Ecrimisil Davası Nedir?

4 Ekim 2023

0 795 5 dakika okuma süresi

Ecrimisil kavramı, Mecelle’den beri hukukumuzda yer alan bir kavramdır.

Ecrimisil terim olarak bir malın kullanılmasından doğan menfaatin para ölçüsüyle takdiri, benzerlerine bakılarak belirlenen ücret demektir. Doktrinde ise ecrimisil kavramı; zilyedin haklı sebep olmaksızın fiili hakimiyetinde bulunan bir eşyayı kullanmasına karşılık asıl hak sahibine ödemesi gereken tazminat olarak tanımlanmaktadır.

Ecrimisil davası; haksız kullanım nedeniyle hak sahibinin uğradığı zararı tazmin için açtığı davadır. Ecrimisil davası, temelini Türk Medeni Kanununun 995. maddesinde bulur. Buna göre;

İyiniyetli olmayan zilyet bakımından

Madde 995

İyiniyetli olmayan zilyet, geri vermekle yükümlü olduğu şeyi haksız alıkoymuş olması yüzünden hak sahibine verdiği zararlar ve elde ettiği veya elde etmeyi ihmal eylediği ürünler karşılığında tazminat ödemek zorundadır.

İyiniyetli olmayan zilyet, yaptığı giderlerden ancak hak sahibi için de zorunlu olanların tazmin edilmesini isteyebilir.

İyiniyetli olmayan zilyet, şeyi kime geri vereceğini bilmediği sürece ancak kusuruyla verdiği zararlardan sorumlu olur.

Ecrimisil davası; haksız kullanım nedeniyle hak sahibinin uğradığı zararı tazmin için açtığı davadır.

İçindekiler

Ecrimisil Davasının Hukuki Niteliği Nedir?

Ecrimisil Davasının hukuki niteliği doktrinde tartışmalıdır.

Bu hususta Yargıtay tarafından farklı içtihadi birleştirme kararları mevcuttur. Yargıtay HGK 1.11.2000 tarih, 2000/3-1341 E.; 2000/1584 K. sayılı kararında, “Ecrimisil, hak sahibi zilyedin, kötüniyetli zilyedden isteyebileceği bir tazminattır (M.K. mad. 508).” şeklinde tanımlanmaktadır.

Yargıtay uygulamasında, ecrimisil davalarında sadece haksız fiil hükümleri değil, bunların yanında haksız zilyedin sorumluluğuna ilişkin hükümler de uygulanmaktadır.

Ecrimisil Davasını Kimler Açabilir?

Ecrimisil davasını açabilecek olan kişi; haksız kullanım nedeniyle konu eşya üzerinde ayni veya şahsi bir hakka sahip olan hak sahibidir. Haksız kullanıma konu mal bir üzerinde hak sahibi tek bir kişi olabileceği gibi, birden fazla kişi de olabilmektedir.

Ecrimisil Tazminatı Davasında Görevli Mahkeme

Ecrimisil davasında görevli mahkeme asliye hukuk mahkemeleridir. HMK m.2 gereği aksine düzenleme bulunmadıkça genel görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir.

Ecrimisil Tazminatı Talep Etmenin Şartları

Ecrimisil, kötüniyetli haksız zilyedin, geçerli bir hukuki ilişki bulunmaksızın hak sahibinin hakkına aykırı şekilde, onun zilyetliği altındaki şeyi kullanması karşılığında ödemekle yükümlü olduğu bedeldir.

Ecrimisil tazminatı talep etme şartları aşağıda sayılmıştır:

Haksız Kullanma

Ecrimisil tazminatının talep edilebilmesi için aranan temel şart, kötü niyetli ve haksız kullanmanın gerçekleşmesi gerekmektedir.

Haksız kullanma tabiri ile kast edilen, zilyetliğin gasp edilmesi şeklinde gerçekleşmesidir. Bu halde haksız zilyet ile hak sahibi arasında hukuka uygun bir neden bulunmamakla birlikte hak sahibinin rızası da bulunmamaktadır. Hak sahibinin rızasının, baştan itibaren bulunmaması aranmaz. Hak sahibi başta rıza göstermesine rağmen rızanın geri alınması da söz konusu olabilir.

