Haksız Rekabet Ne Demek?

Haksız rekabet; iş hayatında her bir bireyin menfaatini korumakla, dürüst ve hilesiz bir rekabetin sağlanmasıdır. Marka, patent, tasarım vs. tescil edilmiş olması halinde ilgili kanun hükümlerine göre korunmaktadır. Haksız rekabet ise marka, patent vs. tescil edilmemiş olmaması durumunda koruma sağlamaktadır.

Herhangi bir konuda piyasada ilk kullananın öncelik hakkı bulunmaktadır. Haksız rekabetle amaçlanan, rakiplerin emeğinden faydalanmanın önüne geçilmesidir.

Haksız Rekabet Koşulları

Haksız rekabetin sağladığı korumadan yararlanmak için bazı koşulların oluşması gerekmekte olup bu koşullar şunlardır:

• Haksız rekabete maruz kalan kişinin, haksız rekabet sebebiyle menfaatleri zarar görmeli veya zarar görme tehlikesi ile karşı karşıya kalması gerekmektedir.
• Haksız rekabeti gerçekleştiren kişi ile haksız rekabete maruz kalan kişi arasında bir rekabet ilişkisinin bulunmasına gerek yoktur.
• Haksız rekabetin oluşabilmesi için kusur şartı aranmamaktadır.
• Haksız rekabette bulunan kişinin özellikle ekonomik bir menfaat sağlama amacının bulunmasına gerek yoktur. Kişi, ilim, bilim vs. amaçlarıyla da haksız rekabette bulunabilir.

Haksız Rekabet Halleri

Türk Ticaret Kanunu’nda haksız rekabet halleri örnek olarak sayılmış olup bu haksız rekabet halleri şunlardır:

• Dürüstlük kuralına aykırı reklam, satış yöntemi ve diğer hukuka aykırı davranışlar,
• Kötüleme şeklinde haksız rekabet oluşturmak. Bir otobüs firmasının asılsız olmasına rağmen bir başka otobüs firması için ehliyetsiz şoför kullanıyor şeklinde kötülemesi,
• Kişinin diploması, ödülü bulunmadığı halde varmışçasına hareket etmesi,
• Başka bir kimsenin malları, ürünleri, faaliyetleriyle karıştırılacak şekilde önlemler almak.
• Kendisi ve malları ile diğer bir kimsenin malını, fiyatını, kalitesini karşılaştırarak öne geçirmek,
• Müşteriye prim, armağan, indirim gibi ek edimler sağlanarak işin gerçek değeri hakkında yanıltmak,
• Müvekkilin karar verme özgürlüğünü özellikle saldırgan satış yöntemleri kullanarak sınırlamak,
• Sözleşmeyi ihlale veya sona erdirmeye yönlendirmek,
• Müşteriyi kendisiyle sözleşme yapması amacıyla başkalarıyla yapmış olduğu sözleşmeden vazgeçirmek,
• Başkalarının iş ürünlerinden yetkisiz, izinsiz yararlanma,
• Üretim ve iş sırlarını hukuka aykırı olarak ifşa etmek,
• İş şartlarına uymamak,
• Dürüstlük kuralına aykırı işlem şartları kullanmak.

Haksız Rekabet Sonucu Açılabilecek Davalar

Haksız rekabete uğrayan kişi, Türk Ticaret Kanunu’na göre;

• Tespit davası,
• Men (önleme) davası,
• Haksız rekabet sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılması,
• Tazminat davası açma haklarına sahiptir.

Tespit Davası Nedir?

Ortada mevcut, haksız rekabet teşkil eden bir eylemin bulunup bulunmadığının tespiti yapılmaktadır.

Men (Önleme) Davası Nedir?

Haksız rekabet teşkil eden durumun devam ediyor olması veya haksız rekabet teşkil eden durum sona ermiş olmasına rağmen tekrarlanma olasılığı bulunuyor men davası açılabilmektedir. Haksız rekabet teşkil eden yayın durdurulması, markaların piyasadan kaldırılması gibi tedbirler alınabilir.

Maddi Durumun Ortadan Kaldırılması Davası

Maddi durumun ortadan kaldırılması davası, men davasını tamamlayan bir davadır. Haksız rekabet, yanlış veya yanıltıcı beyanlarla yapılmış ve beyanların düzeltilmesi ve tecavüzün önlenmesi için gerekli ise araç ve malların imhası bu dava ile istenebilmektedir.

Tazminat Davası

Haksız rekabete uğrayan kişinin tazminat davası açabilmesi için failin kusurlu olması ve mağdurun zarara uğramış olması gerekmektedir.

Haksız rekabet özünde bir haksız fiil olduğu için; tazminat ödenmesi haksız rekabete sebebiyet veren kişinin kusurlu olması ve haksız rekabete uğrayan kişinin bir zarara uğraması gerekmektedir. Türk Borçlar Kanunu çerçevesinde de;  hukuka aykırı fiil, illiyet bağı unsurlarının da sağlanması gerekmektedir.

Manevi tazminat davası açılabilmesi için, Türk Borçlar Kanunu m. 58’de sayılan şartların gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

Dava Açmaya Yetkili Olanlar Kimlerdir?

Haksız rekabet sebebiyle zarar gören veya zarar görme tehlikesiyle karşı karşıya olanlar, müşteriler, mesleki ve ekonomik birlikler dava açmaya yetkili olan kişilerdir.

Meslek ve ekonomik birlikler tespit, men ve eski halin iadesi davası açabilmekte iken, tazminat davası açamamaktadır.

Haksız rekabet sayılan fiili gerçekleştiren kişi, istihdam eden ve bazı hallerde basın, yayın, iletişim ve bilişim kuruluşlarının sorumluluğu olabilmektedir.

İhtiyati Tedbir ve Zamanaşımı

Hukuk Muhakemeleri Kanunu ihtiyati tedbire ilişkin hükümler kıyasen uygulanarak; haksız rekabete uğrayan kişinin talebi ile karar verilebilir.

Zamanaşımı hususunda Türk Ticaret Kanunu m. 56’da hakkın doğumunun öğrenildiği andan itibaren bir yıl ve her halde üç yıl olarak düzenleme bulunmaktadır. Haksız rekabet aynı zamanda Türk Ceza Kanunu kapsamında daha uzun dava zamanaşımı süresine tabi olan cezayı gerektiren bir fiil niteliğindeyse bu süre hukuk davaları için de geçerli olacaktır.

Haksız Rekabette Görevli ve Yetkili Mahkeme

Haksız rekabete ilişkin uyuşmazlıklar mutlak ticari dava kapsamında olup görevli mahkeme asliye ticaret mahkemeleridir, yetkili mahkeme ise; genel hükümlere göre belirlenmektedir.

Stj. Av. Ebrugül KOÇAK & Av. Ahmet EKİN