Adalet Divanı Nezdinde Açılabilecek Davalar

İhlal Davası:

Davacı: Komisyon, diğer üye devletler

Davalı: Üye devletler

Dava Sebebi: Devletlerin Avrupa Birliği hukukunun kendilerine yükledikleri yükümlülükleri ihlal etmesi

AB Hukuku: Anlaşmalar, AB düzenlemeleri, AB’nin uluslararası antlaşmaları, Adalet divanı kararlarıdır. Bunların yüklediği yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ihlal davası açılmasına sebep olur.

Örneğin; Direktifler iç hukuka aktarılmaması, gümrük vergisine eş etkili ödenek uygulamaları.

Dava Sonucu: Bu dava bir tespit davasıdır. Adalet divanı sadece ihlali tespit eder, daha sonra üye devlet ihlal teşkil eden davranışı ya da hareketsizliği düzeltmek zorundadır. Düzeltmezse komisyon ikinci ihlal davasını açma yetkisine sahiptir. İkinci davanın usulü de ilk ihlal davasının usulüne benzemektedir. Komisyon üye devletin,  Adalet Divanı kararının gereğinin yerine getirilmediği ya da yeterince yerine getirilmediği konusunda görüşünü alır. Komisyon bu görüşle tatmin olmazsa gerekçeli bir görüş hazırlayarak bunu üye devlete gönderir. Bu gerekçeli görüşte, Adalet Divanı kararına uyması için üye devletin ne yapması gerektiği belirtilir ve süre verilir. Bu süre içinde üye devlet gerekli tedbirleri almazsa komisyon ikinci bir ihlal davası açar. Ancak bu ihlal davasının konusu Adalet Divanı kararının yerine getirilmemesi üzerinedir. Dolayısıyla, komisyon Adalet Divanı’ndan para cezası da talep eder.

Usul: Komisyon dava açacaksa önce üye devlete savunma hakkı vermek zorundadır. Üye devlet dava açacaksa öncelikle diğer üye devleti komisyona şikâyet etmelidir.

Komisyon üye devlete görüş sorduğunda görüş bildirilmezse komisyon derhal bir ihlal davası açar.

Diğer üye devletler ise önce komisyona şikâyet etmek zorundadır. Eğer komisyon 3 ay içerisinde hiçbir şey yapmazsa, diğer üye devletler dava açabilir. Komisyona yapılan şikâyetten sonra komisyon her iki üye devleti de dinler ve bir karar verir. Komisyon ihlal olmadığı kanaatinde olsa bile diğer üye devlet yine de dava açabilir.

2) İptal Davası:

Davacı: Üye Devletler, Avrupa Parlamentosu, Konsey, Komisyon, Sayıştay, gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri

Ulusal parlamentolar AB tasarruflarına ikinciliğe aykırılıktan hükümetin iptal davası açmasını isteyebilir.

Gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri ancak AB tasarrufu kendilerine yönelmişse veya kendilerini doğrudan etkiliyorsa iptal davası açabilir.

Davalı: Ortak karar usulü çerçevesinde Avrupa Parlamentosu + Konsey, Konsey, Komisyon

Dava Konusu: AB tasarrufları, tüzükler, direktifler, kararlar iptal davasına konu olabilir. Usul sakatlığı, antlaşma ve hukukun genel ilkelerine aykırılık, yetkisizlik, ikincillik ilkesi, yetkinin yanlış kullanılması.

Dava Sebebi: AB tasarruflarının hukuka aykırılığı

Dava Sonucu: İlgili AB tasarrufu iptal edilir.

Böylelikle AB tasarrufları geriye yürür. Ancak kazanılmış haklar söz konusuysa Adalet Divanı tasarrufun bazı hükümlerini ileriye dönük ortadan kalkmasına karar verebilir.

Usul: Tasarrufun yürürlüğe girmesinde itibaren 2 ay içinde açılabilir.-Yürürlüğe girme bazen: Resmi gazetede yayımlanma bazen RG’de yayımlanma ek olarak tebliğ edilince. Tebliğ edilmesi gereken edilmemişse öğrenildiği tarihten itibaren 2 ay.

3) Hareketsizlik Davası:

Davacı: AP, komisyon, konsey dışındaki)AB kurumları, üye devletler, kendilerini doğrudan ilgilendirmesi şartıyla gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri

Davalı:  AP, konsey, komisyon

Dava sebebi: Kurumun yapması gereken işlemi yapmaması

Dava sonucu: Bu dava bir tespit davasıdır.

Stj. Av. Özge ÖZKUL / Av. Ahmet EKİN