Hukuk Muhakemesinde Teminat

Kanunlarımız uyarınca bazı hallerde kişilerin teminat göstermesi zorunlu tutulmuştur.

Teminat Nedir?

Kanun koyucu, bazı durumlarda davacının veya talepte bulunan kişinin haksız çıkması halinde karşı tarafın uğrayabileceği olası zararları ve yargılama giderlerini karşılamanın zor ya da imkânsız olabileceğini öngörmüştür. Bu nedenle bazı özel durumlarda, mahkemeye başvuran kişiden teminat göstermesi talep edilebilir.

Teminat Gösterilecek Haller

Hukuk Muhakemesi Kanunu’na göre aşağıdaki hallerde teminat gösterilmesi gereklidir;

Türkiye’de Mutad Meskeni Olmayan Türk Vatandaşları

Türkiye’de sürekli mutad meskeni bulunmayan bir Türk vatandaşı, dava açtığında, davacı yanında davaya müdahil olarak katıldığında veya takip yaptığında, davalı tarafın muhtemel yargılama giderlerini karşılamak üzere uygun bir teminat göstermesi gerekmektedir.

Ödeme Güçlüğü İçinde Bulunan Davacılar

Davacının daha önce iflas etmiş olması, hakkında konkordato veya uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırma işlemlerinin başlatılmış olması ya da borç ödemeden aciz belgesinin varlığı gibi nedenlerle ödeme güçlüğü içinde bulunduğunun belgelenmesi durumunda, davalı tarafın muhtemel yargılama giderlerini karşılamak üzere uygun bir teminat gösterilmesi gerekmektedir.

Yargılama Sırasında Ortaya Çıkan Teminat Gereklilikleri

Davanın görülmesi esnasında teminat gerektiren durum ve koşulların ortaya çıkması halinde, mahkeme teminat gösterilmesine karar verebilir.

Mecburi Dava ve Takip Arkadaşlığında Teminat Yükümlülüğü

Mecburi dava ve takip arkadaşlığında teminat gösterme yükümlülüğü, bu yükümlülüğün tüm davacılar bakımından mevcut olması hâlinde doğar.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre, aşağıdaki hallerde teminat istenemez;

• Davacının adli yardımdan yararlanması.
• Davacının, yurt içinde istenen teminatı karşılamaya yeterli taşınmaz malının veya ayni teminatla güvence altına alınmış bir alacağının bulunması.
• Davanın, sırf küçüğün menfaatlerini korumaya yönelik olarak açılmış olması.
• İlama bağlı alacak için ilamlı icra takibi yapılmış olması.

Teminat Kararı

Yargılama giderlerini karşılayacak teminata, mahkemece kendiliğinden karar verilir. Hâkim, teminat kararı vermeden önce tarafları veya müdahale talebinde bulunan kişiyi dinleyebilir.

Teminatın Tutarı Ve Şekli

Bir davada gösterilecek teminatın miktarını ve türünü belirleme yetkisi hakime aittir. Hakim somut olayın koşullarını dikkate alarak teminatın tutarını ve hangi şekilde sağlanacağını serbestçe takdir edebilir. Fakat taraflar aralarında yapmış oldukları sözleşmede teminatın türü ve niteliği konusunda özel bir düzenleme öngörmüşlerse, hâkim bu sözleşmeye uygun olarak teminatın şeklini belirlemek zorundadır. Bu durumda tarafların anlaşması doğrultusunda bir teminat türü kararlaştırılmışsa, mahkeme buna uygun bir karar verecektir.

Bir davada verilecek teminatın tutarını ve şeklini hâkim serbestçe tayin eder. Ancak, tarafların teminatın şeklini sözleşmeyle kararlaştırmaları hâlinde, teminat ona göre belirlenir. (HMK 87/1)

Teminatı gerektiren durum ve koşullarda değişiklik olması hâlinde, hâkim teminatın azaltılması, artırılması, değiştirilmesi ya da kaldırılmasına karar verebilir.

Teminat Gösterilmemesinin Sonuçları

Mahkeme tarafından belirlenen kesin süre içinde gerekli teminatın gösterilmemesi halinde, dava usulden reddedilir. Davaya katılmak isteyen kişi, mahkeme tarafından kendisine tanınan kesin süre içinde öngörülen teminatı sunmazsa, müdahale talebinden feragat etmiş sayılır.

Teminatın İadesi

Teminat gösterilmesini gerektiren koşulların ortadan kalkması halinde, ilgili taraf mahkemeye başvurarak teminatın kendisine iade edilmesini talep edebilir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER