Fazla Çalışma

Fazla Çalışmada İşçinin Onayı

Anayasamızın 18. Maddesi “ Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır.” Demektedir. Günümüzde işveren işçisinin onayı olmaksızın hiçbir işçiyi fazla mesai yapmaya zorlayamaz. Fazla mesai yaptıracak olan işveren işçisinin onayını almak zorundadır. Bu onay işçi işe başlarken iş sözleşmesinde belirleneceği gibi işçinin çalıştığı her yıl başında imzalayacağı fazla çalışma muvafakatnamesi ile de gerçekleşebilir.

Eğer işçi fazla mesai yapmak istemiyorsa işveren kanunda belirtilen yasal çalışma saatleri dışında kural olarak işçiyi fazla mesaiye zorlayamaz. Bunun sebebi ise yukarıda da belirtildiği üzere insanın temel hak ve özgürlüklerinin kısıtlanamayacağı ve kimsenin isteğinde fazla çalıştırılamayacağıdır.

İş Kanunu ve yönetmelikler sıklıkla işçi lehine yorumlansa da unutmamak gerekir ki işin niteliği itibariyle fazla mesaiyi zorunlu kılacak durumlar söz konusu olduğu zamanlarda işçinin bu çalışmadan kaçınması dürüstlük kuralına aykırılık teşkil edeceğinden ötürü işçi fazla mesai yapıp işini yerine getirmek zorundadır.

Fazla Çalışmada Sınır

İşçinin fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saati aşamaz.

Fazla Çalışma Yapılmayacak İşler Ve Fazla Çalışma Yaptırılamayacak İşçiler

Fazla çalışma yapamayacak kişiler ve fazla çalışmaya uygun olmayan işler İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma Ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinde belirlenmiş olup şu şekildedir.

1- Fazla Çalışma Yapamayacak Kişiler

• 18 yaşını doldurmamış işçiler,
• İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etmiş olsalar bile sağlıklarının elvermediği işyeri hekiminin veya Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı hekiminin, bunların bulunmadığı yerlerde herhangi bir hekimin raporu ile belgelenen işçiler,
• İş Kanununun 88 inci maddesinde öngörülen Yönetmelikte belirtilen gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler,
• Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler.
• 4857 sayılı Kanunun 42 nci maddesi uyarınca zorunlu nedenler ve 43 üncü maddesi uyarınca olağanüstü haller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.
• Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçilere fazla sürelerle çalışma da yaptırılamaz.

2-  Fazla Çalışma Yapılamayacak İşler

• İş Kanununun 63. maddesinin son fıkrası uyarınca sağlık kuralları bakımından günde ancak 7,5 saat ve daha az çalışılması gereken işlerde,
• Aynı Kanunun 69. maddesinin l inci fıkrasındaki tanıma göre gece sayılan gün döneminde yürütülen işlerde
• Maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon, tünel inşaatı gibi işlerin yer ve su altında yapılanlarında.

Yukarıda sayılan kişiler ve işler bakımında fazla mesainin yapılması mümkün değildir. Bunun dışında kalan işlerde işveren ile işçi arasındaki iş sözleşmesinde kararlaştırılan ya da işverenin her çalışma yılı başında işçiden aldığı onay formu ile fazla çalışma yapılması mümkündür. İşveren bu onay formunu işçiden yazılı olarak alıp işçinin özlük dosyasında saklamalıdır.

Stj. Av. Büşra KARATAŞ