Oturduğunuz Ev Haczedilebilir Mi?

Konunun esasına inilmeden önce çeşitli kavramları açıklamak gerekir. Burada açıklanacak ilk husus, borçlunun haline uygun evi terimini de içerisine alan bir üst başlık olarak haczi caiz olmayan mallar ve haklardır. Kanuna göre borçlunun malları, alacaklıları tarafından alacaklarına karşılık olarak haczettirilebilir. Buna rağmen, kanun koyucu, borçlunun ve ailesinin insan onuruna yakışır bir biçimde yaşaması, maddi ve manevi varlığını devam ettirebilmesi gibi anayasal haklarını koruma altına almak için borçlunun bazı mal ve haklarının haczedilemeyeceğini öngörmüş, o malları kanuni olarak korumuştur

İcra İflas Kanunu madde 82 uyarınca koruma altına alınan mal ve haklardan birisi de borçlunun haline münasip evidir.(m.82,I/12) Ev, kişinin yaşamını idame ettirebilmesi için gerekli temel bir ihtiyaç olup, kişinin devlete muhtaç bir hale gelmemesi için haczedilmesinin önüne geçilmiştir.

Haline Münasip Ev Nedir?

Bir meskenin borçlunun haline uygun olup olmadığı, borçlunun sosyal durumuna ve borçlu ile ailesinin sosyal ihtiyaçlarına göre icra müdürü tarafından belirlenir. Burada bahsi geçen mesken kavramı ait olunan sosyal çevrede alışılagelmiş barınma aracıdır. Apartman dairesi, bağımsız ev, bağ evi, bir taşınmaz üzerindeki elbirliği veya paylı mülkiyet payı, kısacası kişinin barınak olarak kullanabileceği her türlü mesken “ev” olarak nitelendirilebilir. Doktrinde ve içtihatta tartışmalı da olsa bizim de katıldığımız bir görüşe göre karavanlar da bu kapsamda kabul edilmelidir.

Haline münasiplik değerlendirilirken, borçlunun ve aile üyelerinin yaşam kalitesi göz önünde bulundurulmalıdır. Borçlunun onurlu yaşam şartları korunurken alacaklının alacak hakkı göz ardı edilmemelidir. Burada orantılılık ilkesi dikkatle uygulanmalıdır. Haline münasiplik kararı verilirken haciz sonucunda kişinin psikolojik buhrana itilmemesi, yaşadığı çevre tarafından aşağılanacak duruma düşmemesi gözetilmelidir. Kanuna göre bunun değerlendirmesini icra memuru yapar.(m.82/4) Bu değerlendirme sonucunda evin değerinin haline münasip olmaktan uzak olması durumunda, haline münasip bir ev değeri borçluya ayrılarak ev haczedilir.(m.82/3) İcra İflas kanununun bu hükmü ile Anayasa’nın 17.maddesi de güvence altına alınmış, kişiye yaşama, maddi ve manevi varlığını geliştirme imkânı sunulmuştur.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında; haline münasip evin haczedilmezliği hususu düzenlenirken, kanun koyucunun anayasamızın vazgeçilmez ilkelerini göz önünde bulundurduğu, insan hakları ve insan onuru kavramlarının uygulamaya dökülmesi amacını taşıdığı görülmektedir. Bu hükmün varlığı ile borçluların borçlarına karşılık onurlu yaşam hakkına dokunulmasının önüne geçilmiştir. Borçlu ve alacaklı arasındaki menfaat dengesi korunmuştur.

Açıkladığımız yasal düzenlemeye göre oturduğunuz ev düzenlemedeki şartları sağladığı takdirde haczedilemez. Oturduğunuz ev haline münasiplik düzeyinin üzerinde ise de fazla olan bu miktar haczedilerek haline münasip sayılan kısma karşılık gelen miktardaki para borçluya verilir.

Uygulamada haline münasip ev konusunda sıklıkla hataya düşüldüğü, birçok borçlunun haline münasip evinin haczedilerek mağduriyetler yaşandığı, bazen de haline münasip kavramının olması gerektiğinden fazla gözetilerek alacaklıların mağduriyetine sebebiyet verildiği gözlemlenmektedir. Bu hususta kesinlikle uzman bir hukukçudan destek alınmasını tavsiye ederiz.

Stj. Av. Sena TÜRK & Av. Ahmet EKİN