Kademe İlerlemesi Nedir?

Kademe ilerlemesi, kamu görevlilerinin çalışma hayatındaki önemli unsurlardan biridir. Bir memurun, mevcut derecesi içinde hizmet süresi ve kıdemine bağlı olarak, sorumluluk düzeyi değişmeksizin yukarı doğru ilerlemesine “kademe ilerlemesi” adı verilir.

Kademe, memurun bulunduğu derece içerisinde yer alan aşamaları ifade eder. Kademe ilerlemesi, memurun görev ve sorumluluklarının değişmediği, ancak deneyimi ve hizmet süresi arttıkça belirli koşullar altında gerçekleşen bir ilerlemedir. Kademe ilerlemesi, memurun kariyer basamaklarında bir adım daha ilerlemesini sağlar ve bu ilerleme, belirli şartlar yerine getirildiğinde gerçekleşir.

Kademe ilerlemesi için iki temel şart bulunmaktadır:

• Çalışma Süresi: Memurun, bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olması gerekir. Bu süre, memurun mevcut görevindeki deneyimini artırması ve işini daha iyi yapabilmesi için gerekli bir süre olarak belirlenmiştir.
• Boş Kademe: Bulunduğu derecede ilerleyebileceği boş bir kademenin mevcut olması gerekir. Bu, hiyerarşik yapının düzenli işlemesi açısından önemlidir.

Bu iki şartı yerine getiren memurlar, hak ettikleri tarihten itibaren herhangi bir başka işleme gerek kalmaksızın bir üst kademeye terfi etmiş sayılırlar. Kademe ilerlemeleri, her yıl düzenli olarak gerçekleştirilir ve ilgili atama yetkisine sahip amir tarafından onaylanır. Yetkili amir bu yetkisini başka birine devredebilir.

Ayrıca, 8 yıl boyunca herhangi bir disiplin cezası almayan memurlara, üstün performanslarının bir ödülü olarak ek bir kademe ilerlemesi verilir. Eskiden, memurların son 6 yıllık sicil ortalamaları 90 ve üzeri olduğunda kademe ilerlemesi sağlanıyordu; ancak sicil uygulaması kaldırılmıştır.

6111 sayılı Kanun ile birlikte bu uygulama değiştirilmiş ve kademe ilerlemesi, memurun disiplin cezası almaması şartına bağlanmıştır. Aynı kanunla, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 160. maddesinde yer alan “bir yıl içinde birden fazla kademe ilerlemesi yapılamaz” hükmü de kaldırılmıştır.

Derece Yükselmesi (Dikey Yükselme) Nedir?

Derece yükselmesi, kademe ilerlemesinden farklı olarak bir memurun bulunduğu mevcut derecesinden daha üst bir dereceye geçiş yapmasını ifade eder. Derece yükselmesi, memurun görev sorumlulukları ve yetkilerinin artması anlamına gelir ve bu yükselme genellikle memurun işinde gösterdiği başarıya ve deneyime dayanır. 

Derece yükselmesi için yerine getirilmesi gereken bazı koşullar şunlardır:

• Boş Kadro: Üst derecelerde boş bir kadronun bulunması gerekir. Bu, memurun terfi edebilmesi için gerekli olan yapısal bir şarttır.
• Çalışma Süresi: Memurun mevcut derecesinde en az 3 yıl çalışmış ve bu derecenin üçüncü kademesinde en az bir yıl görev yapmış olması gerekir.
• Nitelikler: Yükselmek istediği kadronun gerektirdiği niteliklere sahip olması şarttır. Bu, memurun üst kademe görevini yerine getirebilecek yeterlilikte olup olmadığının tespitini amaçlar.

Derece yükselmesi, kademe ilerlemesinde olduğu gibi, yetkili amirin onayını gerektirir ve bu yetki de devredilebilir.

Memurların Değerlendirilmesi

Memurların görevdeki başarıları ve performansları, düzenli aralıklarla değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme süreci, memurun görevindeki yetkinliğini ölçmek ve kariyer basamaklarında ilerlemesine zemin hazırlamak için yapılır.

Hem idare hem de memur açısından oldukça önemli olan bu değerlendirme süreçleri, çeşitli yasal düzenlemelerle şekillendirilmiştir. 6111 sayılı Kanunla birlikte getirilen en önemli değişikliklerden biri, memurların sicil raporu düzenlenmesi uygulamasının sona erdirilmesidir. Bu değişiklik, memur değerlendirmelerinde objektiflik ve şeffaflığı artırmayı amaçlamaktadır.

6111 Sayılı Kanunla Getirilen Değişiklikler

6111 sayılı Kanun, memurların değerlendirilmesi ve terfi süreçlerine ilişkin pek çok yenilik getirmiştir. Yeni düzenlemeyle, memurların Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarına dayalı olarak kurumlar tarafından tutulan personel bilgi sistemine kaydedilmesi ve her bir memur için bir özlük dosyasının oluşturulması zorunlu hale gelmiştir.

Bu özlük dosyaları, memurların başarı, yeterlilik ve disiplin durumu gibi bilgileri içerir ve kademe ilerlemeleri, derece yükselmeleri, emeklilik ya da görevden alınma gibi durumlarda değerlendirilir.

Takdirname ve Sicil Raporu Uygulamasının Kaldırılması

Sicil raporları ve takdirname uygulamaları, 6111 sayılı Kanun’la kaldırılmıştır.

Bunun yerine, olağanüstü gayret ve başarı gösteren memurlara “başarı belgesi”, “üstün başarı belgesi” ve mali ödüller verilmesi öngörülmüştür. Bu değişiklik, memurların işlerinde gösterdikleri performansı daha iyi değerlendirmeyi ve ödüllendirmeyi amaçlamaktadır.

6557 Sayılı Kanuna Göre Ödül ve Belge Verilmesi

6557 sayılı Kanun, kamuda çalışan memurlara yönelik ödül ve belge verilmesini düzenlemektedir. Kamu kaynaklarının verimli kullanılması, kamu zararlarının önlenmesi, kamusal hizmetlerin etkinliğinin artırılması gibi alanlarda önemli katkılar sağlayan memurlara başarı belgesi ve üstün başarı belgesi verilir.

Üç kez başarı belgesi alan memurlara ise üstün başarı belgesi verilir ve bu belgeleri alan memurlara en yüksek devlet memuru aylığının %200’üne kadar ödül verilmesi mümkündür. Bu tür ödüllendirme sistemi, memurların motivasyonunu artırmayı ve kamu hizmetlerinde kaliteyi yükseltmeyi hedeflemektedir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Kübra DEMİR