Çalışma İzni

Çalışma izni; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından resmi bir belge şeklinde düzenlenen Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izin belgesine denilmektedir.

Türkiye’de istisnalar haricinde çalışma izni alınması zorunludur. Çalışma izni belgesi ya da muafiyet belgesi olmaksızın çalışan yabancı uyruklu kişiler ve işverenleri için idari para cezası uygulanmaktadır. Bu nedenle Türkiye’de bulunan yabancıların çalışma izni ya da muafiyet belgesi almaları zorunludur.

Çalışma İzni Nedir?

Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izin belgesine çalışma izni denilmektedir. Uluslararası İşgücü Kanununda 5 çeşit çalışma izni öngörülmüştür. Bunlar;

• Süreli Çalışma İzni,
• Süresiz Çalışma İzni,
• Bağımsız Çalışma İzni,
• Turkuaz Kart,
• İstisnai Çalışma İznidir.
• Süreli çalışma izni; Yabancının belirli bir işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok 1 yıl geçerli olmak üzere verilir.
• Süresiz çalışma izni; Türkiye’de en az 8 yıl kesintisiz ikamet eden veya toplam 6 yıllık kanuni çalışması olan yabancılara, iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler dikkate alınmaksızın ve ilgili mercilerin uygun görmesi durumunda; verilen süresiz izindir.
• Bağımsız çalışma izni; yabancıların, Türkiye’de en az 5 yıl kesintisiz olarak ikamet etmiş olmaları, çalışmalarının, ekonomik kalkınma açısından katma değer yaratması ve istihdam üzerinde olumlu etki yapacak olması koşuluyla verilebilir.
• Turkuaz Kart; uluslararası işgücü politikası doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen yabancılara verilir.
• İstisnai Çalışma İzni; Ulusal mevzuata aykırı davranmamak ve mesleki hizmetlere ilişkin mevzuata uymak kaydıyla, ilgili mercilerin görüşleri de dikkate alınmak suretiyle, statüleri aşağıda belirtilen yabancılara, bu Kanunda öngörülen sürelere tabi verilebilir.

Çalışma İzni Nasıl Alınır?

Çalışma izni başvuru usulü Uluslararası İşgücü Kanununun 7. maddesinde, muafiyet başvurusu ise aynı kanunun 13. maddesinde düzenlenmiştir. Yapılacak başvurusu sırasında gerekli evrakların hazırlanması ve şartların sağlanması halinde yetkili mercilerce çalışma izni belgesi düzenlenmektedir.

Çalışma İzni Başvurusu ve Şartları

Çalışma izni başvurusu yurt içinden yapılabileceği gibi yurt dışından da yapılabilmektedir. Çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde hangi hallerde başvuruların reddedileceği Uluslararası İşgücü Kanununun 9. maddesinde şu şekilde sayılmıştır;

• Uluslararası işgücü politikasına uygun olmayan,
• Sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapılan,
• Yabancı istihdam edilmesine ilişkin gerekçesi yeterli görülmeyen,
• Diğer kanunlarda Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve meslekler için yapılan,
• Gerekli nitelik ve uzmanlığı taşımadığı anlaşılan yabancılara ilişkin olan,
• Bakanlıkça belirlenen değerlendirme kriterlerini karşılamayan,
• 6458 sayılı Kanunun 7 nci, 15 inci ve 54 üncü maddeleri kapsamında olduğu İçişleri Bakanlığınca bildirilen yabancılara ilişkin olan,
• Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca görülen yabancılara ilişkin olan,
• Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü olması durumu hariç, Türkiye Cumhuriyetinin tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı ülke vatandaşları için yapılan,
• Kanuni süresi içinde yapılmayan veya eksiklikleri tamamlanmayan, başvurular reddedilir.

