Boşanmada Mal Paylaşımı
Mutlu bir yuva ümidiyle kurulan aile kurumunun her zaman mutlu sonla bitmediği açık bir gerçek olup artan boşanma sayıları da düşünüldüğünde evlilik içerisinde edinilen malların nasıl paylaşılacağı sıkça sorulan sorulardandır.
Yasal Mal Rejimi Nedir?
Malların nasıl paylaşılacağı sorusunun cevaplanması için öncelikle evliliğin hangi mal rejimine tabi olduğunu tespit etmek gerekir. 4722 sayılı Türk Medeni Kanunu 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun yürürlüğe girinceye kadar yasal mal rejimi “mal ayrılığı rejimi” iken 01.01.2002 tarihinden sonra yasal mal rejimi “edinilmiş mallara katılma rejimi” haline gelmiştir.
01.01.2002 tarihinden önce evlenenlerde mal paylaşımı nasıl olacak?
2002 tarihinden önce başlayan evliliklerde 01.01.2002 tarihine kadar edinilen mallar mal ayrılığı rejimine tabi olacak olup şayet 01.01.2002 tarihinden sonra eşler başka bir mal rejimi seçmemişseler bu tarihten sonra edinilen mallarda edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olacaktır. Yani 01.01.2002 tarihinden önce başlayan evliliklerde iki mal rejimine göre tasfiye yapılacaktır.
Kural olarak mal ayrılığı rejiminde, evlilik içerisinde edinilen mal eşlerden kimin adına kayıtlı ise onun olacaktır. Diğer eş bu maldan bir hak talep edemeyecektir. Ancak bir eşin üzerine tescilli malın alınmasında diğer eşin katkısının olması durumunda boşanma sonrası bu maldan faydalanma olanağı ortadan kalkan eş diğer eşten “katkı payı alacağı” talep edebilecektir. Katkı payı alacağı yalnızca diğer eşin üzerine kayıtlı taşınır ve taşınmaz malvarlığını değil banka hesabı ve şirket hissesi gibi her türlü mal varlığı için de istenebilecektir.
Burada katkıda bulunmaktan anlaşılması gereken para ya da para ile ölçülebilen maddi veya hizmet değeridir. Buradan çıkacak sonuç bir eşin çalışıp diğerinin çalışmadığı durumlarda çalışmayan eşin evlilik için sarf ettiği emeğin katkı payı hesaplamasında dikkate alınmadığıdır. Örneğin 2002 öncesi evlenen bir ev hanımı 2002 tarihine kadar evlilik içerisinde edinilen ve kocasının üzerine tescil edilmiş bir taşınmazdan herhangi bir hak talep edemeyecektir.
Katkı Payı Alacağı Nasıl Hesaplanır?
Eşin diğer eşdeki katkısının hesaplanabilmesi için öncelikle katkı oranını hesaplanması gerekmektedir. Katkı oranı Yapılan Katkı Değerinin, Malın Katkı Tarihindeki Değerine oranıdır. Katkı Payı ise malın dava tarihindeki ( mal rejimi davasının açılış tarihi) değerinin katkı oranın ile çarpımı ile ortaya çıkan değerdir.
Katkı Payı Alacağı Nasıl İspat Edilir?
Türk Medeni Kanunu 6. Maddesi gereğince aksine bir hüküm olmadığı sürece taraflardan her biri iddiasını ispat ile mükelleftir. Katkı payı alacağı da tanık delili dahil her türlü delil ile ispatlanabilir.
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimine Tabi Evliliklerde Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
01.01.2002 tarihinden sonra edinilen malla ile 01.01.2002 tarihinden sonra başlayan evliliklerde mal tasfiyesi edinilmiş mallara katılma rejimine göre yapılacaktır.
Boşanma Davası Açılmadan Mal Paylaşımı Davası Açılabilir Mi ?
