Bilirkişi

Çözümü uzmanlığı ya da teknik bilgiyi gerektiren durumlarda, oy ve görüşünü sözlü veya yazılı olarak vermesi için başvurulan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisidir. Mahkeme, taraflardan birinin istemi üzerine veya kendiliğinden bilirkişiye başvurur.

Temel İlkeler

• Bilirkişi görevini dürüstlük kuralı çerçevesinde bağımsız, tarafsız olarak yerine getirir.
• Raporunda çözümü uzmanlığı, özel ve teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz. Hukuksal nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz.
• Hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuksal bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan durumlarda bilirkişiye başvurulamaz.
• Bilirkişi görevini bizzat yapmakla görevli olup başka bir kimseye devredemez.
• Bilirkişi göreviyle ilgili edindiği bilgileri saklamakla yükümlüdür.
• Sorun açıkça belirtilmeden inceleme yapılacak konunun sınırları ve kapsamı açıkça belirtilmeden bilirkişi görevlendirilemez.
• Bir kez rapor alınması esastır. Ancak eksiklik durumunda ek rapor istenebilir.

Bilirkişiye Başvuru

Başvuru şekline ilişkin usul ve esaslar bakanlıkça belirlenir. Bilirkişiler sicile kaydolmak suretiyle yemin ederek göreve başlar.

Bilirkişinin Görevlendirilmesi ve Yemini

Kural olarak bir kişi görevlendirilir. Ancak birden fazla kişiden oluşacak kurulun bilirkişi olarak görevlendirilmesi de mümkündür. Bilirkişiyi hâkim resen seçer. Bilirkişilik bölge kurulu tarafından hazırlanan listede yer alan kişiler tarafından seçilir. Kamu görevlileri, bağlı bulundukları kurumla ilgili dava ve işlerde bilirkişi olarak görevlendirilemez.

Mahkeme bilirkişinin görevlendirilmesine ilişkin kararında, aşağıda belirtilenlere yer vermek zorundadır.

• İnceleme konusunun tüm kapsamıyla belirlenmesi
• Bilirkişinin yanıtlaması gereken sorular
• Raporun verilme süresi

Bilirkişilik Görevinin Kapsamı ve Bu Görevi Kabule Yükümlü Olanlar

Bilirkişilik görevi üç konuyu kapsar.

• Mahkemece yapılan davete uyup belirlenen gün ve saatte mahkemede hazır bulunma
• Yemin etme
• Oy ve görüşünü mahkemeye bildirme

Bu durumlara uyulmadığı takdirde tanıklığa ilişkin disiplin hükümleri uygulanır ve bilirkişi bölge kuruluna iletilir.

Bilirkişinin Görevini Yapmaktan Yasaklı Olması ve Reddi

Hâkimler hakkında yasaklılık ve retle ilgili kurallar bilirkişiler hakkında da uygulanır. Ancak bilirkişinin tanıklık yapması bir ret nedeni oluşturmaz. Ret nedenlerinden birinin bilirkişinin şahsında gerçekleşmesi durumunda taraflarla birlikte bilirkişi de kendisini reddedebilir. HMK 272. Maddesinde hüküm altına alınmıştır tüm bu hususlar.

Bilirkişinin Görev Süresi

Bilirkişinin raporu için verilen süre yazılı yargılama usulünde üç ayı aşamaz. Bilirkişi istemde bulunduğu takdirde süre üç ayı geçmemek üzere artırılabilir. Basit yargılama usulüne tabi davalarda süre ise iki aydır.

Bilirkişinin Yükümlülükleri

• Haber verme yükümlülüğü
• Görevini bizzat yerine getirme yükümlülüğü
• Sır saklama yükümlülüğü

Bilirkişinin Yetkileri

Bilirkişinin yetkisi HMK 278. Maddede hüküm altına alınmıştır.

(1) Bilirkişi, görevini, mahkemenin sevk ve idaresi altında yürütür.

(2) Bilirkişi, görev alanı veya sınırları hakkında tereddüde düşerse, bu tereddüdünün giderilmesini, her zaman mahkemeden isteyebilir.

(3) Bilirkişi, incelemesini gerçekleştirirken ihtiyaç duyarsa, mahkemenin de uygun bulması kaydıyla,  tarafların bilgisine başvurabilir. Taraflardan birinin bilgisine başvurulacağı hâllerde, mahkemece bilirkişiye taraflardan biri bulunmaksızın diğerinin dinlenemeyeceği hususu önceden hatırlatılır.

(4) Bilirkişinin oy ve görüşünü açıklayabilmesi için bir şey üzerinde inceleme yapması zorunlu ise mahkeme kararı ile gerekli incelemeyi yapabilir. Bu işlemin icrası sırasında taraflar da hazır bulunabilir.

Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Bildirmesi

Mahkeme bilirkişinin görüşünü yazılı veya sözlü olarak bildirmesine karar verebilir. HMK 279. maddesinde hüküm altına alınmıştır.

(1) Mahkeme, bilirkişinin oy ve görüşünü yazılı veya sözlü olarak bildirmesine karar verir.

(2) Raporda, tarafların ad ve soyadları, bilirkişinin görevlendirildiği hususlar, gözlem ve inceleme konusu yapılan maddi vakıalar, gerekçe ve varılan sonuçlarla, bilirkişiler arasında görüş ayrılığı varsa, bunun sebebi, düzenlenme tarihi ve bilirkişi ya da bilirkişilerin imzalarının bulunması gerekir. Azınlıkta kalan bilirkişi, oy ve görüşünü ayrı bir rapor hâlinde de mahkemeye sunabilir.

(3) Mahkeme, bilirkişinin oy ve görüşünü sözlü olarak açıklamasına karar verirse, bilirkişinin açıklamaları tutanağa geçirilir ve tutanağın altına bilirkişinin de imzası alınır. Kurul hâlinde görevlendirme söz konusu ise bilirkişilerin bilgilerine başvurulan hususu hemen aralarında müzakere etmelerine imkân tanınır ve müzakere sonucunda açıklanan oy ve görüş, tutanakla tespit edilip; tutanağın altı, bilirkişilere imza ettirilir.

Bilirkişi raporunun örneği duruşmadan önce taraflara tebliğ edilebilir.

Bilirkişi raporuna itiraz edilebilir. Tebliğden İki hafta içinde taraflar bilirkişi raporuna itiraz edebilir.

Denetim ve İnceleme

Bilirkişiler bölge kurulları tarafından resmen veya başvuru üzerine denetlenir. Ancak bölge kurulu, özel veya teknik bilgi yönünden denetlenemez.

Bilirkişinin Sorumluluğu

Bilirkişi kamu görevlisidir. Bilirkişi kararından zarar görmüş olanlar devlete karşı tazminat davası açar. Devlet ödediği tazminatı bilirkişiye rücu eder.

Tüm dava, dosya ve sorularınız için bizimle İletişime Geçiniz!