Hükümlü ve Tutukluların Cezaevi Nakil İşlemleri

26 Nisan 2023

0 31.816 6 dakika okuma süresi

Tutuklu ve hükümlüler için cezaevi nakil işlemleri, birtakım şartların varlığını gerektirmektedir.

Cezaların infazı sürecinde hükümlü ve tutuklunun disiplin, asayiş ve güvenlik, hastalık, eğitim, öğretim, su ve yargılama yeri nedenleriyle başka bir kuruma nakledilmeleri veya geçici olarak dış kurumlara götürülüp getirilmeleri mümkündür.

Nakillerde kurum kapasitesi ve personel durumu gibi yasal gerekçeler önemli olduğu kadar hükümlü veya tutuklunun kişisel veya ailevi durumu, sağlık sorunları, yargılama durumu gibi hususların da dikkate alınması gerekmektedir.

Esasen hükümlü veya tutuklunun kişisel veya ailevi durumu, sağlık sorunları, yargılama durumu gibi hususlarında dikkate alınması gerekmektedir.

Hükümlü veya tutuklunun nakli gündeme geldiğinde hükümlü veya tutuklunun durum analizinin iyi yapılması ve bireyselleştirilmiş bir plan çerçevesinde bu konuda karar verilmesi gerekir.

Bunun yanında nakil sırasında hükümlü ve tutuklu ile nakil personelinin can güvenliğinin sağlanması, firarın önlenmesi ve sağlıklarının korunması noktasında gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir. Ancak her halükârda alınacak tedbirlerin temel hakların özüne zarar veren, onların kullanılmasını imkansız hale getiren, ayrımcı ve insan onuruna aykırı nitelikte olmaması gerekir. Nakil süreci kişiyi rahatsız etmeden tamamlanmalıdır.

Nakil, hükümlünün bir infaz kurumundan başka bir infaz kurumuna götürülmesidir. Bu bağlamda nakil ile sevk birbirine karıştırılmamalıdır. Sevk; tutuklu ve hükümlünün duruşma, savcılık soruşturması, sağlık sebepleri gibi geçici olarak ceza infaz kurumundan ayrılmasıdır. Görüldüğü üzere sevk kısa süreli, geçicidir; nakil ise kalıcıdır.

İçindekiler

Tutuklu ve Hükümlülerin Nakil Öncesi Muayeneleri

Hükümlüler kendi istekleri, toplu sevk, güvenlik hastalık, eğitim gibi sebeplerle nakledilebilirler. Ancak bu nakil öncesinde hükümlü muayene ettirilir.

Muayene sonucunda yola çıkarılamayacağı anlaşılanlar derhal sağlık kuruluşuna sevk edilir. İki uzman hekim ve başhekimin onayladığı sağlık raporunun belgelenmesiyle ertelenir. Erteleme süresi mazeret ortadan kalkıncaya kadardır. Bu durum Adalet Bakanlığına bildirilir.

Hükümlü ve tutukluların nakillerine dair hususlar 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 53. ve 58. maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Tutuklu ve Hükümlülerin Kendi İsteğiyle Nakli İçin Gereken Şartlar Nelerdir?

Hükümlünün kişisel veya ailevi sebeplerle naklini talep etmesi bu madde ile güvence altına alınmıştır. Naklin sağlanması için gereken koşullar hükümlünün şahsına ve ceza infaz kurumunun koşullarına bağlıdır. Hükümlünün şahsına ilişkin şartların eksikliği halinde talep reddedilmektedir. Burada aranan koşullar;

Gitmek istedikleri kurumlardan durumlarına uygun en az üç yeri belirten dilekçe vermesi
Nakil giderlerini peşin olarak ödemeyi kabul etmesi,
İnfaz kurumunda bulunulması gereken sürenin üç aydan fazla olması
İyi hal göstermeleri, disiplin cezası almamış veya kaldırılmış olması,
İstekte bulunulan kurumda yer, kapasite, uygun sınıf olması ve tutukevi olmaması
Mahkûmiyet sürelerine uygun hükümlülerin barınıldığı bir kurum olması
Daha önce disiplin nedeniyle ayrılmak zorunda kaldığı kurum olmaması gerekir.

Ancak çocuk hükümlüler için nakil giderlerinin peşin ödenmesi şartı aranmaz. Bu masraflar nakilin kabulü halinde yatırılacaktır. Nakil giderlerinin sadece kendi isteğiyle olduğu durumda ödeneceğine dikkat edilmelidir.

Nakli kabul edilen hükümlü nakledildiği kurumda 1 yıl, çocuk ise 6 ay kalmak zorundadır

Bu şarta eğitim-öğretim ve hastalık sebebiyle nakil dahil değildir.

Verilen dilekçe Başsavcılık tarafından incelenir. Buradaki kriterler koşullu salıverme ve denetimli serbestlik için aranan kriterlerdir. Aynı kriterlere göre değerlendirme yapılır.

Tutuklu ve Hükümlünün Kendi İsteğiyle Nakli Talebinin Değerlendirilmesi

Hükümlünün nakil talebine ilişkin değerlendirme olumluysa dilekçe ve ekleri Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevfikevleri Genel Müdürlüğüne gönderilir. Yine bu kurum tarafından nakle kapalı kurumlar liste halinde yayınlanır.

Değerlendirme olumsuzsa gerekçesiyle birlikte hükümlüye tebliğ edilir.

Başsavcılık veya Bakanlık tarafından reddedilen talepler için infaz hakimliğine şikayet yolu açıktır.

Disiplin Cezası Nedeniyle Tutuklu ve Hükümlünün Naklinin Şartları Nelerdir?

Hükümlünün hücreye koyulmasını gerektiren düzeni disiplini bozan eylemleri sonucunda disiplin soruşturması yapılır. Kurumda kalmasın sakıncalı görüldüğünde kurum en üst amirinin istemi ile Bakanlık tarafından başka kuruma nakledilebilir.

Nakledilen yeni kurumda hücrede 6 ay geçirilir. Görüldüğü üzere hükümlünün disiplin sebebiyle nakledilmesi için

Hücreye koyma cezasını gerektiren eylem,
Kurum en üst amirinin nakil konusunda istemde bulunması,
Bakanlık tarafından nakil kararı verilmesi yeterlidir.

Hücreye Koyma Cezası Nedir?

Hücreye koyma cezası, fiilin nitelik ve ağırlığına göre 1 ile 20 gün arasında değişmektedir. Hükümlü, açık havaya çıkma hakkı saklı olmak kaydıyla; tek başına her türlü temastan uzak tutulur.

Disiplin Nedeniyle Nakle İtiraz Yapılabilir Mi?

Hücreye koyma cezası verildikten sonra bu cezanın kesinleşmesi gerekir. Hükümlü, infaz hakimliğine şikayet yoluyla başvurabilir. Sonrasında ağır ceza mahkemesine itirazda bulunabilir. Bu süreçlerin tamamlanmasıyla karar kesinleşir. Bu cezaya doğrudan başlanmaz, infaz hakiminden onay kararı alınır. Kesinleşme olmadan nakil işlemine başlanamaz.

Hükümlünün disiplin sebebiyle nakli 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 55. maddesinde düzenlenmiştir.

Zorunlu Nedenlerle Cezaevinden Nakil Neden Yapılır?

Kurumların elverişsiz ve yetersiz kalması, kapsama gücünün aşılması, kullanılamaz hale gelmesi, asayiş, güvenlik doğal afet, yangın ve büyük onarım gibi zorunlu nedenler ortaya çıktığında hükümlüler başka bir kuruma nakledilebilirler.

Zorunlu nedenlerle nakillerde öncelik verilmesi gereken kişiler kimlerdir?

Açık ceza infaz kurumundan firar edenlere,
Bulunduğu yer nüfusuna kayıtlı olmayanlara,
Eşi, altsoyu, üstsoyu ve kardeşleri bulundukları yerde ikamet etmeyenlere öncelik verilmesi gerekir.

Zorunlu Nakli Talep Edilemeyecek Kişiler Kimlerdir?

Zorunlu nakil talep edilemeyecek kişiler şunlardır:

75 yaş üzerinde olanların,
Kurumda eşi, altsoyu, üstsoyu, kardeşleri bulunanların,
Sağlık, disiplin ve güvenlik nedeniyle bulunulan kuruma nakledilenlerin,
Tedavisi hala devam edenlerin,
Çok zorunda olmadıkça kendi isteğiyle nakledilenler,
Disiplin, asayiş ve güvenlik, eğitim, öğretim nedeniyle nakil emri verilenlerin kapasite ve kapsama gücü sebebiyle nakilleri talep edilemez.

Can Güvenliği Sebebiyle Cezaevinden Nakil Talep Edilmesi Mümkün Mü?

Can güvenliği gerekçesiyle nakil talebinde bulunulabilir. Kurum tarafından araştırma ve inceleme yapılır. İddianın doğruluğu araştırılır. İstem, İdare ve Gözlem kurulunca karara bağlanır.

Naklin zorunlu olması

Naklin zorunlu olduğu durumda alınabilecek tedbirler tartışılır. Tedbirler yetersizse talep ve idari gözlem kurulu kararı Adalet Bakanlığına gönderilir.

Naklin zorunlu olmaması

Naklin zorunlu olmadığı durumda Cumhuriyet Başsavcılığı nakil talebinin reddeder. Karar ilgilisine tebliğ edilir. Bu karara karşı infaz hakimliğine itiraz edilebilir.