Evliliklerde mal tasfiyesinin yapılabilmesinin ön şartı açılmış bir boşanma davası olmasıdır. Boşanma davası açılmadan mal tasfiyesi için dava açılması durumunda davanız dava şartı yokluğundan reddedilecektir. Mal Rejimi davası boşanma davası ile birlikte açılamamaktadır. Ayrı bir dava olarak açılması gerekmektedir.
Mal Paylaşımı Davasında Hangi Mallar Talep Edilebilir ?
Edinilmiş mallara katılma rejiminde diğer eşten talep edilebileceği nakdi alacaklar “Katılma Alacağı” ve “Değer Artış Payı Alacağı” alacağıdır. Ancak eşler birbirinden yalnızca para ile ölçülebilen nakdi alacakları değil âyni taleplerde de bulunabilir. Âyni taleplere örnek olarak tasfiye sırasında paylı mülkiyete konu bir mal varsa, eşlerden biri kanunda öngörülen diğer olanaklardan yararlanabileceği gibi daha üstün bir yararı olduğunu ispat etmek ve diğerinin payını ödemek suretiyle o malın bölünmeden kendisine verilmesi isteyebilir.
Katılma Alacağı Nedir?
Katılma alacağı edinilmiş malların tasfiyesi sonrası ortaya çıkan değerdir. Evlilik içerisinde edinilen malların yarısıdır. Halk arasında boşanmada mallar yarı yarıya bölüşülür denmesinin sebebidir.Bu alacağa kavuşmanız için çalışıyor olmanız veyahut boşanmada karşı taraftan daha az kusurlu olmanız gerekmez. Evlilik öncesi edinilen veya boşanma dava tarihinden sonra yapılan ödemeler katılma alacağı hesabına katılmaz.
Değer Artış Payı Alacağı Nedir?
Eşlerin evlilik içerisinde birbirlerinin malına yapmış oldukları katkının edinilmiş mallara katılma rejimindeki adıdır. Bu katkı o malın edinilmesinde, iyileştirilmesinde veyahut korunmasında yapılmış olabilir. Ancak bu alacağı istemenin en temel şartı eşin bu katkıyı yaparken bağışlama kastının olmaması gereğidir. Şayet ortada bir bağış var ise değer artış payından söz edemeyiz.
Mal Paylaşımı Davası Hangi Mahkemede Açılır?
Yasal mal rejiminin tasfiyesi davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesidir.
Mal Paylaşımı Davası Nerede Açılır?
Mal rejimi davasında yetkili mahkeme boşanma davalarında olduğu gibi eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir. Ancak yetki kamu düzenine ilişkin olmadığından yetkisiz yer mahkemesinde aleyhinize bir dava olması durumunda cevap dilekçeniz ile birlikte yetkiye itiraz etmeniz gerekmektedir.
Mal Rejimi Davasını Ne Zamana Kadar Açabilirim ?
Kanunda bununla ilgili özel bir düzenleme olmadığından bu sorunun cevabına Yargıtay kararları ışığında cevaplarsak boşanma kararınızın kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde ve her halde 10 yıl içinde açılmalıdır.
Katılma Alacağı ve Değer Artış Payı Alacağı Nasıl Ödenir?
Kural olarak ödeme para ile yapılacaktır. Ancak tarafların anlaşması durumunda ayni olarak yani bir malın devri gibi aynı ile ödeme de mümkündür. Ayni ödemelerde malın tasfiye tarihindeki değeri esas alınır. Alacak malın değerinden daha fazla olması durumunda mahkeme tarafından tapunun mevcut eşten iptali ile diğer eşe tescili şekliden hüküm dahi kurulabilecektir. Ancak ayni ödeme katkı payı için geçerli değildir.
Mal Paylaşımına Konu Olan Mallar Hangileridir ?
Türk Medeni Kanunun 219 maddesi gereğince eşlerin mal paylaşımı davasının konusu olacak mallar şunlardır.
