Hapis Cezasının Ertelenmesi (TCK 51)

Cezasının Ertelenmesi Nedir? (TCK 51)

Hapis cezasının ertelenmesi, ceza yargılaması sonucunda hakkında hapis cezasına hükmedilen sanığın belirli şartların varlığı halinde, cezasının infaz edilmemesidir.

Hapis cezasının infaz edilmesi, mahkum üzerinde birtakım psikolojik ve sosyolojik olumsuz etkiler doğurmaktadır. Bu sebeple belli ağırlığa ulaşmamış hapis cezaları bakımından erteleme imkanı getirilmiştir.

Hapis Cezasının Ertelenmesinin Şartları Nelerdir?

Hapis cezasının ertelenmesinin şartları, TCK m.51’de şu şekilde sayılmıştır:

“İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından üç yıldır. Ancak, erteleme kararının verilebilmesi için kişinin;

a) Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması,

b) Suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması, gerekir.

Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilir. Bu durumda, koşul gerçekleşinceye kadar cezanın infaz kurumunda çektirilmesine devam edilir. Koşulun yerine getirilmesi halinde, infaz hâkimi kararıyla hükümlü infaz kurumundan derhal salıverilir.”

Bu şartları şu şekilde sıralamak mümkündür:

• 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum edilmiş olmak.

Cezanın ertelenebilmesi için hükmedilen hapis cezasının 2 yıl veya daha az süreli olması gerekiyor. Buna göre 2 yıl üzeri hapis cezaları ve adli para cezaları ertelenemeyecektir. Ancak bu 2 yıllık sınır, suç işlediği tarihte 18 yaşını doldurmamış veya 65 yaşını bitirmiş olanlar hakkında 3 yıl olarak uygulanır.

• Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı 3 aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş olmak.

Bu suretle, miktarı ne olursa olsun taksirli suçlardan hapis cezası alanlar veya adli para cezasına mahkum edilenler hakkında erteleme kararı verilebilecektir. Ancak daha önce kasıtlı bir suç işlenmişse mahkum edilen hapis cezasının 3 aydan fazla olmaması gereklidir.

• Suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması.
• Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi.

Hapis cezasının ertelenmesine karar verilebilmesi için mahkeme aynen iade, önceki hale getirme veya tazmini şart koşabilir. Yani bu şart mahkemenin takdirine bağlıdır. Mahkeme gerekli görmezse böyle bir şartın gerçekleşmesi aranmayacaktır. Ancak mahkeme böyle bir şart öngörmüş ise şart gerçekleşene kadar kişi hapis cezasını cezaevinde çekmeye devam edecektir. Şart yerine getirilirse infaz hakiminin kararı ile kişi, derhal tahliye edilecektir.

Denetim Süresi ve Yükümlülükler

Cezası ertelenen hükümlü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belirlenir. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz (TCK m.51/3). Örneğin, 1,5 yıl hapis cezasına mahkum edilen kişi hakkında denetim süresi 1,5 yıldan az olamayacaktır.

Mahkeme denetim süresi içinde kişiye bir takım yükümlülükleri yerine getirmesini isteyebileceği gibi hiçbir yükümlülük getirmeden de denetim süresinin geçirilmesine karar verebilir. Ancak her iki durumda da denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmemesi gerekmektedir.

Denetim süresi içinde;

a) Bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine,

b) Bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,

c) Onsekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine,

Mahkemece karar verilebilir (TCK m.51/4).

Mahkeme, denetim süresi içinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklardan kurtulmasını ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya nezdinde çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek infaz hâkimine verir (TCK m.51/5).

Mahkeme, hükümlünün kişiliğini ve sosyal durumunu göz önünde bulundurarak, denetim süresinin herhangi bir yükümlülük belirlemeden veya uzman kişi görevlendirmeden geçirilmesine de karar verebilir (TCK m.51/6).

Stj. Av. Mehmet Ali YILDIRIM