Koronavirüs Salgını Çerçevesinde Alınan Kararların Cezai Yaptırımı
Tüm dünyayı etkileyen Corona virüsü salgını nedeniyle ülkemizde halihazırda toplum sağlığını korumak üzere varolan 1930 tarihli Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’na dayanılarak çeşitli alanlarda yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler dünyayı etkisi altına alan Corona salgınına karşı tedbir ve yasaklardan oluşmaktadır. Bu yasaklara uyulmaması halinde ise adli para cezası ile başlayıp kişi hakkında 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 195.maddesine göre suç duyurusunda bulunulacağı kanuni olarak bizleri bekleyen sonuçlardır. Bu çalışmamızda kanun koyucu tarafından yeni yapılan düzenlemeler ve kanuni dayanakları hakkında bilgi verilecektir.
1. Salgın Hastalıkların Ceza Kanunlarında Düzenlenmesi
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 195.maddesinde “Bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanmış veya bu hastalıklardan ölmüş kimsenin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına dair yetkili makamlarca alınan tedbirlere uymayan kişi, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” ;
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282.maddesinde “Bu Kanunda yazılı olan yasaklara aykırı hareket edenler veya zorunluluklara uymayanlara, fiilleri ayrıca suç oluşturmadığı takdirde, 3.150,0* Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.”;
İl İdaresi Kanunu’nun 66.madesinde “İl genel kurulu veya idare kurulları yahut en büyük mülkiye amirleri tarafından kanunların verdiği yetkiye istinaden ittihaz ve usulen tebliğ veya ilan olunan karar ve tedbirlerin tatbik ve icrasına muhalefet eden veya müşkülat gösterenler veya riayet etmeyenler, mahallî mülkî amir tarafından Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmü uyarınca cezalandırılır. (Ek cümle: 27/3/2015 – 6638/16 md.) Ancak, kamu düzenini ve güvenliğini veya kişilerin can ve mal emniyetini tehlikeye düşürecek toplumsal olayların baş göstermesi hâlinde vali tarafından kamu düzenini sağlamak amacıyla alınan ve usulüne göre ilan olunan karar ve tedbirlere aykırı davrananlar, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.”
Kabahatler Kanunu’nun 32.maddesinde “Yetkili makamlar tarafından adlî işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye 392* Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu cezaya emri veren makam tarafından karar verilir.;
Hükümleri incelendiğinde kanun koyucu tarafından yetkili makamlarca alınan tedbirlere uyulmaması gerek hapis cezası gerekse de para cezası müeyyidesine bağlanmıştır. Öncelikle Sağlık Bakanlığı bünyesindeki Corona Virüsü Bilim Kurulu oluşturulmuş ve her il yönetimi bünyesinde Hıfzıssıhha Kurulları oluşturulmuştur. Bahse konu kurulların tavsiyesi sonucunda gerek ülke genelinde uygulanmak üzere Genelgeler gerekse de il bazında uygulanmak üzere Valilik Kararları yayımlanmaktadır. Karantina uygulamaları ise mülki idare amirleri başkanlığındaki il ve ilçe hıfzıssıhha kurulları kararıyla yapılmaktadır.
2. Covıd-19 Hastalığı’na Karşı Alınan Tedbirler
*Ülke genelinde yetkili makam olarak İçişleri Bakanlığı tarafından alınan kararları belirtmek gerekirse;
1- Büyükşehir statüsündeki 30 ilimiz ile Zonguldak il sınırlarından kara, hava ve deniz yolu ile (toplu ulaşım aracı, özel araç ve yaya vb.) yapılacak tüm giriş/çıkışlar 03 Nisan 2020 Cuma günü saat 24.00’den itibaren 15 günlük bir süre için geçici olarak durdurulmuştur.
2- Tüm il ve ilçelerimizde 01.01.2000 tarihinden sonra doğmuş olanların sokağa çıkmaları 03.04.2020 tarihi saat 24:00’den itibaren geçici olarak yasaklanmıştır.
3- İl ve ilçelerimizde pazar yeri, market ve toplu olarak çalışılan işyerlerine vatandaşlarımız ve çalışanlar maske ile girilmesi ve Maske takma zorunluluğu pazarlarda satıcılar için de zorunlu tutulmuştur.
4- İl ve ilçelerimizde meydanlarda sokak ve caddelerde; vatandaşların sosyal mesafeyi gözetmeden toplu olarak yürümelerine veya bulunmalarına izin verilmemiş, yan yana yürüyen vatandaşlarımızın ise yine sosyal mesafeyi gözeterek yürümeleri zorunlu tutulmuştur.
5- Tiyatro, sinema, gösteri merkezi, konser salonu, nişan/düğün salonu, çalgılı/müzikli lokanta/kafe, gazino, birahane, taverna, kahvehane, kıraathane, kafeterya, kır bahçesi, nargile salonu, nargile kafe, internet salonu, internet kafe, her türlü oyun salonları, her türlü kapalı çocuk oyun alanları (AVM ve lokanta içindekiler dahil), çay bahçesi, dernek lokalleri, lunapark, yüzme havuzu, hamam, sauna, kaplıca, masaj salonu, SPA ve spor merkezlerinin faaliyetleri geçici bir süreliğine durdurulmuştur.
6- Sivil Toplum Kuruluşlarının (Dernek, vakıf ) genel kurulları ve Sivil Toplum Kuruluşlarının eğitimler dâhil insanları toplu olarak bir araya getiren her türlü toplantı ve faaliyetleri (icra-i zorunluluk gerektiren yönetim faaliyetleri hariç) ertelenmiştir.
7- Toplu olarak vatandaşların bir arada bulunduğu “Taziye Evleri”nin faaliyetleri durdurulmuştur.
İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan genelge tüm kamu kurum ve kuruluşları ile meslek odalarına gönderilmiştir. Alınan kararlar neticesinde İl İdaresi Kanununun 11/C maddesi ile Umumi Hıfzısıhha Kanununun 27 nci ve 72 nci maddesi kapsamında il valileri tarafından alınan tedbirlerde ayrıca İl İdaresi Kanunu’nda düzenlenen idari para cezaları uygulanabilecektir. Alınan kararların sosyal hayatımıza etkisine örnek vermek gerekirse sosyal mesafe kuralı yani 120 ile 200 cm arasında değişen bu ölçüyü korumadığımız durumda hem Umumi Hıfzıssıhha Kanunu hem de Kabahatler Kanununda düzenlenen idari para cezaları verilecektir. Konu hakkında ayrıca valilik kararı bulunması durumunda ise İl İdaresi Kanununda düzenlenen idari para cezası müeyyidesi uygulanabilecektir.
SONUÇ : Dünyayı etkisi altına alan ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından salgın hastalık olarak kabul edilen COVID-19 ‘a karşı gerek ulusal kararların gerekse de il bazında alınan kararların takip edilmesi zaruridir. Zira hukukumuzda “Kanunu bilmek mazeret sayılmaz” ilkesi geçerli olup her an cezai müeyyide ile karşılaşılması olasıdır. 10.04.2020
Av.Nurgül YALÇIN
