İflasın Alacaklılar Açısından Sonuçları

Vadesi Gelmemiş Alacaklara Etkisi

İflasın açılmasıyla, henüz vadesi gelmemiş olan alacaklar muaccel olur. Fakat bunun iki tane istisnası vardır:

• Müflisin taşınmaz malları üzerinde kurulan rehin hakları iflasın açılması ile muaccel olmaz, vadesi beklenir.
• Müflis ile birlikte müşterek borçlu veya müflise kefil olan birisi varsa borç o kişi bakımından muaccel olmaz.

İflasın açılması ile müflisin borçlu olduğu alacaklar muaccel olur. Buna karşın müflisin alacaklı olduğu üçüncü kişilerdeki alacaklar muaccel olmaz. İflasın açılması ile birlikte müflisin borçları açısından zamanaşımı kesintiye uğramaz. Kesilebilmesi için alacaklının alacağını iflas masasına yatırması gerekir. Müflisin kefil olduğu borçlar vadesi gelmese dahi iflas masasına yazdırılır. İflas masası müflisin kefil olduğu borcu ödediği miktarda borçluya rücu eder(İİK m.202/2). Masa ödediği paraları bu kişilerden tahsil etmeye çalışır.

Bazı Alacak Türleri ve Fazilere Etkisi

İflasın açılması konusu para olmayan alacakları para alacağına çevirir. Ancak iflas masası uygun görürse, iflas alacağı olarak para ödemek yerine, söz konusu şeyi aynen ifa edebilir(İİK m.198). Örneğin 50 ton çimento teslim etmek yerine iflasın açılmasıyla bu teslim borcu para borcuna dönüştürülerek masaya yazdırılır. İflasın açılması şarta bağlı alacakları da etkiler.

İİK m.197/1’e göre; “Alacaklı taliki bir şarta veya gayri muayyen bir vadeye muallak bulunan alacağını da kaydettirebilir. Fakat hissesini şartın tahakkukunda veya vadenin hululünde alır.”  İflasın açılması ile birlikte iflas masasına yazdırılabilecek olan alacaklar için faiz işlemeye devam eder. Rehinle teminat altına alınmamış alacaklar için ticari olmayan işlerdeki faiz oranı uygulanır(İİK m.196). Konusu yabancı para olan alacaklar ise, iflas tarihinde T.C Merkez Bankası efektif satış kurundan çevrilerek masaya kaydedilir.

Sözleşmelere Etkisi

İflas kural olarak kişiler arasındaki sözleşmeleri sona erdirme özelliğine sahip değildir. Örneğin, kira, satım, hizmet, eser, saklama kullanım ve tüketim ödüncü gibi sözleşmeler taraflardan birinin iflası ile sona ermezler.

Ancak bazı sözleşmeler iflas kararı ile kendiliğinden sona erer:

• Kiracının iflası üzerine ürün kirası sözleşmesi(TBK m.370)
• Vekilin veya vekâlet verenin iflası üzerine vekâlet sözleşmesi(TBK m.513)
• Komisyon sözleşmesi(TBK m.532/2)
• Adi ortaklık sözleşmesi (TBK m.639/3)
• Cari hesap sözleşmesi (TTK m.98/c)
• Acente sözleşmesi (TTK m.121/3, 5)
• Sigortacının iflası üzerine sigorta sözleşmesi(TTK m.1418)
• Finansal kiralama sözleşmesi(6361 sayılı kanun m.30/1)

Takas Hakkına Etkisi

Takas, aynı türden karşılıklı ve muaccel alacağa sahip iki kişinin borçlarının birbirini karşıladığı oranda, taraflardan birinin tek taraflı irade açıklamasıyla sona erdirilmesidir.

İflasın açılmasının kural olarak takas hakkı üzerinde bir etkisi yoktur. Yani müflisten (borçludan), alacaklı olan kişilerin aynı zamanda müflise borçlan da varsa bu kişiler, bu borçlarını ödemek yerine, masaya alacak olarak yazdırdıkları alacaklarıyla takas edebilirler. Ancak bu durumun alacaklılar arası eşitliği bozmaması ve kötüye kullanılmaması için bazı bazı durumlarda sınırlanmıştır. Bu durumlar:

• Müflisin borçlusu, iflas açıldıktan sonra müflisin alacaklısı olursa,
• Müflisin alacaklısı, iflas açıldıktan sonra müflisin veya masanın borçlusu olursa,
• Alacaklının alacağı, hamile yazılı bir senede dayanıyorsa takas edilemez.

İflasta takas iki sebeple TBK’deki takasa göre daha kolaydır. İlki TBK’de her iki alacağın muaccel olması gerekirken iflasta bir tanesinin muaccel olması yeterlidir. Yine TBK’ye takas için alacakların aynı türden olması gerekir. Ancak iflasta böyle bir zorunluluk yoktur. Çünkü iflasta para olmayan alacaklar da paraya çevrilir.

Borçluları Aynı Zamanda İflas Eden Alacaklılara Etkisi

Bir borcu birlikte taahhüt edenler aynı zamanda iflas ederse (bu kişilerin iflas tasfiyeleri aynı zamana denk gelirse), alacaklılar alacaklarının tamamını müflislerden her birinin masasından isteyebilirler(İİK m.203/1).

Alacaklı müflisle birlikte borçlu olandan alacağının bir kısmını almış ise müşterek borçlunun müflise rücu hakkı olsun olmasın borcun tamamı masaya kaydolunur(İİK m.204/1).

Bir Kollektif şirket ile şeriklerden birisinin iflas muameleleri bir zamana tesadüf ederse şirketin alacaklıları bütün alacaklarını şerikin de masasına kaydettirirler; ancak şirket masasından alamadıkları miktarı müflis şerikin masasından isteyebilirler. Bu miktarın müteaddit şerikler tarafından ödenmesi halinde 203 ve 204 üncü maddeler tatbik olunur. Şirket iflas etmeksizin şeriklerden birisi iflas ederse şirketin alacaklıları alacaklarının tamamıyla masaya kabul olunurlar(İİK m.205).

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Muzaffer TAŞ