Kötü Niyet

Kötü niyetli zilyet, başkasına ait eşya üzerinde kurduğu zilyetliğin bir hakka veya hukuki nedene dayanmadığını bilen veya bilmesi gereken kimsedir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu içtihatlarında da belirtildiği üzere; başkasına ait olan bir eşyayı haksız olarak işgal edip kullanmış olan kötü niyetli kimse bundan doğan zararları ve elde ettiği veya elde etmeyi ihmal ettiği semereleri tazmin ile mükelleftir.

Zarar

Kötü niyetli haksız kullanım sonucu tazminat talep edilebilmesi için bu kullanım nedeniyle bir zarar doğmuş olması gerekmektedir.

Ecrimisil tazminatı olarak talep edilebilecek zararlar Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararları ile belirlenmiştir. Buna göre;

Kötü niyetli haksız kullanım sonucu meydana gelen olumlu zararlar
Kötü niyetli haksız kullanım sonucu meydana gelen yıpranma şeklindeki olumlu zararlar
Kötü niyetli haksız kullanım sonucu hak sahibinin yoksun kaldığı fayda nedeniyle oluşan olumsuz zararlar

Birlikte Mülkiyette Ecrimisil ve İntifadan Men Şartı

Birlikte mülkiyette ecrimisil talep edilmesi halinde eşya üzerinde birden çok hak sahibi olması nedeniyle farklılık arz etmektedir.

Paylı mülkiyete konu bir mal üzerinde haksız kullanım söz konusu olduğunda her paydaş sadece kendi payı oranında ecrimisil talep edebilir. Ancak ecrimisil davasına konu mal üzerinde elbirliği mülkiyeti söz konusu ise ortaklar tek başına ecrimisil talebinde bulunamaz ancak birlikte ecrimisil talep edebilirler.

Kötü niyetli haksız zilyedin paydaş veya ortak olması durumunda ecrimisil talep edilebilmesi için intifadan men şartı aranmaktadır. Birlikte mülkiyet ile malik olunan bir eşya üzerinde, hak sahiplerinden birisinin hakkından fazlasını haksız olarak kullanması halinde diğer hak sahibi veya sahipleri tarafından bu kullanıma ecrimisil talebinden önce itiraz edilmesi veya bildirilmesi ile intifadan men şartı gerçekleşmiş olur. İntifadan men edilen paydaşa karşı ecrimisil tazminatı istenebilir.

Ecrimisil Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Ecrimisil tazminatı hesaplamasında haksız kullanıma konu malın, mevcut haliyle kiraya verilmesi halinde elde edilebilecek olan kira bedeli belirlenir. Bu halde uygulamada bilirkişilere başvurularak emsal kira bedellerinin tespiti talep edilmektedir.

Yargıtay kararlarına göre ecrimisil, kötü niyetli şagilin ödemekle yükümlü olduğu tazminat olup, en azı kira geliri, en çoğu ise tam gelir yoksunluğudur. Bu noktada davacının davayı açarken talebini açıkça belirtmesi gerekmekte, aksi halde ise mahkeme tarafından davacının talebi kendisine açıklattırılmalıdır.

Ecrimisil miktarı, haksız kullanma dönemlerinin tespit edilerek, aylık ve yıllık olarak belirlendikten sonra ayrı ayrı toplanarak talep edilmelidir.

Ecrimisil Davasında Faiz Başlangıç Tarihi

Ecrimisil davasında, haksız kullanımın başladığı ve tazminatın talep edildiği tarihten itibaren her yıl dönemlere ayrılıp, bu dönemlerin her birine faiz işletilmektedir.

Yargıtay uygulamasına göre, ecrimisil miktarı ilk yıl için tespit edilip, bu bedel üzerinden artış yapılarak diğer yıllara ilişkin ecrimisil, (kira bedelinin tespitinde olduğu gibi) kira bedeli artışında kullanılan on iki aylık ortalamalara göre toptan eşya fiyat endeksinin değişen oranına göre belirlenecektir.

Ecrimisil Davasında Zamanaşımı

Ecrimisil davaları zamanaşımı süresine tabi olup, zamanaşımı süresi 5 yıldır. 5 yıl içerisinde ileri sürülmeyen talepler zamanaşımına uğrayacağından, yasal süresi içerisinde davanın açılmaması halinde hak kayıpları söz konusu olmaktadır.

Ecrimisil Davası Yargıtay Kararları

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi Esas: 2004/1995, Karar: 2004/1771, K.Tarihi: 08.03.2004

İlke olarak kira geliri üzerinden ecrimisil belirlenmesinde; taşınmazın dava konusu ilk dönemde, mevcut haliyle serbest koşullarda getirebileceği kira parası ( emsal kira sözleşmeleri ile karşılaştırılarak, taşınmazın büyüklüğü ve çevre özellikleri de nazara alınarak ) rayice göre belirlenir, sonraki dönemler için ise; ilk dönem için belirlenen miktara Toptan Eşya Fiyat Endeksi artış oranının tamamının yansıtılması suretiyle bulunacak miktardan az olmamak koşuluyla ecrimisil bedeli rayiç değerlere göre takdir edilir. –Hükme esas alınan bilirkişi raporunda; ilk dönem ( 1997 yılı ) ecrimisil bedeli belirlendikten sonra 1998 ve 1999 yılları için % 54, 2000 yılı için % 25 ve 2001 yılı için % 10 artış uygulaması ile ecrimisil hesabı yapılmıştır. Oysa, Devlet İstatistik Enstitüsünce açıklanan TEFE oranları farklı olup, yapılan hesaplama Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına aykırılık teşkil etmektedir. –Öte yandan, 4531 Sayılı Yasa hükümlerinin ecrimisil davalarında uygulama olanağı da bulunmamaktadır. –Somut olayda, davacı idare ile davalı arasında bir kira akdi bulunmadığına ve davalı kötü niyetli şagil olduğuna göre, ilk dönem için belirlenen ecrimisil bedeline, her yeni dönem için T.E.F.Endeksi artış oranında hesaplama yapılarak ecrimisil miktarı saptanmalıdır. –Mahkemece, belirtilen şekilde araştırma ve hesaplama yapılarak saptanacak ecrimisile hükmedilmesi gerekirken, yazılı şekilde düşük ecrimisile hükmedilmesi doğru görülmemiş, bozma gerektirmiştir.”

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi Esas: 2012/23825, Karar: 2013/2094, K.Tarihi: 12.02.2013

“Uygulamada ecrimisil; zilyet olmayan malikin, malik olmayan zilyetten isteyebileceği tazminat olarak kabul edilmektedir. Ecrimisil talep edebilmek için davalının haksız zilyet olması ve bu işgalin kötü niyetli olması gerekir.”

Sonuç

Ecrimisil davasında, davacı dava dilekçesinde ecrimisile konu eşya açıkça gösterilmelidir. Bununla birlikte, davacı eşya üzerinde kendi hakkını, zilyetliğin ihlal edildiğini, haksız kullanım süresinin başlangıcını, süre bakımından uzunluğunu, varsa yaptığı kalıcı masrafları açıkça ortaya koymalıdır.

Bu hususların dilekçede yer almaması, dava dilekçesinin şekil yönünden eksik olmasına sebebiyet verecektir. Davalı bakımından ise suçsuzluğun ispatının gereği halinde bunun dayandığı hakkın veya eylemin ispatı gerekecektir.

Ecrimisil davaları hukukun oldukça sık rastlanan uyuşmazlıklarından olup sürecin ancak uzman yardımıyla takip edilebileceğini hatırlatmak gerekmektedir. Ecrimisil davaları konusunda hak kaybına uğramamak için bu konuda uzman avukatlarımıza ulaşabilirsiniz.

Sık Sorulan Sorular

Ecrimisil hangi durumlarda istenir?

Bir hakka dayanarak sahip olunan eşyanın, haklı bir sebep olmaksızın kötü niyetli bir kimse tarafından kullanılması halinde talep edilebilmektedir.

Ecrimisil nasil ispat edilir?

Ecrimisilin ispat yükü, davacının üzerindedir.Ecrimisile konu mal şayet bir taşınmaz ise haksız kullanıma uğrayan parsel veya parsellerin açıkça gösterilmesi gerekmektedir.

Ecrimisil bedeli ne kadar?

Ecrimisil bedeli, mahkeme tarafından emsal kira bedellerine göre, haksız kullanımın başladığı ve tazminatın talep edildiği tarihten itibaren her yıl dönemlere ayrılıp bu dönemlerin herbirine faiz işletilerek belirlenmektedir.