Çalışma Süreleri

Çalışma Süreleri;

Normal Çalışma Süresi

İşçinin çalıştırıldığı ve işte geçirdiği süreye çalışma süresi denir. Taraflar, iş sözleşmesinde çalışma süresini belirlerler. Ancak kural olarak çalışma süresi haftada en çok 45 saat olarak belirlenebilir. Aksi kararlaştırılmamışsa çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. İşçi günde 11 saatten fazla çalışamaz.

Haftalık ve günlük çalışma süresinin sınırları bazı iş ve kişiler için farklı olarak düzenlenmiştir:

• Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi günde en çok 7,5; haftada en çok 37,5 saattir
• Zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen çocukların çalışma saatleri günde 7 ve haftada 35 saatten; sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalışanların ise günde 5 ve haftada 30 saatten fazla olamaz. Bu süre, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için günde 8 ve haftada 40 saate kadar artırılabilir.
• Okul öncesi çocuklar ile okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde 2 saat ve haftada 10 saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde çalışma süreleri yukarıda belirtilen süreleri aşamaz.
• Gebe veya emziren kadının günde 7,5 saatten fazla çalıştırılması yasaktır.

Çalışma Süresinden Sayılan Durumlar

Aşağıdaki sayılan süreler işçinin günlük çalışma süresinden sayılır:

• Madenlerde, taşocaklarında, her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri, girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler.
• İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.
• İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler.
• İşçin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda ya da işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.
• Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.
• İşçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler.

Gece Çalışması

Gece, en geç saat 20:00’de başlayarak en erken saat 06:00’ya kadar geçen ve en fazla 11 saat süren dönemdi. İşçilerin gece çalışmaları kural olarak 7,5 saati geçemez. Turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir. Kadın çalışanların, hamile olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın çalışanların ise doğum tarihinden başlamak üzere kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla 1 yıl süre ile gece postalarında çalıştırılmaları yasaktır.

Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşlerinde Çalışma

Hazırlama, tamamlama ve temizleme işleri, bir işyerinde yürütülen asıl işin düzenli sürdürülebilmesi için, çalışma saatinden önce veya sonra yapılması gereken ve geçici veya istisnai bir nitelik göstermeyip hep aynı surette gitmesi zorunlu işlerdir. Asıl iş için belirlenmiş olan günlük çalışma sürelerine ek olarak, bu sürelerin başlama saatlerinden önce veya bitme saatlerinden sonra, hazırlama, tamamlama ve temizleme işlerini yapacak olan işçiler, bu işlerde günde en çok 2 saat daha çalıştırılabilir. Hazırlama, tamamlama ve temizleme işleri de dâhil olmak üzere, günlük çalışma süresi 11 saati aşamaz

Postalar Halinde Çalışma

Postalalar halinde çalışılan işyerlerinde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz. Postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, işçilere, haftanın bir gününde 24 saatten az olmamak üzere ve nöbetleşme yolu ile hafta tatili verilmesi zorunludur.

Telafi Çalışması

Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra iş yerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle iş yerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile yasal izinleri dışında izin verilmesi hallerinde, işçinin çalışmadığı bu sürelerin telafisi için işçiye yaptırılacak çalışma, telafi çalışması olarak adlandırılır. Telafi çalışmaları, günlük 11 saati aşmamak koşulu ile günde 3 saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yapılamaz. Telafi çalışması yapılacak ise, işveren açıkça hangi nedene dayandığını işçilere bildirmek zorundadır.

Kısa Çalışma

Kısa çalışma; genel ekonomik, bölgesel kriz veya zorlayıcı nedenlerle; işyerinde uygulanan çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak azaltılmasını veya süreklilik koşulu aranmaksızın faaliyetin tamamen veya kısmen geçici durdurulmasını ifade eder. İşyerinde 3 ayı geçmemek koşuluyla kısa çalışma yapılabilir.

Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma

Fazla çalışma, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışma ise, haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda, bu çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmadır.

Fazla Çalışma Türleri

• Olağan Nedenlerle Fazla Çalışma

Olağan nedenlerle fazla çalışma, ülkenin genel yararları, işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle Kanun’da yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmadır. Fazla çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz.

• Zorunlu Nedenlerle Fazla Çalışma

İşyerinde ortaya çıkan bir arıza nedeniyle hemen yapılması gerekli acil işlerde, işçilerin hepsi veya bir kısmına yaptırılan fazla çalışmaya zorunlu nedenlerle fazla çalışma denir. Bu durumlarda işçinin onayı aranmaz. İşçi bu talebi karşılamadığı takdirde işveren, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.

• Olağanüstü Nedenlerle Fazla Çalışma

Cumhurbaşkanı’nın kararına dayanılarak yapılan fazla çalışma olağanüstü nedenlerle yapılan fazla çalışmadır. Bu durumlarda işçinin onayına alınmasına gerek yoktur.

Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yasakları

Fazla çalışma yapmanın yasak olduğu işler şunlardır:

• Sağlık nedenlerine dayanan ve günlük 7.5 saatin üzerinde çalışma yapılamayan işler
• Gece sayılan gün döneminde yürütülen işler
• Maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon, tünel inşaatı gibi işlerin yer ve su altında yapılanları.

Fazla çalışma yaptırılamayacak işçiler ise şunlardır:

• Zorunlu veya olağanüstü nedenler haricinde yer altında maden işlerinde çalışan işçiler
• 18 yaşını doldurmamış işçiler
• Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler
• Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler
• İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etmiş olsalar bile sağlıklarının elvermediği işyeri hekiminin veya Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı hekiminin, bunların bulunmadığı yerlerde herhangi bir hekimin raporu ile belgelenen işçiler

Fazla Çalışma ve Fazla Çalışma Sürelerle Çalışmanın Karşılığı

İşçiye her 1 saat fazla çalışma karşılığında, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 fazlası ödenir. Fazla sürelerle çalışmada ise her 1 saat fazla çalışması karşılığında, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %25 fazlası ödenir.

Olağan nedenlerle fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi, işverene yazılı olarak başvurmak koşuluyla, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 30 dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 15 dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

Fazla Çalışmanın İspatı

İşveren, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırdığı işçilerin bu çalışma saatlerini gösteren bir belge düzenlemek, imzalı bir nüshasını işçinin özlük dosyasında saklamak zorundadır. Ancak kural olarak fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını her türlü delil ile ispat etmekle yükümlüdür.

Tüm dava, dosya ve sorularınız için bizimle İletişime Geçiniz!