İcra ve İflas Hukukunda Şikayet
İcra dairesi, icra ve iflas hukukuna ilişkin hükümleri uygulamakla görevlidir. Bu görevi yaparken hukuka aykırı ve usulsüz hareket ederse bu işlemlerine karşı zarar görenler, şikâyet yoluna başvurabilirler.
Şikâyet, icra dairelerinin hukuka aykırı ya da somut olaya uygun düşmeyen işlemlerinin iptali veya düzeltilmesi amacıyla düzenlenmiş bir kanun yoludur. Medeni usul hukukundaki “itiraz” dan farklılık muhteva eder. Şikâyet bir dava değildir, hukuksal çare olarak nitelendirilebilir. Şikâyet, icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesinde incelenip karara bağlanır.
Şikâyetin konusu icra dairesinin yaptığı işlemlerdir. Kanunun açıkça öngördüğü hallerde başka organların işlemlerine karşı da şikayet yoluna gidilebilir.
Şikayet Sebepleri
Takip hukukuna ilişkin hükümlerin yanlış uygulanması veya uygulanmaması halinde şikâyet söz konusu olur. Şikâyet ile icra müdürünün görevini yapmadığı veya yanlış yaptığı öne sürülür.
- İşlemin kanuna aykırı olması, işlemin somut olaya uygun olmaması,
- bir hakkın yerine getirilmemesi,
- bir hakkın sebepsiz olarak sürüncemede bırakılması şikayet sebepleri olarak sıralanabilir.
Burada kanuna aykırılık genel şikâyet sebebidir ve diğer sebepler bu sebebe özel bazı hallerdir. Kanuna aykırılık bir kanun hükmünün hiç uygulanmaması ya da yanlış uygulanmasıdır. Kanunun icra müdürüne takdir yetkisi tanıdığı hallerde icra müdürünün yetkisini olaya ve işleme doğru kullanmadığı durumda “işlemin somut olaya uygun olmaması” söz konusu olacaktır.
İcra müdürünün görevine ilişkin bir işi yapmayı reddetmesi “bir hakkın yerine getirilmemesi” sebebini ortaya çıkaracaktır. Bir hakkın sebepsiz olarak sürüncemede bırakılması, icra müdürünün süresi içinde veya uygun bir süre içinde yapmak zorunda olduğu bir işlemi haklı bir neden olmaksızın sürüncemede bırakmasıdır. Bu gibi durumlarda şikâyet yoluna gidilecektir.
Şikayetin Tarafları
Şikâyette, şikâyet eden ve şikâyet olunan olmak üzere iki taraf bulunur. Şikâyette hukuki yararı bulunan her ilgili bu yola başvurabilir. Takip konusu alacağın alacaklısı, borçlusu ve bunların halefleri şikâyette bulunabilir. Bazı durumlarda 3. kişilerin de şikâyet hakkı bulunur.
Rehin alacaklıları ve istihkak iddiasında bulunanlar buna örnek teşkil eder. Borçlunun ailesinin geçimi için gerekli olan haczedilemeyen mal ve hakların haczedilmesine karşı da aile bireylerine şikâyet hakkı tanınmıştır.
İcra dairesi yapmış olduğu işlemin yanlış olduğunu sonradan fark ederse işlemi kendiliğinden değiştiremez, şikâyet yoluna başvuramaz. Yargıtay’a göre de icra mahkemesince karar verilmedikçe icra müdürü hiçbir şekilde işlemini değiştiremez.
Şikâyet eden fiil ehliyeti sahibi olmalıdır. Fiil ehliyeti yoksa yasal temsilcisi de şikâyette bulunabilir. Şikâyet olunan icra dairesidir ancak uygulamada icra dairesi taraf olarak esas alınmaz. Şikâyet konusu işlem yararına olan kişi de şikâyet olunan durumunda olacaktır.
Şikayet Süresi
Şikâyet süresi şikâyet edenin şikâyet konusu işlemi öğrendiği günden itibaren 7 gündür. Şikâyet konusu işlem ilgiliye tebliğ edilmişse şikâyet süresi tebliğ tarihinden başlar. Tebligat usulsüz olarak gerçekleştirilmişse muhatabın öğrendiğini bildirdiği tarih tebliğ tarihi kabul edilir. Tebliğ edilmemişse ilgilinin şikâyeti öğrendiğini bildirdiği tarih esas alınır. Karşı taraf daha önce öğrenildiğini ispat edebilir.
Bu süreler hak düşürücü niteliktedir. Şikâyet süresi geçtikten sonra yapılan şikâyet usulden reddedilir ve şikâyet konusu işlem kesinleşir.
Şikâyetin süreye tabi tutulmasının 2 istisnası vardır. Hakkın yerine getirilmemesine veya işlemin sebepsiz sürüncemede bırakılmasına ve kamu düzenine aykırı olan işlemlere karşı süresiz şikâyet yolu öngörülmüştür.
Şikayet Usulü
Şikâyet icra mahkemesi tarafından incelenir, karara bağlanır. Yetkili mahkeme söz konusu icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesidir. Şikâyet icra mahkemesine yapılır. İcra dairesine yapılan şikâyet geçerli değildir.
Şikâyet, yetkili icra mahkemesine gönderilmek üzere başka bir icra dairesine yapılmışsa 7 günlük şikâyet süresi içinde gönderim giderini ödemesi yeterlidir. Şikâyet dilekçe veya icra mahkemesindeki beyanın tutanağa geçirilmesiyle yapılabilir. Şikâyette bulunandan başvurma harcı ve karar ve ilam harcı alınır.
Şikâyet konusu hakkında duruşma yapılıp yapılmayacağı icra mahkemesinin takdirindedir. İtirazın değerlendirmesi adli tatilde görülecek işler kapsamındadır. Duruşma yapılan hallerde tarafların yokluğunda karar verilebilir. Duruşma yapılmayan işlemlerde icra mahkemesi, iş kendisine geldiğinden itibaren 10 gün içinde karar vermek zorundadır. İcra mahkemesi şikâyet sebepleri ile bağlı değildir. Şikâyet icrayı durdurmaz. İcra mahkemesi gerekli görürse veya talep üzerine icranın geri bırakılmasına karar verebilir.
Şikayetin Sonuçları
Şikâyet sonucunda ret veya kabul kararı verilir. Şikâyet kabul edilirse şikâyet sebeplerine göre üç şekilde karar verilir. Şikâyet konusu işlem bozulabilir, işlem düzeltilebilir, icra müdürünün sebepsiz olarak yapmadığı işlemlerin yapılması emredilebilir. Düzeltme kararı geçmişe yürüyemez. İcra müdürü mahkeme kararına direnemez. İcra mahkemesinin ret veya kabul kararına karşı istinaf yoluna başvurabilir.
Stj. Av. Sena TÜRK & Av. Ahmet EKİN