- 1. Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
- 2. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- 3. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- 4. Kişisel mallarının gelirleri,
- 5. Edinilmiş malların yerine geçen değerler
Sıkça Sorulan Sorular
Banka Kredisi Devam Eden Malvarlıklarında Boşanma Sonrası Mal Paylaşımı Nasıl Olacak?
Eşlerin mal rejimi boşanma davasının açıldığı tarih itibariyle sona erecektir. Boşanma davasının açıldığı tarihte taraflardan birinin evlilik içerisinde edinilen bir mal için çekmiş olduğu kredinin ödemeleri devam ediyorsa kredi borcunu ödemeye devam eden eşin diğer eşten bir katılma alacağı doğacaktır.
Şöyle ki 120 ay vadeli 20000 TL konut kredisi çekildiği ve boşanma tarihinde bu kredinin 19 taksidinin ödenmiş olduğunu düşünürsek. Ödenen taksitleri toplam taksit miktarına oranlamamız gerekir.
19/120 bize “Artık Değer” dediğimiz tasfiye sonucu elde edilen yarıya bölünmesi ile her eşin elde edeceği net miktarı yani katılma alacağının bulunduğu miktardır. Artık Değer edinilmiş mallara katılma rejiminde bir alacak kalemi değil yalnızca bir hesaplama aracıdır.
Geriye kalan taksit miktarının toplam takside oranı 101/120 ise krediyi çeken eş tarafından ödenmeye devam olunacağından onun kişisel malı kabul edilecektir.
Kredi borcunun ödemeye devam edecek olan eşin diğer eşten olan katılma alacağı hesabı ise Karar Tarihine Yakın tarihte söz konusu malın örneğimizde taşınmazın sürüm değerinden kişisel mal olarak tespit ettiğimiz miktarın çıkarılması sonucunda bulunan miktarın yarısı bu eşin katılma alacağı olacaktır.
Açıktır ki bu hesaplamalar bilirkişi marifetiyle yapılması gereken ve dava aşamasında hakimin görevlendireceği bilirkişiler tarafından yapılan hesaplamalardır.
Anlaşmalı Boşanma Davalarında Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Anlaşmalı boşanma ile taraflar boşanma ve ferileri dediğimiz velayet, nafaka hususunda anlaşabilecekleri gibi aile hukukundan kaynaklanan alacak hakkı doğuran edinilmiş malların paylaşımı hususunda özgür iradeleri belirledikleri şartlarda boşanmayı sağlayabilirler. Ancak boşanma protokolü ihtilaf konusu tüm hususları kapsar şekilde ayrıntılı açıklamalar içermesi gerekmektedir.
Protokol ile taraflar karşılıklı olarak katılma alacağı ve değer artış payı alacaklarından feragat edip mal paylaşımı yapabilirler ancak protokolde malvarlıklarının tek tek belirtilmesi oldukça önemlidir. Profesyonel ellerde hazırlanmamış bir protokol sebebiyle yeni bir mal rejimi davası ile karşılaşılması oldukça yüksek bir olasılıktır.
Kusurlu Eşe Mal Verilmemesi Mümkün Müdür?
Kural olarak eşlerin evlilik içerisinde edinilen mallarda katılma alacakları mevcuttur. Bu alacağın azaltılması veya kaldırılması Türk Medeni Kanunun 236/2 maddesi gereğince mümkündür. Maddeye göre zina ve hayata kast nedeniyle boşanma halinde hakime kusurlu eşin artık değerdeki pay oranını hakkaniyete uygun şekilde azaltma veya kaldırma yetkisi verilmiştir. Zina sebebiyle veyahut hayata kast sebebiyle açılmış bir boşanma davası bulunması durumunda mal rejimi davasının hakimi talep halinde veyahut resen kusurlu eşin alçağını diğer tarafa verebilecektir.
Av. Burcu ALTIPARMAK TÖR
