Ciro Ne Demek?

Poliçe ve diğer tüm emre yazılı senetler ciro ve senedin zilyetliğinin hamile geçirilmesi ile devredilebilmektedir. Poliçede ciro denildiğinde, bu sadece poliçeyi değil, aksine başkta bono ve çek olmak üzere tüm emre yazılı senetleri de kapsamaktadır.

Ciro, emre yazılı senetten doğan hakları bir başka şahsa devir, rehin veya bu hakların tahsilini sağlamak amacıyla senet hamilinin yazı ile tespit ve imzalamasıyla teyit ettiği bir beyandır.

Ciro, çifte yetki veren bir hukuki işlem olup senedin hamili ciro ile senet borçlusuna, borcu ciro edilene ödemek ve ciro edilene de, senetteki alacağı tahsil etmek yetkisini vermektedir. Dolayısıyla ciro nitelikli bir haveledir.

Cironun Şekli

Ciro emre yazılı senedin içerdiği hakkı devretmeye ilişkin yazılı soyut bir devir beyanı olup senedin arka yüzüne veya senede bağlanmış olan alonj denilen bir kağıt üzerine yahut suret üzerine imzalanarak yapılır.

İmzanın el yazısı ile atılmış olması gerekir; sadece mühür kullanılarak yapılan ciro geçerli olmaz.

Cironun yapıldığı tarihin senette yer alması gerekmez. Tarih sadece ciro zincirinin daha kolay tespitine imkan vermektedir. Ciro da cirantanın adresinin gösterilmesie de gerek yoktur.

Cironun kayıstız ve şartsız olması gerekir. Ciro şartı olarak yapılmışsa, ciro geçersiz olmaz, ancak şart yazılmamış sayılır. Cironun kayıtsız şartsız olmasının istinasları vardır.

Cironun Kayıtsız Şartsız Olmasının İstisnaları Nelerdir?

Cironun kayıtsız, şartsız olmasının istisnaları şunlardır:

• Ciranta kabul için ibrazı düzenleyen tarafından yasaklanmamış poliçenin kabulü için ibrazı şart koşabilir.
• Ciranta, poliçeyi bir daha ciro edilmemek şartıyla ciro edebilir.
• Ciranta, poliçenin kabul veya ödenmemesi hallerinden sorumlu olmayacağını şart olarak poliçeye koyabilir.
• Çizilmiş cirolar, yazılmamış hükmündedir. Bu kural, cironun hak sahipliğini ispat nedeniyle yasaya konulmuştur.

Tam Ciro Nedir?

Ciro beyanı çeşitli şekillerde ifade edilebilir. Ciranta, ciro yapacağı kişinin adı ve soyadını ve ödeyiniz kelimesini yazarak, altına imzasını atar. Bu tür ciroya tam ciro denir.

Beyaz Ciro Nedir?

Ciranta, ciro edilenin adını yazmadan ödeyiniz veya bunu dahi yazmadan sadece senedin arka yüzünü imzalayıp, ciro edilene teslim ederse, yine geçerli bir ciro yapılmış olur.

Bu durumda beyaz ciro söz konusu olur.

Ciro Ne Zamana Kadar Yapılabilir?

Poliçenin tedavülü kural olarak vadeye kadardır. Bu nedenle, cironun ilke olarak vadeden önce yapılmış olması gerekir.

Vadeden sonra yapılan ciro, alacağın temliki hükümlerini doğurur.Vadeden sonraki ciro gecikmiş ciro şeklinde de adlandırılmaktadır.

Vadenin geçmesinden sonra yapılan ciro, vadeden önce yapılmış cironun hüküm ve sonuçalarını doğuracağı belirtilirken; ödememe protestosundan veya bu protestosu düzenlenmesi için öngörülmüş olan sürenin geçmesinden sonra yapılan cironun, alacağın temliki hükümlerini doğuracağı hükme bağlanmaktadır.

Kimlere Ciro Yapılabilir?

Kural olarak hamil, senedi istediği herhangi bir üçüncü kişiye ciro ile devredebilir.

Türk Ticaret Kanunu m. 681/3’e göre, “Ciro, poliçeyi kabul etmiş olsun veya olmasın muhataba, düzenleyene veya poliçeyle borç altına girmiş olanlardan herhangi birine yapılabilir. Bu kimseler poliçeyi yeniden ciro edebilirler.”

Poliçe, kabul etmiş olsun olmasın muhataba ciro edilebilir. Bu durumda poliçedeki hak ortadan kalkmaz ancak donmuş olur. Muhatap isterse poliçeyi ciro ederek tedavüle çıkarabilir.