Çalışma İzni İçin Gerekli Evraklar

Yabancının çalışma izni alabilmesi için gerekli evraklar işveren tarafından hazırlanması gereken evraklar ve çalışan tarafından hazırlanması gereken evraklar olarak ikiye ayrılmaktadır. Bunlar;

İşveren Tarafından Hazırlanması Gerekli Olanlar;

• Faaliyet Belgesi
• Turistik Tesisler ise Turizm İşletme Belgesi
• Şirketin Sermaye ve Ortaklık Durumunu Gösteren Ticaret Sicil Gazetesi
• Vergi Dairesi veya Yeminli Mali Müşavir Tarafından Onaylanan Finansallar
• E-imza üzerinden yetkilendirme

Çalışan Tarafından Hazırlanacak Belgeler;

• Yurtiçi başvurusunda en az 6 aylık ikamet izni
• Yurtdışı başvurusunda konsolosluk referans numarası
• Pasaport fotokopisi
• Diploma veya geçici mezuniyet belgesi örneği
• 1 Vesikalık fotoğraf

Çalışma İzni Ücreti 2022

Çalışma izni ücretleri çalışma izninin süresi ve türüne göre farklılık göstermektedir. Özetle;

• Süreli Çalışma İzin Belgesi (1 yıla kadar)-1386,2 TL
• Süreli Çalışma İzin Belgesi (2 yıllık süre uzatımı)- 2.772,4 TL
• Süreli Çalışma İzin Belgesi (3 yıllık süre uzatımı)-4.158,6 TL
• Süresiz Çalışma İzin Belgesi-13.867,40 TL
• Geçici Koruma Çalışma İzni Harç Tutarı-515.70 TL
• Değerli Kağıt Bedeli- Düzenlenen her bir çalışma izni veya çalışma izni muafiyetinden, alınacak olan değerli kağıt bedeli-160.00 TL

Ödemeler yabancı çalışanların kimlik numaraları üzerinden yapılmaktadır. Çalışma izin belgelerinin kaybolması halinde ise harç tutarlarının yarısı değerli kağıt bedelinin tamamı ödenerek yeni çalışma izin belgesi alınabilecektir.

Çalışma İzni Uzatma Başvurusu

6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 10.maddesine göre; çalışma izni için ilk başvurularda iş ve hizmet akdindeki çalışma süresini aşmamak koşuluyla çalışma izni 1 senelik verilmektedir. Aynı kanunun 10. maddesinin 2. Fıkrası uyarınca; aynı işyerinde çalışmaya devam eden yabancıların uzatma başvuruları ilk uzatmada en çok 2, sonraki uzatma başvuruları en çok 3 yıllık verilmektedir.

Yabancının işyeri değişikliği yapması halinde ise yapılan başvuru uzatma başvurusu olarak değil, ilk başvuru olarak değerlendirilir ve en fazla 1 seneliğine verilir.

İşveren bu süreçte;

• Yabancının maaşını banka aracılığı ile yatırmak,
• Yabancının SGK ödemelerini yaptırmış olmak,
• İşyerinin vergi borcunun bulunmaması,
• Çalışacak her yabancı için en az 5 kişi T.C. vatandaşı çalıştırmak şartlarını yerine getirmelidir.

Yabancı ise uzatma başvurusunda bulunabilmek için;

• Çalışma izni süresi boyunca 6 aydan fazla Türkiye dışında bulunmamak,
• Her hangi bir suça karışmamış olmak şartlarını yerine getirmelidir.

İşveren tarafından uzatma başvurusu yapılan yabancılar aynı işyerinde çalışma izin süresinin bitiminden itibaren en fazla 45 günü geçmemek suretiyle çalışabilir. Bu süre içinde çalışan yabancının çalışması kanuni olarak kabul edilmekte iken bu süreyi aşan çalışmalar kaçak çalışma olarak değerlendirilmektedir.

Ev Hizmetleri İçin Yabancılara Çalışma İzni

Yabancı uyruklular ev hizmetlerinde çocuk bakıcısı, yaşlı veya hasta bakıcısı olarak çalışabilmektedir. Evde küçük çocuk veya bakıma muhtaç hastaları olmayanlar ev işlerinde yardım amaçlı yabancı uyruklu çalıştıramamaktadır.

