İlamsız Takip Nedir?

İlamsız takip, para ve teminat alacakları ile kiralanan taşınmazların tahliyesi için başvurulabilen ve takibin başlaması için herhangi bir mahkeme kararına ya da rehin hakkıyla güvence altına alınmış bir alacağa gereksinim olmayan icra takip yoludur.

İlamsız Takip Türleri Nelerdir?

İlamsız takip türleri aşağıda sayılmıştır:

• Genel haciz yoluyla takip,
• Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip,
• Kiralanan taşınmazların tahliyesine özgü takip,
• Abonelik sözleşmesine özgü takip.

İcra ve İflas Kanunu’nda, genel haciz yoluyla takip ayrıntılı biçimde düzenlenmiş, diğer takip yollarında ise o takip yollarına ilişkin özellikleri ortaya koyan hükümlere yer verilmiştir. Bu hükümlerin dışında kural olarak genel haciz yoluna ilişkin hükümler diğer takip yolları için de uygulama alanı bulacaktır.

Görev

Asıl icra organları icra dairesi, icra dairesi başkanlığı, icra mahkemesi, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtay olmak üzere beş organdan oluşur.

İcra işlerinde icra dairesi birinci derecede görevlidir. İcra daireleri arasında görev ayrımı yapılmadığı için görev uyuşmazlığı da çıkmaz. Bir yerde birden fazla icra dairesi varsa bunlar arasındaki ilişki ‘iş dağılımı ilişkisi’dir.

Yetkili İcra Dairesi 

İcra ve İflas Kanunu’nda, yetki makamından Hukuk Muhakemeleri Kanunundaki yetkiye ilişkin hükümlere atıf yapılmıştır. Dolayısıyla para alacağı için Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda geçerli olan genel yetki ve özel yetki kuralları, genel haciz yoluyla takipte icra dairesinin yetkisi bakımından da geçerlidir.

Genel yetkili icra dairesi, borçlunun yerleşim yerinin bulunduğu yer icra dairesi olmakla birlikte yerleşim yeri, Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre belirlenir.

Özel Yetki Kuralları

Özel Yetkili İcra Daireleri

Sözleşmenin kurulduğu yer icra dairesi, başka ek koşul aranmaksızın ilamsız takipte yetkilidir.

Sözleşmenin İfa Edileceği Yer İcra Dairesi

Sözleşmeden doğan para borçları için sözleşmenin ifa edileceği yer icra dairesi de yetkilidir. Sözleşmenin ifa edileceği yer tarafların ifadelerine göre belirlenir.

Yetkisiz İcra Dairesinin Yetki Kazanması

İcra dairesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin değildir. Bu nedenle icra dairesi yetkisiz olduğunu kendiliğinden gözetemez, borçlunun ödeme emrini tebliğ aldıktan sonra yetki itirazında bulunması gerekir. Borçlu itirazda bulunmadığı takdirde yetkisiz icra dairesi yetkili hale gelir.

Yetki Sözleşmesiyle İcra Dairesinin Yetki Kazanması

Yetki konusundaki hükümler kamu düzenine ilişkin olmadığı için, icra dairesinde taraflar yetki sözleşmesi yapabilir ve yetkisiz olan bir icra dairesini yetkili kılabilir. Yetki sözleşmesiyle birden fazla icra dairesi yetkilendirilebilir. 

Yetki sözleşmesinin geçerlilik koşulları şunlardır:

• Sözleşmenin tarafı, tacirler ya da kamu tüzel kişileri olmalıdır, bunun dışındaki kişiler yetki sözleşmesi yapamaz.
• Yetki sözleşmesinin konusu tarafından üzerine serbestçe tasarruf edilebileceği bir konu olmalı ve kesin yetki durumu da söz konusu olmamalıdır.
• Sözleşme yazılı olarak yapılmalıdır. Sözlü olarak yapılan sözleşme geçerli olmaz.
• Uyuşmazlığın kaynaklandığı ilişki belirli ya da belirlenebilir olmalı. 

Kamu Düzenine İlişkin Yetki Kuralları

İcra dairesinin yetkisinin kamu düzenine ilişkin olduğu durumlar şunlardır:

• Taşınmaz mallar yalnızca taşınmazın bulunduğu yer icra dairesi tarafından haczedilir.
• Terekeye karşı yapılacak icra takiplerinde miras bırakanın son yerleşim yerinin bulunduğu yer icra dairesi yetkilidir.
• Can sigortalarında, sigorta ettirenin, sigortalının ya da lehtarın leh veya aleyhine olan istemler onların yerleşim yerinin bulunduğu yerde takibe konulabilir. 

Yetki İtirazı Nedir?

İlamsız takipte, yetki kamu düzenine ilişkin olmadığı için icra dairesi kendiliğinden yetkisizlik kararı veremez. Bu nedenle tarafların yetki itirazında bulunmaları gerekir. Yetki itirazı, icra dairesine yapılır.

Yetki itirazı ödeme emrine itiraz süresi içinde yapılmalıdır. Ödeme emrine itiraz süresi kural olarak yedi gündür. Borçlu, yedi günlük itiraz süresi dolmadan önce esas hakkında itiraz etmişse artık icra dairesinin yetkisini kabul etmiş sayılır ve geriye kalan süre içinde yapacağı ikinci bir itirazla icra dairesinin yetkisine itiraz edemez.

Yetki İtirazının Kabul Edilmesi

Alacaklı borçlunun yetki itirazını kabul etmezse yetki itirazının kaldırılması için görevli mahkemeye başvurabilir. Borçlu, yalnızca yetki itirazında bulunmuşsa alacaklının bu itirazının kaldırılması için icra mahkemesinde itirazın kesin kaldırılması yoluna başvurması gerekir. 

Borçlu hem yetkiye hem esasa itiraz etmiş ise alacaklı her iki itirazın ortadan kaldırılması için genel mahkemelere itirazın iptali davası açabilir. Genel mahkeme bu durumda yetki itirazını da inceler.

Yetki İtirazında Yetkili Mahkeme 

İcra mahkemesinin yetkisi, yargı çevresi içerisinde yer alan icra dairesinin yetkisine bağlıdır. Genel mahkeme yetkisi ise Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre belirlenir.

Av. Ahmet EKİN & Stj Av. Nida Nur Kadıoğlu