intihara sevk ve mecbur etme suçu söz konusuysa, kasten öldürmeye ilişkin hükümler uygulama alanı bulacağından, faile zincirleme suç hükümleri uygulanmayacaktır.

Muhakeme ve Yaptırım

İntihara yönlendirme suçu re’sen takip edilir.

• TCK m. 84/1’de düzenlenen intihara yönlendirme suçlarında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
• TCK m. 84/3’te düzenlenen intihara alenen teşvik suçlarında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
• TCK m. 84/4’de düzenlenen intihara sevk veya mecbur etme suçu hususunda görevli mahkeme ise ağır ceza mahkemesidir.

İntihara alenen teşvik suçunun cezası üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezasıdır.

Mağdur intihara yönlendirilmesi sonucunda ölürse fail, dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. İntihara sevk veya mecbur bırakılma suçunun işlenmesi halinde ise fail kasten öldürme suçundan sorumlu tutulacak ve müebbet hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

Ekin Hukuk Bürosu olarak Ceza Hukuku alanında uzman avukat kadromuzla iletişime geçmek ve dava ve işlemlerinizi takip etmek için bize ulaşabilirsiniz.

Stj. Av. Nesrin KOŞAR & Av. Ahmet EKİN