Evliliği Sona Erdiren Sebepler Nelerdir?

Geçerli şekilde kurulan evlilik, sonradan ortadan kalkabilir ya da kaldırılabilir.

Evlilik; ölüm nedeniyle kendiliğinden ortadan kalkabileceği gibi sonradan ortaya çıkan sebeplerle evliliğin mahkeme kararıyla sona erebilir.

Ölüm

Ölüm, evliliği kendiliğinden ortadan kaldırır. Evlilik ölümün gerçekleştiği andan itibaren kendiliğinden son bulur.

Gaiplik

Gaiplik, kişinin kesin olmamakla birlikte ölüm tehlikesi içinde kaybolması veya kendisinden uzun süredir haber alınamaması durumudur. Mahkemece verilen gaiplik kararı, evliliği kendiliğinden sona erdirmez. Eşlerden sağ kalan, evliliği devam ettirmek isteyebilir veya evliliğin feshini talep edebilir. Evliliğin feshi, mahkemenin verdiği bir kararla gerçekleşir ve kararın kesinleştiği andan itibaren hüküm ifade eder. Evliliğin feshi ile birlikte mal rejimi de tasfiye edilir.

Gaiplik kararı verilen eşin sonradan ortaya çıkması halinde, evlilik yeniden canlanmaz. Eşler, evlilik birliğini tekrar kurmak isterlerse yeniden evlenmeleri gerekir. Eğer sağ kalan eş ikinci bir evlilik yapmışsa, ikinci evlilik geçerli olmaya devam eder.

Boşanma

Boşanma, eşler hayattayken, kanunda öngörülmüş bir sebebe dayanarak, birinin açacağı dava sonucunda evlilik birliğinin hakim kararıyla sona ermesidir. Boşanma davasının hakim tarafından kabulü için boşanma davasının kanunda sayılı nedenlere dayanması gerekir. Bu nedenler ise TMK m.161 ve 166 arasında sınırlı sayıda sayılmıştır.  Sayılan sebeplerin bazılarında “evlilik birliğinin temelden sarsılması” şartı aranmıştır. Bu şart aranan haller nispi boşanma sebepleri, diğer haller ise mutlak boşanma sebepleridir. Bununla birlikte kanunda açıkça sayılan haller “özel boşanma sebepleri”, TMK m.166’da sayılan evlilik birliğinin sarsılması hali ise “genel boşanma sebebi” olarak kabul edilmiştir.

Özel Boşanmanın Sebepleri Nelerdir?

Boşanmanın özel sebepleri aşağıda sayılmıştır:

• Zina,
• Hayata kast, pek kötü muamele ya da onur kırıcı davranış,
• Küçük düşürücü suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme,
• Terk,
• Akil hastalığı.

Zina Nedir?

Zina; eşlerden birinin, evlilik birliği devam ederken, karşı cinsten bir kişi ile isteyerek cinsel ilişkide bulunmasıdır.

Bu bakımdan eşlerin eşcinsel ilişkileri boşanma sebepleri arasında sayılmaz. Ancak bu halde diğer boşanma sebeplerine dayanarak boşanma davası açılabilir. Eşler, ayrılık kararı sonucunda ayrı yaşıyor olsalar bile, yine eşin dışında bir kimse ile münasebet zina sayılır.

Hakim, zina yapan eşin ikrarı ile bağlı değildir. Zina nedeniyle boşanmaya karar vermeden önce hakim, zinanın gerçek olduğu yönünde kanaate ulaşmalıdır.

Zina mutlak bir boşanma sebebidir. Bu nedenle saptandığı zaman hakim boşanmaya karar vermek zorundadır.

Zina sebebiyle boşanma davası açma hakkı; davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her halde zina eyleminin üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Ancak dava açma hakkı düşmüş olsa bile, zina geçimsizliğe sebep oluyorsa, evliliğin temelden sarsılması sebebiyle boşanma davası açılabilir. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.

Hayata Kast, Pek Kötü Muamele Ya Da Onur Kırıcı Davranış

Bu boşanma nedeni, mutlak, kusura dayalı ve özel bir boşanma sebebidir.

Hayata kast, diğer eşi fiilen öldürmeye teşebbüs gibi, diğer eşi intihara teşvik ya da yardım şeklinde de olabilir. Eşin ölmemesi için bir harekette bulunulması gerekirken bundan kaçınma da hayata kast sayılır. Pek fena muamele, diğer eşin vücut bütünlüğü ve sağlığına yönelik her türlü saldırıdır. Onur kırıcı davranış ise, eşlerden birinin, diğerinin onuruna, haksız ve ona hakaret etmek, onu küçük düşürmek amacıyla yaptığı saldırıdır.

Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve herhalde bu sebebin doğumunun üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.

Küçük Düşürücü Suç İşleme Ve Haysiyetsiz Hayat Sürme

Bir eşin küçük düşürücü suç işlemesi, diğer eş için boşanma sebebidir. Suçun küçük düşürücü olup olmadığı verilen cezaya göre değil, toplumdaki anlayışa göre hakim tarafından takdir edilecektir.

Haysiyetsiz hayat sürme ise Randevu evi işletme, ayyaşlık, kumarbazlık, hayat kadını olarak çalışma gibi hallerdir. Bir defalık bir haysiyetsiz davranış boşanma sebebi sayılmak için yeterli değildir, fiilin devamlı olması gerekir.

Terk

Terk, özel, mutlak ve kusura dayalı bir boşanma sebebidir. Terk nedeniyle boşanma kararı verilebilmesi için eşlerden birinin ortak hayatı terk etmesi, terkin en az altı ay sürmüş olması, terk eden eşe hakim tarafından ihtarda bulunulması ve eşin buna rağmen dönmemesi gerekir. Eşlerden birinin ortak konutu terk etmesi üç halde gerçekleşir:

• Evlilik birliğinin kendisine yüklediği yükümlülükleri yerine getirmemek amacıyla ortak konutu terk etmesi veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmemesi.
• Terk için haklı sebebin ortadan kalkması ve buna rağmen eşin ortak konuta dönmemesi.
• Diğer eşi ortak konutu terke zorlama ya da haklı bir sebep olmadan onun ortak konuta dönmesini engelleme.

Akıl Hastalığı

Akıl hastalığının boşanma sebebi olabilmesi için, akıl hastalığının evlilik sırasında var olması, iyileşmeyeceğinin resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilmiş olması ve akıl hastalığı sebebiyle diğer eş için ortak hayatın çekilmez hale gelmesi gerekir.

Bu bakımlardan akıl hastalığı, özel, kusura dayanmayana ve nispi bir boşanma sebebidir. Şartların dava açıldığı anda devam etmesi halinde, dava her zaman açılabilir, herhangi bir hak düşürücü süre söz konusu değildir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Nesrin KOŞAR