İhbar Tazminatı

İş sözleşmesinde taraflar sözleşmeyi feshetmeden önce ihbarda bulunmalıdırlar. Bu kurala uymamanın sonucu olarak tazminat istenebileceği öngörülmüştür.

İhbar Süreleri Nedir?

Belirsiz süreli iş sözleşmesi, işçi veya işverenin tek taraflı irade beyanıyla gerçekleştirdiği fesih bildirimiyle sona erdirilebilir. Bu bildirimin yapılmasının ardından tarafların mağduriyet yaşamaması adına belirli bir süre öngörülmüştür ve bu süreye “ihbar süresi” denilmektedir. İhbar süresi, taraflara iş ilişkisini sonlandırmadan önce gerekli hazırlıkları yapabilmeleri için tanınan bir süredir.

İş Kanunu’na göre fesih bildirimi yapıldıktan belirli bir süre fesih gerçekleşir. Bu süreler ise şöyledir;

• İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra.
• İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra.
• İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra.
• İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra.

Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir. İşveren ise bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.

İhbar Tazminatı Nedir?

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. Bu bildirime uyulmaması halinde ise karşı tarafa İş Kanunu’nda öngörülmüş sürelere göre tazminat ödenmelidir.

Bu bakımdan taraflar yukarıda sayılmış olan sürelere göre tazminat ödemek zorundadırlar. Örneğin üç yıldan fazla çalışmış bir işçini sözleşmesi ihbar süresine uyulmadan feshedilirse, işçiye 8 haftalık maaşına tekabül edecek bir tazminat ödenmelidir.

İhbar Süresinde Çalışmak Zorunlu Mu?

İhbar süresi boyunca iş ilişkisi devam ettiğinden, işçinin iş görme yükümlülüğü sona ermez. Bu süreye riayet edilmeden iş sözleşmesi feshedildiğinde, hem işçi hem de işveren ihbar tazminatı talep etme hakkına sahip olur. Bu nedenle işçinin, ihbar süresi içinde iş görme edimini eksiksiz şekilde yerine getirmesi gerekmektedir.

Ancak işçiye, iş arama izni kapsamında günlük en az iki saatlik bir çalışma muafiyeti tanınmaktadır. İşçi, bu süre zarfında çalıştırıldığı takdirde, hem normal ücretine hem de çalıştığı sürenin karşılığı olan ücrete %100 zamlı olarak hak kazanacaktır.

İhbar Süresinde Başka Bir İş Aranabilir Mi?

Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.

İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.

İhbar Tazminatının Ödenmeyeceği Durumlar

Bazı hallerde işçi veya işveren bildirim yapmaksızın iş sözleşmesini feshedebilir ve ihbar tazminatı ödemesine gerek kalmaz. Bu haller ise şöyledir;

Belirli Süreli İş Sözleşmeleri

İş Kanunu’nun 17. Maddesinde açıkça belirtildiği üzere yalnızca belirsiz süreli iş sözleşmelerinde ihbar tazminatı mümkündür.

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. (İK m. 17/1)

İşçinin Haklı Nedenle Feshi

İşçinin haklı bir nedene dayanarak sözleşmesini feshetmesi halinde ihbar süresine uymasına gerek yoktur. Örneğin  İşverenin işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler ve işçi iş sözleşmesini feshederse bildirim süresine uymasına gerek yoktur.

Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir. (İK m.24/1)

İşverenin Haklı Nedenle Feshi

İşveren de haklı bir nedene dayanıyor ise ihbar süresine uymasına gerek yoktur. Örneğin işçinin hırsızlık yapması ve sonucunda işten çıkarılması halinde işverenin işten çıkarmak için ihbar süresine uyması gerekmemektedir.

Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir. (İK m.25/1)

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER