Karşılıksız Yararlanma Suçu (TCK m. 163)
Karşılıksız yararlanma suçu, bir başkasının mal veya hizmetlerinden haksız yararlanmak anlamına gelir. Yani, mal veya hizmeti sağlayan kişiden izin almadan veya ücretini ödemeden onun mal veya hizmetlerinden yararlanmak suçtur.
Karşılıksız yararlanma suçu, farklı şekillerde gerçekleşebilir. Örneğin, bir ürünü çalmak, bir hizmeti ücretsiz olarak almak veya bir aboneliği ücretsiz olarak kullanmak karşılıksız yararlanma suçlarına örnek olarak verilebilir.
Karşılıksız Yararlanma Suçunun Hukuki Konusu
Karşılıksız yararlanma suçunun hukuki konusu üç ana başlık altında incelenebilir: Otomatlar aracılığı ile sunulan hizmetlerin bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilmesi durumu söz konusudur. Burada otomatın mal değil, hizmet sunması gereklidir ve hizmet bedelli olarak sunulmalıdır. Bedelsiz olarak sunulan hizmetlerden yararlanmak bu suçu oluşturmaz. Ancak, bedelsiz olarak bir otomattan mal alınırsa hırsızlık suçu oluşur.
Telefon hatları veya elektromanyetik dalgalar aracılığıyla gerçekleştirilen şifreli veya şifresiz yayınlar suç kapsamına dahildir. Bu suç, izinsiz bir şekilde şifreli televizyon kanallarından faydalanmak kadar, kablosuz internet gibi elektromanyetik dalgalarla gerçekleşen yayınlardan bedelsiz yararlanmak gibi eylemleri de içermektedir.
6352 sayılı Kanun ile TCK’nın 163. maddesine 3. fıkra eklenerek elektrik enerjisi, su ve doğal gazın karşılıksız yararlanılması suçu tanımlanmıştır. Daha önce ise elektrik enerjisi, su ve doğal gaz hırsızlık suçunun konusunu oluşturuyordu ve bu suçun kanun maddesi olarak Türk Ceza Kanunu’nun 141/2. maddesinde düzenleniyordu. Ancak bu madde yürürlükten kaldırılmıştır. Elektrik enerjisi hırsızlığına ilişkin açıklamalar için hırsızlık suçuna ilişkin açıklamalara bakmak gerekmektedir.
Bu suçun faili de mağduru da herkes olabilir.
Karşılıksız Yararlanma Suçunda Eylem
Bu suç kapsamında telefon hatları ile yapılan şifreli veya şifresiz yayınların sahibinin veya zilyedinin rızası olmaksızın izlenmesi veya kullanılması yer almaktadır. Bu eylem, bir başkasının telefon hattına izinsiz olarak girerek bedelini ödemeden konuşma yapmak gibi dolandırıcılık amaçlı da olabilir. Ayrıca, çeşitli elektronik araçlar kullanarak şifreli yayınların izlenmesi de bu suçun kapsamında yer alır.
Türk Ceza Kanunu m. 163’ün 3. fıkrasında düzenlenen abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisi, su veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi suç olarak tanımlanmıştır. Bu suçun maddi unsuru, söz konusu abonelik esasına göre yararlanılabilen enerjinin veya suyun sahibinin rızası olmaksızın tüketilmesidir.
Bunun yanı sıra, tüketim miktarının da belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi gerekmektedir. Bu şekilde tüketim yapılması durumunda, su, elektrik veya doğal gazın ne kadar tüketildiği anlaşılamayacağı için, tüketim miktarının belirlenmesi engellenmiş olacaktır. Suçun cezası ise bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır.
Karşılıksız Yararlanma Suçunda Hukuka Aykırılık Unsuru
Burada hukuka uygunluk sebebi olarak mağdurun rızası söz konusudur.
Karşılıksız Yararlanma Suçuna Teşebbüs
Karşılıksız yararlanma suçuna teşebbüs mümkündür.
Örneğin, otomata para yerine buz kalıbı atarak hizmet almaya çalışan fail, istediği hizmete ulaşamadığı takdirde suçun tamamlanmamış bir aşamasında kalmış olur ve suç teşebbüs halinde kalır. Ancak eğer fail, buz kalıbı yerine başka bir şey atarak hizmete erişmeyi başarırsa, suç tamamlanmış olur ve teşebbüs kalkar.
Karşılıksız Yararlanma Suçunda Etkin Pişmanlık
Bu düzenlemeyle karşılıksız yararlanma suçu işleyen failin, suçun mağduru olan kişi, kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararı tazmin ederek pişmanlık göstermesi halinde kamu davası açılmayacak veya ceza üçte birine kadar indirilecektir. Ancak bu hükümden aynı fail ikinci defa yararlanamayacaktır. Bu düzenleme, failin pişmanlık göstermesi ve zararı tazmin etmesi halinde adaletin daha etkili ve hızlı bir şekilde sağlanması amacını taşımaktadır.
Bu geçici madde, 6352 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren hırsızlık suçundan dolayı kovuşturma yapılan veya kesinleşmiş hükümleri bulunan kişilerin, abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisi, su veya doğal gazı sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketmeleri nedeniyle cezalandırılmasıyla ilgilidir.
Bu geçici maddeye göre, söz konusu kişiler, yasa gereği zararı tamamen tazmin etmeleri halinde, cezaya hükmedilmeyecek ve daha önce verilmiş olan cezalar kalkacaktır. Ancak, bu hükümler sadece yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay boyunca geçerlidir.
Karşılıksız Yararlanma Suçunun Manevi Unsuru
Suç genel kastla işlenebilir. Keza suçun olası kastla işlenmesi de mümkündür.
Karşılıksız Yararlanma Suçunda İştirak ve İçtima
Bu suç iştirak açısından bir özellik göstermez.
Fail otomattan bedelsiz yararlanmak için sahte para kullandıysa ya da otomata zarar verdiyse sahtecilik yahut mala zarar verme suçundan ayrıca cezalandırılacaktır.
Karşılıksız Yararlanma Suçunun Cezası
Karşılıksız yararlanma suçu, TCK maddesi 163’te düzenlenmiştir ve bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak, cezanın üçte birine kadar indirimi veya hiç ceza verilmemesi, mağdurun, kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararın pişmanlık göstererek tamamen tazmin edilmesi durumunda mümkündür. Bu indirim, 6352 sayılı Kanunun 84. maddesinde düzenlenmiştir.
Karşılıksız Yararlanma Suçunda Görevli Mahkeme
Bu suç re’sen kovuşturulur.
Karşılıksız yararlanma suçunda görevli mahkeme ise, asliye ceza mahkemesidir.
Ekin Hukuk Bürosu olarak; suçun mağduru veya faili olmanız halinde sürecin takibini gerçekleştirebiliriz. Ceza hukuku alanında uzman avukat kadromuzla görüşmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN
