Asli Kusur Nedir?

Kusur, zarar verenin, hukuka aykırı neticeyi istemediği halde hukuka aykırı fiilden kaçınmak için iradesini yeterli derecede kullanmamasıdır. 

Trafik Kazalarında Kusur Nedir?

Trafik kazası, Karayolları Trafik Kanunu’nda “Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır” şeklinde tanımlanmıştır.

Kusurun ise maddi hukukta net bir tanımı yapılmış değildir. Öğretiye göre; hukuk düzeni ve ahlak tarafından kınanan davranış kusurlu sayılır. Trafik kazalarında ise kusur Karayolları Trafik Kanunu (KTK) ve Karayolları Trafik Yönetmeliğinden yararlanılabilmektedir.

KTK’de kişinin sorumluluğu asli kusur ve tali kusur ayrımı yapılarak düzenlenmiştir. Aşağıda bu halleri inceleyeceğiz.

Asli Kusur Nedir?

Karayolları Trafik Kanunu’nda sayılmış hareketlerden birini gerçekleştiren ve en önemli trafik kurallarından birisini ihlal etmiş kimse asli kusurlu sayılır. Böyle durumlarda sürücü bakımından asli sayılan oran genellikle %100 şeklindedir. KTK m.84 asli kusurlu halleri şöyle tanımlamıştır; 

Trafik kazalarında sürücü kusurlarının tespiti ve asli kusur sayılan haller

Madde 84 – Araç sürücüleri trafik kazalarında; 

a) Kırmızı ışıklı trafik işaretinde veya yetkili memurun dur işaretinde geçme, 

b) Taşıt giremez trafik işareti bulunan karayoluna veya bölünmüş karayolunda karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şerit, rampa ve bağlantı yollarına girme, 

c) İkiden fazla şeritli taşıt yollarında, karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şerit veya yol bölümüne girme, 

d) Arkadan çarpma, 

e) Geçme yasağı olan yerlerde geçme, 

f) Doğrultu değiştirme manevralarını yanlış yapma, 

g) Şeride tecavüz etme, 

h) Kavşaklarda geçiş önceliğine uymama, 

i) Kaplamanın dar olduğu yerlerde geçiş önceliğine uymama, 

j) Manevraları düzenleyen genel şartlara uymama, 

k) Yerleşim birimleri dışındaki karayolunun taşıt yolu üzerinde, zorunlu haller dışında park etme veya duraklama ve her durumda gerekli tedbirleri almama, 

l) Park için ayrılmış yerlerde veya taşıt yolu dışında kurallara uygun olarak park edilmiş araçlara çarpma, Hallerinde asli kusurlu sayılırlar.

Fakat kazaya birden fazla sürücü karışmışsa kusur oranları bu kişiler arasında yönetmeliğe bakılarak paylaştırılır.

Ancak, kazada bu hareketlerden herhangi biri, kazaya karışan araç sürücülerinden birden fazlası tarafından yapılmış veya kaza bu hareketler dışında kurallarla, yasaklamalara, kısıtlamalara ve talimatlara uyulmaması nedenlerinden doğmuşsa, karayolunu kullananlar için kusur oranı yönetmelikte belirtilen esaslara göre tespit edilir.(KTK m. 84/2)

Tali Kusur Nedir?

Kazanın meydana gelmesinde kusurun etkisinin daha az olduğu kabul edildiği hallerde sürücü tali kusurlu sayılmaktadır.

Tali kusurluluk halleri kanunda özel olarak gösterilmemiştir. Fakat yukarıda sayılan asli kusurluluk halleri dışındaki durumlarda sürücü tali kusurlu sayılmaktadır.

Asli Ve Tali Kusur Hallerine Örnekler

Asli ve tali kusurluluğa;

• Ters şeritteki yola girme – Asli Kusurluluk
• Kırmızı ışıkta veya dur işareti olan yerde geçme – Asli Kusurluluk 
• Hız sınırını aşmak – Tali Kusurluluk
• Ehliyeti olmadan araç kullanma – Tali Kusurluluk
• Yaya geçidi olmayan yerde karşıdan karşıya geçen yaya – Asli Kusurluluk
• Alkollü araç kullanan – Tali Kusurluluk
• Takip mesafesine uymama – Asli Kusurluluk
• Aracı, gerekli ışıkları çalıştırmadan kullanma – Tali Kusurluluk

gibi haller örnek olarak verilebilir.

Kişi hem asli kusurlu bir davranışı hem de tali kusurlu bir davranışı bir arada işlerse asli kusurlu sayılacaktır.

Trafik Kazalarında Kusur Oranının Belirlenmesi

Trafik kazalarında kusur oranlarının belirlenmesinde yapılan ilk işlem tutanak tutma işlemidir. Bu tutanak taraflar anlaşmış ise kendi aralarında da tutulabilirken, olay yerindeki kolluk kuvvetleri tarafından da tutulabilir. Bu tutanağa uygulamada verilen isim ise kaza tespit tutanağıdır.

Tutanak düzenlendikten sonra, kaza fotoğraflarıyla birlikte ilgili sigorta şirketine iletilir. Sigorta şirketleri, sigortalı araçlar için TRAMER (Trafik Sigortaları Merkezi) kaydı oluşturur. Eğer kusur, kavşaklarda geçiş hakkına uyulmaması gibi bir durumdan kaynaklanıyorsa, bu kusur 57. maddeye göre belirlenir. Örneğin, 57/1c’deki kavşaktaki geçiş hakkının ihlalinde kusur oranı %75 olarak değerlendirilir.

Sigorta şirketleri ve poliçe sahiplerinin, TRAMER tarafından yapılan incelemeye 5 iş günü içinde itiraz etmemesi durumunda, tutanak taraflarca kabul edilmiş sayılır. 

Kaza Tespit Tutanağı Nedir?

Kaza tespit tutanağı olayın oluş şeklini ve hasarın tespitini gösteren tutanaktır. Bu tutanak sigorta şirketleri için de esas sayılmaktadır.

Bazı hallerde kaza tespit tutanağı yalnızca kolluk tarafından tutulabilir. Bu haller şöyledir;

• Sürücülerden birisinin ehliyeti veya ruhsatı yoksa
• Araçlardan birinde trafik sigortası mevcut değilse
• Kazaya karışan araçlardan birisi kamuya aitse veya kaza sonucu kamu malı zarara uğramışsa
• Sürücülerden biri 18 yaşında küçükse 
• Kazada ölüm veya yaralanma gerçekleşmişse
• Sürüclerde alkol veya uyuşturucu şüphesi varsa

Kaza tespit tutanağı kusur oranını tek başına belirleyemez. Kusur oranı sigorta şirketleri tarafından TRAMER kaydı oluşturulduktan sonra belirlenmektedir.

Sık Sorulan Sorular

Trafik Kazalarında Kusur Oranı Nasıl Belirlenir

Kazanın gerçekleştiği yerde kazaya ilişkin tutanak tutulup, fotoğraflar çekildikten ve diğer deliller de toplandıktan sonra bunlar sigorta şirketine iletilir. Bu belgeler ulaştıktan sonra, sigorta şirketleri TRAMER (Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi) kaydı oluşturur. TRAMER, tüm sigorta bilgilerinin toplandığı bir merkezdir ve trafik kazalarında kusur oranını belirleme yetkisi TRAMER Komisyonu’na aittir. Komisyon, üç gün içinde kusur oranlarını belirler. Belirlenen bu kusur oranlarına, taraflar veya sigorta şirketleri beş iş günü içinde itiraz edebilir.

Trafik Kazasındaki Kusur Oranları

Trafik kazalarında genellikle %0, %25, %50, %75, %100 gibi oranlar kullanılmaktadır. 

Trafik Kazasında 0 Kusur Ne Demektir?

Kaza yapan taraflardan hiçbiri kusurlu değilse kusur oranı 0 olarak belirlenecektir. Kusursuzluk halinde taraflar maddi zarardan da sorumlu tutulamayacaktır. 

Trafik Kazasında 25 Kusur Ne Demektir?

Kaza yapan taraflardan birini asli diğerinin ise tali kusurlu sayıldığı hallerde %25 kusur belirlenmektedir. 

Trafik Kazasında 50 Kusur Ne Demektir?

Kaza yapan tarafların ikisinin de asli kusurlu sayılacağı hareketlerden birini gerçekleştirmesi halinde kusur oranı %50 – %50 şeklinde belirlenecektir. 

Trafik Kazasında 75 kusur Ne Demektir?

Kaza yapan taraflardan birini asli diğerinin ise tali kusurlu sayıldığı hallerde %75 kusur belirlenmektedir. 

Trafik Kazasında 100 Kusur Ne Demektir?

Trafik kazası yapan taraf asli kusurlu sayılacak hallerden birisini gerçekleştirmiş ve diğer taraf kusursuzsa, asli kusurlu taraf %100 kusurlu sayılır. 

Kaza Kusur Oranı Sorgulama Nasıl Yapılır?

Kaza tespit tutanağı, SBM sitesi üzerinden E-Devlet ile giriş yapılarak sorgulanabilir. www.sbm.org.tr platformunda “Hizmetler” menüsü altındaki “KTT Sorgulama ve İtiraz” başlığına tıklayarak tutanağınız hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.

Bu aşamada üç sorgulama seçeneği bulunmaktadır:

• Plaka ve Sigortalı TC Kimlik No ile Sorgulama,
• Plaka ve Sigortalı Vergi Kimlik No ile Sorgulama,
• Plaka ve Sürücü TC Kimlik No ile Sorgulama.

Ayrıca, SMS üzerinden de kaza tespit tutanağı sorgulaması yapılabilir. SMS göndermek için “KTT” yazıp, boşluk bırakarak plakanızı ekledikten sonra 5664’e göndermeniz yeterlidir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER