İcra Organlarının İşlemlerini Şikayet
Şikâyet Nedir?
İcra organlarının kanuna aykırı yapılan veya yapılması gerektiği halde yapılmayan işlemlere karşı başvurudur. Şikâyet, takip hukukuna özgü bir yoldur. Şikâyetin amacı, yapılmayan işlemlerin yapılması veya yanlış yapılan işlemlerin düzeltilmesidir.
Şikâyetin Hukuki Niteliği Nedir?
Şikâyet, bir dava değil hukuki çaredir. Şekli açıdan her ne kadar davaya benzese de teknik olarak dava değildir. Şikâyetin konusunu oluşturan işlemler idari niteliktedir. Şikâyet sonucunda verilen karar sadece tarafları değil, herkesi bağlar. Bunun yanında şikâyet sonucunda verilen karar maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Şikâyetin dava olmadığı Yargıtay kararlarında ve doktrinde kabul edilmiştir. “Şikâyet dava niteliğinde olmadığından, şikâyet dilekçesinde ilgililerin yanlış gösterilmesinin veya hiç gösterilmemesinin şikâyetin husumet yönünden reddini gerektirmediğini…”
Kimlerin İşlemlerine Karşı Şikâyet Yoluna Gidilebilir?
İcra mahkemelerinin işlemlerine karşı şikâyet yoluna gidilemez. Bu yola yalnızca icra ve iflas organlarının işlemlerine karşı gidilebilir. İşlemlerine karşı şikâyet yoluna başvurulabilen organlar şunlardır:
- İcra ve iflas daireleri,
- İflas bürosu,
- İflas idaresi,
- Konkordato komiseri,
- Konkordato alacaklılar kurulu.
Şikâyetin Tarafları Kimlerdir?
Şikâyet bir dava olmadığından tarafları yoktur. Kimin şikâyet edildiği hususu ise tartışmalıdır. Genel kabule göre şikâyette icra iflas organının ve genellikle, icra memurunun taraf olduğu görüşü yaygındır. Bir görüşe göre şikâyet olunan, şikâyet konusu işlemi yapan icra ve iflas organıdır. Diğer bir görüşe göre ise; şikâyet konusu işlem lehine olan kimse taraf olarak yer alır.
Üçüncü bir görüşe göre ise; şikâyette karşı taraf olarak işlemi yapan icra organının gösterilmesi zorunlu değildir. Yargıtay’ın ise bu konu ile ilgili bazı kararları şöyledir:
- “Sıra cetveline yönelik şikâyetlerde, icra müdürlüğünün ‘hasım’ olarak gösterilemeyeceğini”
- “Şikâyet dilekçesinde hasım gösterilme zorunluluğunun bulunmadığını”
- “İcra memuru aleyhine açılan ihalenin feshi davasında, davacının gerçek hasımlara davayı yöneltmesi sağlandıktan sonra, gerekli kararın verilmesi gerekeceğini”
Hangi İşlemlere Karşı Şikâyet Yoluna Gidilebilir?
- İşlemin Kanuna Aykırı Olması
İcra memurunun yaptığı işlemin kanuna aykırı olması, kanunda öngörülen şekilde yapılmamış olması halinde şikâyet yoluna gidilebilir. Burada Kanundan anlaşılması gereken sadece İcra ve İflâs Kanunu değil, tüm mevzuattır. Kanuna aykırılık genel bir şikâyet nedenidir.
- İşlemin Hadiseye Uygun Olmaması
Bu husus icra memuruna kanunda takdir yetkisi tanındığı durumlarda gündeme gelmektedir. İcra müdürünün kendisine verilen takdir yetkisini kullanırken somut olayın özelliklerine ve gereklerine uygun hareket etmesi gerekmektedir. Bu gereklere aykırı hareket etmesi halinde şikâyet yoluna gidilebilir.
- Hakkın Yerine Getirilmemesi
İcra müdürü görev alanı dâhilindeki bir işlemi yapmakla yükümlü olduğu halde yapmıyorsa şikâyet başvurusu yapılabilir.
- İcra memurunun bir işlemi yapmayı sebepsiz sürüncemede bırakması:
İcra memurunun işlemi yapmayı ihmal ediyor veya yapmamakta sebepsiz şekilde ısrar ediyorsa bu durum şikâyet sebebidir.
Bunun yanında kanun maddesinde şikâyet üzerine yapılacak muameleler hususu da düzenlenmiştir. İİK 17. Maddesi uyarınca: “Şikâyet icra mahkemesince, kabul edilirse şikâyet olunan muamele ya bozulur yahut düzeltilir. Memurun sebepsiz yapmadığı veya geciktirdiği işlerin icrası emrolunur.”
Şikâyet Süresi Ne Kadardır?
Kural olarak şikâyet 7 günlük bir süreye tabidir. Bu süre, şikâyet edenin şikâyet konusu işlemi öğrendiği tarihten itibaren başlar. Şikâyet süresi hak düşürücü süredir. Yani icra mahkemesi bu süreyi re ’sen göz önüne alır. Genel şikâyet, İcra ve İflas Kanunu 16. Maddesinde düzenlenmiştir.
Madde 16 – Kanunun hallini mahkemeye bıraktığı hususlar müstesna olmak üzere İcra ve İflas dairelerinin yaptığı muameleler hakkında kanuna muhalif olmasından veya hadiseye uygun bulunmamasından dolayı icra mahkemesine şikâyet olunabilir. Şikâyet bu muamelelerin öğrenildiği tarihten yedi gün içinde yapılır.
Bunun yanında İcra ve İflas Kanunu 168. Maddesinde 5 günlük şikâyet süresini düzenlemiştir: “Takibin müstenidi olan senet kambiyo senedi vasfını haiz değilse, beş gün içinde icra mahkemesine şikâyet etmesi lüzumu…”. Ancak bu düzenleme, kambiyo senedi vasfına mahsus takip yollarının tamamında geçerli değildir. Kambiyo senedinin vadesi henüz gelmemişse, ayrı bir düzenleme bulunmadığından genel şikâyet süresi olan 7 günlük süreye tabi olacaktır.
Bir diğer husus ise süresiz şikâyet yoludur. İki durumda süresiz şikâyet hakkı doğmaktadır: Bir hakkın yerine getirilmemesi veya sebepsiz yere sürüncemede bırakılması nedeniyle şikâyet, kamu düzenine aykırı olan işlemler nedeniyle şikâyet. İİK 16’ya göre bir hakkın yerine getirilmemesinden veya sebepsiz sürüncemede bırakılmasından dolayı her zaman şikâyet olunabilir.
Şikâyet Usulü Nasıldır?
Şikâyet kural olarak icra mahkemesine yapılır. Bunun istisnası ise kambiyo senetlerine mahsus iflas yoluyla takipte şikâyetin icra dairesine bildirilmesidir. Şikâyet icra mahkemesi tarafından incelenip karara bağlanır. Yetkili icra mahkemesi şikâyet konusu işlemi yapan dairenin tabi olduğu icra mahkemesidir. Şikâyet yazılı olarak yapılabileceği gibi sözlü olarak şikâyet beyanının tutanağa geçirilmesi yolu ile de yapılabilir. Şikâyet, basit yargılama usulü kapsamında incelenmektedir.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Zehra ATASEVER
