İcra Harçları

Harç Nedir?

Harç, devletin belli bir kamu hizmeti sırasında veya sonucunda aldığı paradır. Devletin kamu gelir kaynaklarından birini oluşturmaktadır. Harçlar maktu ve nispi harç olarak iki farklı şekilde hesaplanmaktadır. Konusu para ile değerlendirilemeyen harçlarda maktu harç söz konusu olmaktadır. Nispi harç ise konusu para ile değerlendirilebilen hususlarda meydana gelmektedir.

Harçlar Kanunu md. 27’ye göre maktu harçlar peşin olarak ödenmelidir. Ancak işin mahiyeti gereği işin sonunda alınması gerekiyorsa harç alacağının doğması tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenir. Harç peşin veya süresinde ödenmezse, işlemlere ancak harç ödendikten sonra devam edilir.

İcra ve İflas Harçları Nelerdir?

İcra ve iflas harçları, Yargı Harçları (1) Sayılı Tarifesi’ nin B bendinde düzenlenmiştir. İcra ve İflas harçları; icra takip haçları harçları aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir.

İcra Takip Harçları:

1-      İcraya Başvurma Harcı

2-      Peşin Harç

3-      Tahsil Harcı

4-      İcranın Yerine Getirilmesi Harcı

5-      Ceza Evi Harcı

6-      Feragat Harcı

7-      Haciz, Teslim ve Satış Harcı

8-      Merkezi Takip Harcı

İcra Takip Harçları

İcra harcı, devletin icra takip hizmetinin yürütülmesi ve sonuçlanması için aldığı harç türüdür. Harçlar kamu düzenine ilişkin bir husustur. Kamu düzenini ilgilendirdiğinden harca ilişkin aykırılıklarda süresiz şikâyet imkânı doğacaktır. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi kararı; “Somut olayda, 11.09.2015 tarihli tahsilat makbuzları ile toplam 608.320,59 TL … AŞ. tarafından borç miktarı yatırıldığı, borçlu … AŞ. hakkında çıkartılan ödeme emri tebligatının 09/09/2015 tarihinde iade edildiği anlaşılmaktadır.

Yukarıda anılan tarife gereğince ödeme emri tebliğ edilmeden, tahsil harcı alınamayacağından şikayetçi- borçlu yönünden tahsil harcı alınması mümkün değildir. Takip dosyasındaki diğer borçlulara ödeme emrinin tebliğ edilmesi halinde tahsil harcı ancak, bu borçlulardan alınabilir. O halde mahkemece, şikâyetin kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde reddine dair hüküm tesisi isabetsizdir.”

Bunların yanında icra takip harcının alınabilmesi için öncelikle ortada takip işlemi olmalıdır. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi bu hususa ilişkin önemli bir karar vermiştir: “Taşınmazların paraya çevrilmesi işlemi bir icra takip işlemi olmadığından, taşınmazların satış bedeli üzerinden veya İİK’nun 133. maddesi kapsamında iki ihale arasındaki farkın tahsili üzerinden tahsil harcı ve cezaevi harcı alınması doğru değildir.”

Harçlar Kanunu md. 20’ye göre icra takiplerinde takipten sonra işleyecek olan faizler, harcın hesabında nazara alınmaz. Aynı kanunun 23. Maddesine göre “Her ne sebep ve suretle olursa olsun, icra takibinden vazgeçildiğinin zabıtnameye yazılması için vazgeçilen miktara ait tahsil harcının yarısı alınır. Ancak haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra vazgeçilirse tahsil harcı tam olarak alınır.” Bu açıdan hangi aşamada icra takibinden vazgeçildiği, harç hesaplanması açısından önemlidir.

• İcraya Başvurma Harcı:

İlamlı ve ilamsız icra takiplerinde, takip talebinde bulunan alacaklıdan alınan harç türüdür. İcraya başvurma harcı, maktu bir harçtır. Takip sonucunda alacaklının haklı olduğu anlaşılırsa bu harç borçluya yükletilmektedir. 2022 yılı için icraya başvurma harcı 80,70 TL’dir.

• Peşin Harç:

İlama dayanmayan takip taleplerinde alacak miktarının binde beşi oranında peşin alınmaktadır. İlamlı takiplerde ise peşin harç alınmamaktadır. Peşin harçlar takip sonunda alınacak asıl harçtan mahsup edilir. İlama dayanmayan takiplerde alacaklı mahkemede dava açmaya mecbur kalırsa, peşin alınan harç kendisine iade edilir veya alacaklının isteği üzerine mahkeme harçlarına mahsup edilir. Bunun yanında takibin iptali halinde peşin harcın iade edilmez. Bu hususa ilişkin birçok mahkeme ve Yargıtay kararı mevcuttur:

“Harçları düzenleyen Harçlar Kanununun 29.maddesinde peşin harç “İlama dayanmayan takip isteklerinden alacak miktarının binde beşi peşin alınır. Peşin harçlar takip sonunda alınacak asıl borca mahsup olunur. İlama dayanmayan takiplerde alacaklı mahkemeye müracaata mecbur kalırsa, peşin alınan harç kendisine iade olunur veya alacaklının isteği üzerine mahkeme harçlarına mahsup edilir.” şeklinde düzenlenmiş olup, peşin harcın iadesinin ancak mahkemeye müracaata mecbur kalınması şartına bağlandığı görülmektedir.

Somut olayda alacaklı tarafından bu yönde yapılmış bir iddia ve ispat görünmemektedir. İlamsız takiplerden peşin harç alınması takibin ciddiyetini temin etmek ve asılsız takip taleplerine engel olmak amacına dayanmaktadır. Başlangıçta alacaklıdan alınan peşin harç ileride haklı çıkması halinde borçluya yükletilmektedir. Davaya konu takipte de neticede alacaklının haksız çıkmış olması nedeniyle borç külfetine katlanması gerekmekte olup, dolayısıyla memur işleminin usul ve yasaya uygun bulunduğu anlaşılmakla, davacı alacaklının şikayetinin reddine karar vermek gerekmiştir.”

• Tahsil Harcı:

Tahsil harcı, nispi harç türlerindendir. Tahsil harcını ödemekle yükümlü olan kişi, borçludur. Tahsil harcını oranı ise borcun hangi aşamada ödendiğine göre değişmektedir. Bu oranlar Harçlar Kanunu 1 Sayılı Tarifede belirlenmektedir. 2022 yılına göre bu oranlar aşağıdaki gibidir:

• Ödeme veya icra emri tebliği üzerine hacizden önce ödenen paralarda %4,55
• Hacizden sonra ve satıştan önce ödenen paralarda %9,10
• Satıştan sonra tahsil olunan paralarda %11,38 

• İcranın Yerine Getirilmesi Harcı:

Konusu para ile değerlendirilmesi mümkün olmayan maktu harç türüdür. Bu harç, icra takibi başlatan alacaklıdan peşin olarak tahsil edilmektedir. İcranın yerine getirilmesi harcı 2022 yılı için 80,70 TL olarak belirlenmiştir. 

• Cezaevi Harcı:

Cezaevi harcı, icra takip işleminin sonunda %2 oranında alınan bir harç türüdür. En önemli özelliği borçluya yükletilememesidir. Cezaevi yapı harcı özel nitelikte olan 2548 sayılı Kanuna dayanılarak tahsili gereken bir harç çeşididir. Kanunlarında özel olarak cezaevi yapı harcından muaf olduğu belirtilen kurumlar dışında hiçbir istisna ve muafiyet mümkün olmaz.

• Feragat Harcı:

Harçlar Kanunu 23. Maddesi feragat harcını düzenlemiştir. Bu maddeye göre: “Her ne sebep ve suretle olursa olsun, icra takibinden vazgeçildiğinin zabıtnameye yazılması için vazgeçilen miktara ait tahsil harcının yarısı alınır. Ancak haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra vazgeçilirse tahsil harcı tam olarak alınır.” Feragat harcı, takipten vazgeçen alacaklıdan talep edildiği için borçluya yükletilemez. 

• Haciz, Teslim ve Satış Harcı

İcra dairesi dışında gerçekleştirilen her bir haciz, satış ve teslim işleminden ötürü alınan bir harçtır. Maktu harç olup 2022 tarihi itibarıyla 189,5 TL’ dir.

Yapılacak işlemi talep eden taraftan tahsil edilmektedir. Uygulamada genellikle alacaklı bu işlemleri talep ettiğinden, bu harcı alacaklı ödemektedir.

• Merkezi Sistem Harcı:

7155 Sayılı Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Takibin Başlatılması Usulü Hakkında Kanun uyarınca yapılan takiplerde %2 oranında alınan harç türüdür.

İle ilgili. Ahmet EKİN & Stj. İle ilgili. Zehra ATAŞEVER