İkamet izni olan yabancının başvurusu yurtiçinden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapılmaktadır. Yurtdışından yapılacak başvurularda ise yabancının uyruğunda bulunduğu veya daimi ikamet ettiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine başvuruda yapılmaktadır.  Başvurunun kabulü halinde verilen referans numarasıyla Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na tekrar başvuru yapılması gerekmektedir.

Bu kişiler hakkında çalışma izni alabilmek için gerekli belgeler ise şu şekildedir;

• Yabancı uyruklu adına en az altı ay süreli ikamet tezkeresi  fotokopisi,
• Yabancı şahsa ait Pasaportun yeminli tercüman tarafından çevirisinin noter onaylı sureti,
• Bir adet vesikalık fotoğraf,
• Yabancı T.C. Kimlik Numarası
• Ev Hizmetlerinde Yabancı Çalıştırılacağına ilişkin İşveren Başvuru Dilekçesi,
• İşverenin Nüfus Cüzdanı fotokopisi,
• İlçe Nüfus Müdürlüğü’nden alınan yabancının çalışacağı adresi gösteren yerleşim yeri belgesi,
• İşlemlerin avukat vasıtasıyla takibi halinde özel vekaletname.

Suriyelilerin Kapsamındaki Yabancıların Çalışma İzni

Türkiye’de Suriye vatandaşlarına geçici koruma sağlanmışsa da geçici koruma yabancılara kendiliğinden çalışma izni vermemektedir. Geçici Koruma sağlanan yabancı çalışma izni veya çalışma muafiyeti olmadan çalışamamaktadır.

Geçici koruma sağlanan yabancı çalışma muafiyeti kapsamında mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışabilir.

Geçici koruma sağlanan Suriyelilerin diğer işyerlerinde çalışabilmesi için çalışma izni belgesi alınması gerekmektedir.

Çalışma izni belgesi alınması için şu şartların varlığı aranmaktadır.

• Geçici Koruma Belgesinin Yabancı Kimlik Numarasının olması,
• Kişinin en az 6 ay geçici koruma kapsamında Türkiye’de ikamet etmesi,
• Geçici Koruma kaydına göre ikamet hakkı verilen ilde çalışmak için başvuru yapılması;
• Ön izin alınması gereken mesleklerde çalışacak olan Suriye vatandaşının ön izin belgesini almış olması;
• Suriye vatandaşının sonuçlanmayan bir başvurusunun olmaması;
• İşyerinde çalışacak olan Suriye vatandaşı sayısının, aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onu geçmemesi.

Yabancı İşçi Çalıştırma

Türkiye’de bulunan iş yerlerinde yabancı uyruklu kişilerin çalıştırılmasına yabancı işçi çalıştırma denilmektedir. Uluslararası İşgücü Kanununu 6. maddesine göre; ” Çalışma izni, 4 üncü maddeye göre belirlenen uluslararası işgücü politikası esas alınarak Bakanlıkça verilir. Bu Kanun kapsamında yer alan yabancıların çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışmaları veya çalıştırılmaları yasaktır. Diğer kanunlarda ya da Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar veya uluslararası sözleşmelerde çalışma izni almadan çalışabileceği belirtilen yabancılar, bu Kanuna göre çalışma izni almadan çalışabilir veya çalıştırılabilirler.“

İzinsiz yabancı işçi çalıştırma, yasal olmayıp yaptırımları mevcuttur.

Çalışma İzninde Avukatın Önemi

Türkiye’de yabancıların çalışma izni bulunmaksızın çalışmaları yasaktır. Bu nedenle yabancılara çalışma izni alınması önem arz etmektedir.  Çalışma iznine başvuru hakkında bilgi sahibi olmak ve işin takipçisi olarak çalışma izni kazanma sürecini hızlandırmak ve çalışma izni başvurusunun reddini önlemek için yabancılar hukuku alanında deneyimli ve bilgili avukat grubu ile çalışmak çalışma izni alacak ve çalışacak kişinin hak kaybına uğramalarının önüne geçecektir.

Çalışma İznine Yurtdışından Başvurma

Çalışma izni başvuru usulü Uluslararası İşgücü Kanununun 7. maddesinde, muafiyet başvurusu ise aynı kanunun 13. maddesinde düzenlenmiştir. Çalışma izni için yurtiçinden başvuru yapılabileceği gibi yurtdışından da başvuru yapılabilmektedir.

Yurt dışından yapılan başvurular yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak kaldığı ülkedeki TC. Büyükelçilikleri veya konsolosluklarına yapılmalıdır. Yurt dışından yapılan bu başvurular TC. Büyükelçilikleri veya konsoloslukları tarafından Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına iletilmektedir.

Uluslararası İşgücü Kanununun 12. maddesinin 2. fıkrasına göre; “Yurt dışından yapılan başvuruya istinaden çalışma izni verilen yabancı, çalışma izninin geçerliliğinin başladığı tarihten itibaren altı ay içinde Türkiye’ye gelmek zorundadır. Bu süre içinde Türkiye’ye gelmeyen yabancının çalışma izni iptal edilir.” Bu süre sonrasında Türkiye’ye gelen yabancıların yeniden çalışma izi başvurusunda bulunması gerekmektedir.

Çalışma İznine Yurtiçinden (Türkiye’den) Başvurma

Çalışma iznine yurt içinden yapılan başvurular doğrudan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına yapılmalıdır. Çalışma izni başvuruları bizzat kişi tarafından yapılabileceği gibi vekil aracılığıyla da yapılabilir.

Usulüne uygun olarak yapılan başvuruların değerlendirilmesi, bilgi ve belgelerin tam olması kaydıyla otuz gün içinde tamamlanır. Başvuruda eksik bilgi veya belgelerin olması hâlinde, bu eksiklikler tamamlanıncaya kadar başvurunun değerlendirilmesi ertelenir. Erteleme süresi, bilgi veya belge eksikliklerinin tamamlanmasını geciktiren mücbir bir sebebin varlığının resmî bir makamdan belgelendirildiği hâller dışında otuz günü aşamaz. Erteleme süresi sonunda eksiklikleri tamamlanmayan başvurular reddedilir.

İzinsiz Yabancı İşçi Çalıştırma Cezası 2022

Kaçak çalışan yabancı uyruklu kişiye ve çalışma izni olmayan yabancıyı çalıştıran işverene 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu 23. maddesi gereğince uygulanacak idari para cezaları mevcuttur.

• Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeden bağımsız veya süresiz çalışma izni ile çalışan yabancıya uygulanacak ceza-1067 TL
• Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeden yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için uygulanacak ceza -1067 TL
• Çalışma izni olmaksızın bir işverene bağlı olarak çalışan yabancıya uygulanacak ceza- 6423 TL
• Çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya uygulanacak ceza -12854 TL
• Çalışma izni olmaksızın yabancı çalıştıran işverene veya işveren vekiline her bir yabancı için uygulanacak ceza -16066 TL olup fiillerin tekrarlaması halinde ise verilecek cezalar bir kat artırılmaktadır.

Yabancı İşçi Çalıştırma Cezasına İtiraz

İşverenler, kaçak işçi çalıştırması sebebiyle kesilen idari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren Kabahatler Kanunu’nun 27. maddesinin 1. fıkrası uyarınca 15 gün içerisinde yetkili Sulh Ceza Hakimliği nezdinde idari para cezasına itiraz edilebilecektir.

Düzenlenen idari para cezası tutanaklarında itiraz halinde itiraz dilekçesinin bir örneğinin Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne gönderilmesi gerektiği aksi takdirde bu süre içinde idari para cezasının kesinleşeceği belirtilmektedir.

Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesinde dava açabilirler. Şayet bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması durumunda idari para cezası kesinleşir.

Av. Ezgi YÜCEL & Av. Ahmet EKİN