Adli Tatilde Görülen Dava Ve İşler

Adli tatilde görülen dava ve işler, adli yargı ve idari yargıya göre kendi kanunlarında düzenlenmiştir. Adli yargıda konusuna göre; Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nda düzenlemeler yapılmıştır. İdari yargıda ise İdari Yargılama Usulü Kanunu, Danıştay Kanunu ve Sayıştay Kanunu’nda adli tatil hususu düzenlenmiştir.

Adli Tatil Ne Zaman Başlar?

Adli tatil her yıl yirmi temmuzda başlayıp otuz bir ağustosta sona ermektedir. Yeni adli yıl ise bir eylülde başlamaktadır. Ancak adli tatilde işlemler tamamıyla durmayıp mevzuatta sayılan dava ve işlere bakılmaya devam etmektedir. Adli tatilde her adliyede nöbetçi mahkemeler bulunmaktadır.

Adli Yargıda Adli Tatil

Hukuk Mahkemelerinde Adli Tatil

Hukuk Muhakemeleri Kanunu 103. Maddesi, adli tatilde görülen dava ve işleri düzenlemiştir. Bu maddeye göre adli tatilde, aşağıdaki dava ve işler görülür:

• İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması ve dispeçci atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi.
• Her çeşit nafaka davaları ile soybağı, velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler.
• Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları.
• Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar.
• Ticari defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri.
• İflas ve konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar.
• Adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler.
• Tahkim hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler.
• Çekişmesiz yargı işleri.
• Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflardan birinin talebi üzerine, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler.
• Dava ve işlerle ilgili olarak verilen dava, karşı dava, istinaf ve temyiz dilekçeleri ile bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin ve dosyası işlemden kaldırılan davaları yenileme dilekçelerinin alınması, ilam verilmesi, her türlü tebligat, dosyanın başka bir mahkemeye, bölge adliye mahkemesine veya Yargıtaya gönderilmesi işlemleri yapılır.

Ancak tarafların anlaşması hâlinde veya dava bir tarafın yokluğunda görülmekte ise hazır olan tarafın talebi üzerine, yukarıdaki iş ve davalara bakılması, adli tatilden sonraya bırakılabilir. Yukarıda maddeler halinde sayılan işler ve davalar bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay incelemelerinde de uygulanır.

Adli tatile tabi iş ve davalar, adli tatile denk gelmesi durumunda süre, tatilin bitiminden itibaren bir hafta uzamış sayılır. Sürenin uzaması için herhangi bir talep veya karara gerek yoktur, kendiliğinden uzamaktadır.

Ceza Mahkemelerinde Adli Tatil

Ceza Muhakemeleri Kanunu 331. Maddesi, adli tatili düzenlemektedir. Bu maddeye göre;

• Soruşturma ile tutuklu işlere ilişkin kovuşturmaların ve ivedi sayılacak diğer hususların tatil süresi içinde ne suretle yerine getirileceği, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.
• Tatil süresince bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay, yalnız tutuklu hükümlere ilişkin veya Meşhud Suçların Muhakeme Usulü Kanunu gereğince görülen işlerin incelemelerini yapar.

Adlî tatile denk gelen günlerde süreler işlemez. Bu süreler tatilin bittiği günden itibaren üç gün uzatılmış sayılır.

İcra Mahkemeleri ve Dairelerinde Adli Tatil

Adli tatilde icra daireleri çalışmakta olup süreler işlemeye devam etmektedir. Yani adli tatilde icra takibi başlatılabilmekte ve icra işlemleri adli tatil hükümlerine tabi olmadan devam etmektedir. İcra ve İflas Kanunu 18. Maddesi uyarınca icra mahkemelerinin iş ve işlemleri ivedi niteliktedir. Bu nedenlerden dolayı icra mahkemelerinde de adli tatil hükümleri uygulanmaz.

İdari Yargıda Adli Tatil 

İYUK 61. Maddesi uyarınca bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler. Ancak, yargı çevresine dahil olduğu bölge idare mahkemesinin bulunduğu il merkezi dışında kalan ve sadece bir idare veya bir vergi mahkemesi bulunan yerlerdeki idari yargı mercileri adli tatile girmezler, çalışmaya devam ederler.

Adli tatil sırasında görülecek iş ve davalar için nöbetçi mahkemeler kurulmaktadır. Nöbetçi mahkeme çalışmaya ara verme süresi içinde aşağıda yazılı işleri görür:

• Yürütmenin durdurulmasına ve delillerin tespitine ait işler,
• Kanunen belli süre içinde karara bağlanması gereken işler.

Sürelerin adli tatile denk gelmesi durumunda bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.

İYUK 20. Maddesi, ivedi yargılama usulünün uygulanacağı durumları düzenlemektedir. Bu maddeye göre ivedi yargılama usulü aşağıda sayılan işlemlerden doğan uyuşmazlıklar hakkında uygulanır;

• İhaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemleri.
• Acele kamulaştırma işlemleri.
• Özelleştirme Yüksek Kurulu kararları.
• 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca yapılan satış, tahsis ve kiralama işlemleri.
• 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca, idari yaptırım kararları hariç çevresel etki değerlendirmesi sonucu alınan kararlar.
• 16/5/2012 tarihli ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca alınan Cumhurbaşkanı kararları.

Anayasa Mahkemesi ise adli tatil hükümlerine tabi değildir ve süreler işlemeye devam etmektedir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Zehra ATASEVER