İnsan Ticareti Suçu ve Cezası (TCK m. 80)

9 Nisan 2024

0 147 3 dakika okuma süresi

İnsan ticareti suçu, zorla çalıştırmak, fuhuş yaptırmak, organ verilmesini sağlamak için cebir şiddet ve tehdit, özgürlüğünden mahrum bırakarak, hile, aldatma ve nüfuzu kötüye kullanarak, kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizlikten yararlanarak rızalarını elde etmek suretiyle ülkeye insan sokmak ülke dışına çıkarmak, temin etmek, nakletmek, barındırmaktır.

İnsan ticareti suçu Türk Ceza Kanunu’nun 80. Maddesine göre;

(1) Zorla çalıştırmak, hizmet ettirmek, fuhuş yaptırmak veya esarete tabi kılmak ya da vücut organlarının verilmesini sağlamak maksadıyla tehdit, baskı, cebir veya şiddet uygulamak, nüfusu kötüye kullanmak kandırmak veya kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını elde etmek suretiyle kişileri ülkeye sokan, ülke dışına çıkaran, tedarik eden, kaçıran, bir yerden başka bir yere götüren veya sevk eden ya da barındıran kimseye sekiz yıldan on iki yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adil para ceza verilir.

(2) Birinci fıkrada belirtilen amaçlarla girişilen ve suçu oluşturan filler var olduğu takdirde, mağdurun rızası geçersizdir.

(3) Onsekiz yaşını doldurmamış olanların birinci fıkrada belirtilen maksatlarla tedarik edilmeleri, kaçırılmaları, bir yerden diğer bir yere götürülmeleri veya sevk edilmeleri veya barındırılmaları hallerinde suça ait araç fillerden hiçbirine başvurulmuş olmasa da faile birinci fıkrada belirtilen cezalar verilir.

(4) Bu suçlardan dolayı tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.

İçindekiler

Korunan Hukuksal Yarar

İnsan ticareti suçunun, hürriyete karşı işlenen suç olma özelliği ağır basmaktadır. Korunan hukuksal değerler arasında genel sağlık, genel ahlak ve uluslararası toplum da vardır.

İnsan Ticareti Suçunda Fail ve Mağdur

Bu suç tipinde herkes fail olabilir ancak göçmen kaçaklığı suçunda olduğu gibi failin kamu görevlisi olması ve kamuya ait araçları kullanması nitelikli hali oluşturur, failin cezası ağırlaştırılır.

Suçun maddi konusunu oluşturan “insan” aynı zamanda suçun mağdurudur

Suçun mağduru kural olarak herkes olabilir. Ancak maddenin 3. fıkrası unutulmamalıdır. Mağdurun yaşı 18’den büyükse suçun oluşumu için iradeyi etkileyen ve kanunda sayılan araçlardan birinin kullanılmış olması gereklidir. Oysa, 18 yaşını doldurmamış çocuklara karşı işlendiğinde tehdit, baskı, cebir, kandırma gibi araçlara başvurulmazsa bile suç oluşabilir.

İnsan Ticareti Suçunda Fiil

Bu suç tipi birden fazla seçimlik hareketli suçtur. Bağlı hareketli suçtur. Araç fill ve amaç fiil araç fillin tek başında olması yeterli değildir. Suçun oluşması için amaç fillerin araç fillerle gerçekleştirilmesi lazımdır. Asıl fiillerin bir veya birkaçı da bir arada olabilir, bu durumda suçun bir kere oluştuğu kabul edilir.

Araç Hareketler

Belirli araçlara başvurulması suçun unsuru olarak kabul edilir. Buna göre amaçları gerçekleştirmek üzere yapılan hareketler:

Tehdit, baskı, cebir veya şiddet uygulamak,
Nüfuzu kötüye kullanmak,
Kandırmak,
Kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını elde etmek suretiyle işlenmektedir. Suç tipinin oluşabilmesi için; ya mağdurun rızası maddi veya manevi cebirle bertaraf edilmiş olacak, ya hile veya nüfuzu kötüye kullanmak suretiyle elde edilmiş olacak, ya da kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya onların çaresizliklerinden yararlanarak hukuk ve ahlakın korumadığı bir şekilde elde edilmiş, özgür olmayan bir rıza söz konusu olacaktır.

Asıl Hareketler (Amaç Fiilleri)

Ülkeye sokma: Ani fiildir. Çocuklar için düzenlenen 3. fıkrada sayılmamıştır ancak bu fiilin çocuklara karşı işlenmesinin de suç olacağı kabul ediliyor.
Tedarik etmek: Mağdurun ticaretin konusu haline getirmeye yönelik hareketler bu kapsamdadır. Ani suç söz konusudur.
Kaçırmak: Mağdurun rızası dışında yerinin değiştirilmesi söz konusudur. Kesintisiz suç vardır.
Bir yerden bir yere götürmek veya sevk etmek: Ani suç söz konusudur. Sevk etmek; mağdurun tek başına veya bir başka kişi vasıtasıyla bir yerden başka bir yere gönderilmesini sağlamaktır.
Barındırmak: Failin egemenlik alanına girmiş olan mağdurun, bir yere yerleştirilmesini ve orada yaşamasını sağlamayı ifade eder. Kesintisiz suç söz konusudur.

İnsan Ticareti Suçunun Manevi Unsuru

İnsan ticareti suçu zzel kastla işlenebilir suçlardandır. Özel kasta bağlı olduğu için olası kastla işlenemez.

Özel kastlar; zorla çalıştırmak, hizmet ettirmek, fuhuş yaptırmak veya esarete tabi kılmak ya da vücut organlarının verilmesini sağlamak. Maddi unsurda öngörülen hareketler; kişileri zorla çalıştırmak, hizmet ettirmek, fuhuş yaptırmak, esarete tabi kılmak veya vücut organlarının verilmesini sağlamak saikleri ile icra edilecektir. Dolayısıyla özel kast söz konusudur. Örneğin, başkasının evlat edinmesini sağlamak üzere yeni doğanın zorla kaçırılması gibi bir durumda insan ticareti suçu oluşmaz.

Suçun kanunda belirtilen amaçlarla işlenmiş olması yeterlidir; suçun tamamlanması için bu amaçlara ulaşabilmiş olması gerekmez. Failin maksadını gerçekleştirmeye yönelik davranışları ayrı bir suç oluşturuyorsa, failin bu suçtan dolayı da (örneğin fuhuş, dilencilik gibi) ayrıca cezalandırılması gerekir. İnsan ticareti suçunun terör amacıyla bir terör örgütünün faaliyeti çerçevesi işlenmesi “terör suçu” sayılır ve ceza ağırlaştırılır.

Hukuka Uygunluk Nedenleri

Herhangi bir hukuka uygunluk sebebinin olması mümkün değildir. İlgilinin rızası hukuka uygunluk sebebi teşkil etmez.

İnsan Ticareti Suçunda Teşebbüs

Zorla çalıştırmak, fuhuş yaptırtmak, esarete tabi kılmak gibi özel kastin varlığı aranır. Bu maksat gerçekleşmemiş olsa bile suç tamamlanmış olur. Maksadın gerçekleşmesi gerekli değildir.

Maddede öngörülen araçların kullanılmasına rağmen (örneğin tehdit, baskı, cebir) maddi unsurda gösterilen hareketler (örneğin tedarik etme, kaçırma, bir yerden başka yere götürme) sağlanamamış ya da bunlar tamamlanamamış olabilir. Bu durumda suç teşebbüs halinde kalmış olacaktır. Aynı fiili birden fazla kişiye karşı işlenmesi halinde zincirleme suç mümkündür. Bu durum “aynı neviden fikri içtima” olarak ifade edilir.

İnsan Ticareti Suçuna İştirak

Her şekilde mümkündür. Kişinin suçun maddi unsurunda araç hareketleri gerçekleştirmesi amaç hareketleri ise başka birinin gerçekleştirmesi durumunda ikisi birlikte faildir.