Cezaevinden Hastalık Nedeniyle Nakil Nasıl Gerçekleştirilir?

Hükümlünün tedavi olanaklarından ve tıbbi araçlardan yararlanma hakkı vardır. Hükümlü veya tutuklunun acil veya olağan tedavi – muayenesi infaz kurumunun hekimi tarafından yapılır.

Muayene veya tedavi yapılamıyorsa hekim önerisiyle ve en üst amirin emriyle başka kuruma nakil gerçekleşir. Tabibin kurumda olmaması halinde en üst amirin yazılı imzası yeterlidir.

Tutuklu ve Hükümlünün Tedavi ve Muayenesi Nerede Gerçekleşir?

Hükümlü, devlet veya üniversite hastanelerinin onlar için ayrılmış olan koğuşlarında tedavi edilir. Söz konusu sağlık kuruluşlarında da tedavinin yetersiz kalması halinde başka yer hastanelerine nakli mümkündür.

Hastaneye gönderilen hükümlü başka bir hastaneye de sevk edilebilir. Bu durumda detaylı bir sağlık raporu gerekir. Aksi halde hükümlü ait olduğu kuruma geri gönderilir.

Bazı durumlarda hastanenin bulunduğu yerdeki infaz kurumuna nakil gerçekleştirilir. Örneğin hükümlü astım hastasıyla ve infaz kurumu uygun değilse hastalığına uygun yere nakledilebilir.

Acil durumlarda Adalet Bakanlığı’na bilgi verilerek özel sağlık kuruluşlarında tedavi edilebilir.

Haktan kötü niyetle faydalanmanın engellenmesi amacıyla kanun maddesinde ayrıntılı bir prosedür hazırlanmıştır.

Hükümlünün Hastalık nedeniyle nakli 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 57. maddesinde düzenlenmiştir.

Tutuklu ve Hükümlünün Eğitim Nedeniyle Nakli İçin Gereken Şartlar Nelerdir?

Eğitim hakkı her vatandaşın olduğu kadar cezaevindeki imkanlar ölçüsünde hükümlü ve tutuklularında en temel haklarından biridir. Ceza infaz kurumlarında bulunulduğu süre içinde hükümlüye kişiliğini geliştirecek, eğitimini güçlendirecek, yeni beceriler elde etmesini, suç işleme eğilimini yok etmeyi sağlayacak ve salıverilme sonrasına hazırlayacak programlar uygulanacaktır.

Hükümlünün yaş, ceza süresi ve yeteneklerine öncelik verilerek ekonomik ve kültür durumuna uygun biçimde düzenlenen eğitim programları; temel eğitim, orta ve yükseköğretim, meslek eğitimi, din eğitimi, beden eğitimi kütüphane ve psiko-sosyal hizmet konularını kapsamaktadır.

Eğitim hakkı Anayasada güvence altına alınmıştır. Dolayısıyla hükümlü ve tutuklu eğitim öğretim hakkına sahiptir. Bu hak infaz sürecinin etkin, ıslah edici ve onarıcı geçmesini sağlar. Bu hakkın kullanılabilmesi için nakil de gerçekleştirilebilir.

Hükümlüler, eğitim ve öğretim nedeniyle;

Nakil giderlerini peşin olarak ödemeyi kabul etmek
Eğitimini sürdürdüğüne dair eğitim kurumundan belge ibraz etmeleri,
Talep edilen kurumda yer, kapsama gücü ve sınıfın uygun bulunması
Tutuklulara tahsis edilmiş olmaması
Daha önce disiplin nedeniyle ayrılmak zorunda kaldıkları kurum olmaması
Alınan disiplin cezası, türü ve neden olan eylemle ceza infaz kurumunda güvenlik riski oluşturmaması Şartıyla geçici veya sürekli başka bir infaz kurumuna nakledilebilir.

Hükümlünün eğitim nedeniyle nakli 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 75. ve 76. maddesinde düzenlenmiştir.

Tutuklu ve Hükümlünün Nakli Nasıl Gerçekleştirilir?

Hükümlülerin infial uyandırmadan, halkla bir araya gelmemeleri ve görülmeleri için önlem alınması düzenlenmiştir. Hükümlünün can güvenliğini ve toplumun huzurunu bozmamak suretiyle güvenliğin sağlanması ve kişisel hakları korumak amaçlanmıştır.

Hükümlü; nakil aracında yeterli hava ve ışık olmadan, onur ve şerefini zedeleyecek şekilde, nakledilemez.

Alınan tedbirler hükümlünün kaçmasını ve halka bir araya gelmelerini önleyici niteliktedir. Bu sınırların aşılmaması kanun hükmüyle güvence altına alınmıştır.

Çocuk eğitim evlerinde yapılan nakiller kurum görevlisi eşliğinde yapılır.