Cari Hesap Nedir?

Cari hesap, aralarında süreklilik arz eden ticari ilişki bulunan tarafların hesaplamasını kolaylaştırmaktadır. Birbirine sürekli alacaklı – borçlu olan taraflar her defasında ödeme işlemi yapmak yerine bunları kayda geçirerek belirli dönemlerde mahsup işlemi yaparak emek ve zaman tasarrufu sağlamaktadır.

Cari Hesabın Özellikleri Nelerdir?

Cari hesapta temelde iki süre vardır. Cari hesap sözleşmesinin süresi ve her bir hesap devresinin süresi.

Anlaşmayla belirlenen veya kanunen hesabın kapanmasının zorunlu olduğu vakitlerde taraflar borç ve alacaklarını karşılıklı olarak tespit eder, alacak ve borcun artığı belirlenir. Artık olan alacak yeni dönem carisine “alacak/matlup” olarak kaydedilir ama ödenmez. Cari hesap anlaşmasının sonunda ise hangi tarafın alacağı kalmışsa bu tutar ödenir.

Cari hesap sözleşmesi belirli süre için yapılmışsa; sürenin sona ermesiyle sözleşme de biter. Belirsiz süreli cari hesap sözleşmelerinde ise taraflar herhangi bir süreye tabi olmaksızın sözleşmeyi feshedebilir.

Hesap devri ise sözleşme ile belirlenebilir, sözleşme ile hesap devri kararlaştırılmamışsa ve bu konuda bir ticari teamül bulunmuyorsa her takvim yılının son günü hesabın kapatılması günü olarak kararlaştırılmış sayılır.

Cari Hesapta Önem Arz Eden Hususlar

Cari hesap sözleşmesi Türk Ticaret Kanunu’nun 89. maddesinde tanımlanmıştır. Söz konusu maddeye göre; “İki kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borç şekline çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin sözleşme cari hesap sözleşmesidir.”

Cari hesapta; her bir hesap devresi sonunda çıkan fark; sonraki hesap dönemine alacak olarak yazılmaktadır.

Bakiye tespitini gösterir cetveli alan taraf, aldığı tarihten itibaren bir ay içerisinde itirazda bulunmazsa bakiyeyi kabul etmiş sayılır. Bu durumda, borç karşı tarafça kabul etmiş sayılacağından borç yenilenmiş olmaktadır.

Cari hesapta önem arz eden hususlar aşağıda sayılmıştır:

• Cari hesap sözleşmesi yazılı şekle tabi olup yazılı yapılmadıkça geçerli olmaz.
• Cari hesap sözleşmesini tacir olmayan kimseler de yapabilmektedir.
• Cari hesaba kaydedilen alacak ve borçların temelini oluşturan sözleşme ve işlemin iptal edilmesi halinde buna ilişkin kalemler cari hesaptan çıkartılır.
• Cari hesabın alacak kısmına yazılan tutarlara (anaparaya) alındıkları günden itibaren faiz işlemeye başlar.
• Taraflar, cari hesapta henüz birbirinden bir talepte bulunmadığından borçlu temerrüdünden ve temerrüt faizinden söz edilemez.
• Cari hesapta yer alan alacaklar bakımından zamanaşımı işlemez. Sözleşme süresinin bitmesiyle zamanaşımı süresi işlemeye başlamaktadır.
• Cari hesaba kaydedilen alacaklar tek başına hacze konu olamaz, hesap bakiyesi haczedilebilir.
• Bir alacağın cari hesaba kaydı borcun yenilendiği anlamına gelmez. Borcun yenilenmesi hesabın kesilip bir ay içerisinde itiraz edilmemesi halinde olur.
• Cari hesap sözleşmesinin tarafları tacirse ve üç aydan uzun süreliyse sözleşme bileşik faiz işletilebilmektedir.

Cari Hesaba Geçirilebilecek Alacaklar

Cari hesap sözleşmesi hukuki sebep veya ilişkiden doğabilir. Cari hesap sözleşmesi temelinde bir takas işlemi olduğu için önemli olan husus aynı cinsten iki şeyin olmasıdır.

Kural olarak cari hesaba; cari hesap sözleşmesinin kurulmasından sonra var olan alacaklar geçirilmektedir. Taraflar aralarında anlaşarak aksini kararlaştırabilir ve önceki borç ve alacak kalemlerini de yazabilirler.

Kambiyo senedinin cari hesaba kaydı ise; senedin bedelinin tahsil edilmesi halinde geçerli olmak şartıyla gerçekleşmiş sayılır. Cari hesaba kaydedilmiş fakat bedeli tahsil edilmemiş olan kambiyo senedi sahibine geri verilir ve kaydı silinir.

Hesabın kapatılması sırasında şartın gerçekleşmiş olması şartıyla; şarta bağlı alacaklar da cari hesaba geçirilebilmektedir.

Cari Hesaba Geçirilemeyecek Alacaklar

Cari hesap temelde bir takas işlemidir. Bu sebeple; takasın koşullarını sağlamayan alacaklar cari hesaba geçirilemez. Alacaklının rızası dışında aşağıdaki alacaklar sona erdirilemez:

• Tevdi edilmiş eşyanın geri verilmesine veya bedeline ilişkin alacaklar,
• Haksız olarak alınmış veya aldatma sonucunda alıkonulmuş eşyanın geri verilmesine veya bedeline ilişkin alacaklar,
• Nafaka ve işçi ücreti gibi borçlunun ve ailesinin bakımı için zorunlu olup niteliği gereği doğrudan alacaklıya geçirilmesi gereken alacaklar.

Yukarıda sayılanlar dışında; belirli bir amaca veya ayrıya emre hazır tutulmak üzere teslim olunan para ve mallardan doğan alacaklar da cari hesaba geçirilemez.

Cari Hesabın Sona Ermesi

Cari hesap sözleşmesi belirli olarak yapılmışsa belirlenen sürenin sonunda; belirsiz ise taraflardan birinin fesih bildirimiyle sona erer.

Belirli süreli cari hesap sözleşmesi varsa, taraflardan biri ölür veya kısıtlanırsa her iki taraf veya kanuni temsilcileri/halefleri on gün önceden haber vermek şartıyla cari hesap sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda dahi artan tutar, hesap devresi sonunda istenebilir.

Taraflardan birinin alacaklısı hesap bakiyesini haczettirdiğinde; hesap kapatılarak bakiye tespiti yapılır. Bu durumda haczin borçlusu olan taraf on beş gün içerisinde borcunu kapatmazsa diğer taraf sözleşmeyi feshetme hakkına sahiptir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak ticaret hukuku alanında yaşadığınız hukuki uyuşmazlığın çözüm sürecinin takibini gerçekleştirebilir. Uzman avukat kadromuzla görüşmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Stj. Av. Ebrugül KOÇAK & Av. Ahmet EKİN