Poliçede, keşideciye de ciro edilebilir. Doğal olarak bu durumda poliçe hiç tedavüle çıkamamış gibi olur.

Poliçe, herhangi bir ciranta veya avalistlerden birine de ciro edilebilir.

Geriye Ciro Ne Demek?

Poliçe kendisine ciro edilen yukarıda sayılan kimseler, senedi yeniden ciro edebilirler. Bu durumda ciro edenden başlamak üzere yeni bir ciro zinciri oluşur ve sorumluluk da buna göre tespit edilir.

Cironun Hukuki Etkilerine Göre Türleri

Hukuki etkisine göre ciro, tam etkili ciro ve sınırlı etkili ciro olmak üzere ikiye ayrılır:

Tam Etkili Ciro Nedir?

Tam etkili ciro, emre yazılı bir senedin devrinde, senedin mülkiyetinin ve senedin içerdiği tüm haklarını yazılı bir devir beyanı ile ciro edilene devredilmesini ifade eder.

Tam etkili ciro hem tam ciro hem de beyaz ciroda geçerlidir.

Sınırlı Etkili Ciro Nedir?

Ciro, sadece emre yazılı senetlerin içerdiği hakların tam devrini değil, aynı zamanda sınırlı hukuki bir hak konumunu yaratılmasına da hizmet edebilmektedir. Bu emre yazılı senedin sadece tahsili veya rehin için ciro edilmesiyle sağlanır.

Tahsil ve rehin amaçlı ciroda, senedin hamili, ne senedin mülkiyetini ne de senedin içerdiği hakkı iktisap etmektedir.

Amacına Göre Cironun Türleri Nelerdir?

Ciroda güdülen amaca göre ciro; temlik, tahsil ve rehin cirosu olmak üzere üç şekilde yapılır.

Temlik Cirosu Nedir?

Temlik cirosu poliçeden doğan tüm hakları senedi devralana geçirmek amacıyla yapılır. Temlik cirosunda, cirodan sonra senedin devralana teslimi gerekir.

Temlik cirosu, tam ciro ve beyaz ciro şeklinde yapılabilir. Beyaz ciro ile senedi devralan kimse, bu senedi muhtelif şekillerde tedavüle çıkarabilir:

• Beyaz ciroyu kendi namına doldurabilir.
• Bezay ciroyu başka bir kişinin adına doldurabilir.
• Poliçeyi yeniden beyaz ciro ile devredebilir.
• Poliçeyi tam ciro ile devredebilir.
• Poliçeyi ciro etmeksizin başka bir kişiye elden verebilir.

Tahsil Cirosu Nedir?

Tahsil cirosu ile senedi devralan hamil, devredenin temsilcisi veya vekili durumundadır. Bunun sonucu olarak muhatap, cirantaya karşı sahip olduğu def’ileri, senedi tahsil cirosuyla devalmış olan hamile karşı da kullanabilir. Muhatap, tahsil cirosu ile poliçeyi iktisap edenin şahsına karşı sahip olduğo def’ileri ileri süremez.

Poliçeyi tahsil cirosu ile iktisap eden hamil, poliçeden doğan tüm hakları kullanabilir; senedi ancak tekrar bir tahsil cirosu ile devredebilir.

Tahsil cirosu ile verilen hamil yetki ve sıfatı, cirantanın ölümü veya ehliyetinin yitirmesiyle sona ermez.

Rehin Cirosu Nedir?

Poliçe veya bonodan doğan hakları rehnetmek amacıyla yapılan ciroya rehin cirosu denir.

Rehin cirosu, rehni ifade eden herhangi bir kaydın senedin ön veya arka yüzüne ya da alonj üzerine yazılıp imza edilerek yapılır.

Rehin cirosu ile emre yazılı bir senet üzerinde rehin hakkı iktisap eden kimse, senetten doğan tüm hakları rehin amacı doğrultusunda kullabilirler.

Rehin hakkı hamili senet bedelini tahsil ettiği takdirde, bu bedel kendisinin rehinle temin edilen alacağını aşıyorsa, aşan tutarı rehin cirosu yapan cirantaya iade etmesi gerekir.

Rehin cirosunda poliçe ve bonoyu devralan kişi, tahsil cirosunda olduğu gibi, cirantanın vekili durumunda değildir. Senetteki hak ve üzerinde sınırlı bir ayni hakkı iktisap etmekte ve senetten doğan tüm hakları bizzat kendi adına kullanma yetkisine sahiptir.

Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN