Dış Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticarette Kullanılan Belgeler

Dış ticaret ekonomik büyüme yönünden oldukça önem arz etmektedir. Tek başına dış ticaret, gelir ve refahı belirleyemeyecektir. Dış ticareti kısıtlamak da gelir ve refah açısından olumsuz sonuçlar doğuracaktır.

Dış ticaret işlemleri, geniş bir mevzuata sahip olan ve kapsamlı bir konudur. Dış ticaret işlemlerine esas olan belge kavramını ve bu belgelerin işlevlerini incelemek gerekmektedir.

Dış Ödemeler Bilançosu (Balance Of Payments)

Dış ödemeler bilançosu; bir ülkenin bir dönem içerisindeki mal, hizmet ve sermaye akımları vs. işlemlerden sağladığı gelirler ile diğer ülkelere yaptığı ödemeleri içeren tüm ekonomik faaliyetleridir.

Bahsedilen belirli bir dönem, genellikle 1 yıllık süreyi ifade etmektedir.

Dış ödemeler bilançosu, çift kayıtlı muhasebe sistemine göre tutulur.

Dış ödemeler bilançosuna kaydedilen işlemler şu şekilde ayrılır:

• Otonom işlemler,
• Denkleştirici işlemler.

Otonom işlemler; doğum nedeni ithalat, ihracat, turizm ve yabancı yatırımlar gibi ödemeler bilançosuyla ilgili olmayan işlemlerdir. Yani genellikle cari işlemler, sermaye hareketleri ve ana hesap gruplarından oluşmaktadır.

Denkleştirici işlemler ise; ödemeler bilançosu açık ya da fazlalarından doğmaktadır. Buna örnek olarak altın ve döviz rezervlerindeki bir artış veya azalış gösterilebilir.

Dış Ödemeler Bilançosunun Bölümleri Nelerdir?

Dış ödemeler bilançosu şu şekilde bölümlere ayrılır:

• Cari işlemler,
• Sermaye Hareketleri,
• Dış Rezerv Hareketleri.

Cari İşlemler Nelerdir?

Cari işlemler, üç gruba ayrılır:

1. Mal Ticareti ( Visible Trade)
   1. İthalat İşlemleri,
   2. İhracat İşlemleri.
2. Görünmeyen Kalemler (Invisible Trade)
   1. Dış Turizm,
   2. İşçi Gelirleri,
   3. Yabancı Sermaye Gelir ve Giderleri,
   4. Uluslararası Taşımacılık Faaliyetleri,
   5. Uluslararası Bankacılık ve Sigortacılık Faaliyetleri.
3. Tek Taraflı Transferler
   1. Bağış,
   2. Hediye vs.

Sermaye Hareketleri Nelerdir?

Bir ülkedeki yerleşik kişiler ile başka ülkelerdeki yerleşik kişiler arasındaki borç ve alacak işlemleridir.

Kendi içerisinde 1 yıldan uzun sürüp sürmemesine bağlı olarak kısa vadeli ve uzun vadeli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Dış Rezerv Hareketleri Nelerdir?

Bir ülkenin uluslararası ödemelerde kullanmak için kullandığı kaynakların tümü dış rezervdir.

Dış rezerv; altın ve altın dışı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Dış Ödemeler Bilançosunun Sonuçları Nelerdir?

Dış ödemeler bilançosunun sonuçları, ülkelerin 1 takvim yılı içerisindeki yaptıkları faaliyetlerin sonuçlarıdır.

Dış ödemeler bilançosunun sonuçları üçe ayrılmaktadır:

• Denk dış ödemeler bilançosu,
• Alacaklı dış ödemeler bilançosu,
• Borçlu dış ödemeler bilançosu.

Dış Ticaret Bilançosu Nedir?

Dış ticaret bilançosu, bir ülkenin mal hareketleridir.

Dış ticaret bilançosu, dış ödemeler bilançosundaki ihracat ile ithalat arasındaki farkı ifade etmektedir.

İthalatın ihracattan fazla olması halinde dış ticaret bilançosu açık, ihracatın ithalattan fazla olması halinde ise dış ticaret bilançosu fazladır.

Dış Ticarette Kullanılan Belgelerin Fonksiyonları Nelerdir?

Dış ticarette kullanılan belgelerin delil, güvence, dispozisyon, temlik ve finansman fonksiyonları bulunmaktadır. Bu fonksiyonları ayrı ayrı incelemek gerekmektedir.

Dış Ticarette Kullanılan Belgelerin Delil Fonksiyonu

Dış ticarette kullanılan belgelerin içeriğinde yer alan bilgiler, belgenin hukuki niteliği göz önünde bulundurularak farklı konularda delil niteliğini taşımaktadır.

Örneğin belgeler; bir işlemin yapıldığına, malın özelliklerine veya niteliğine göre farklı şekilde delil niteliği taşımaktadır.

Dış Ticarette Kullanılan Belgelerin Güvence Fonksiyonu

Ödeme şekillerinden akreditifte ihracatçıya ödeme ancak akreditif koşullarında istenen evrak teslimi karşılığında gerçekleştirilebilir.

Vesaik mukabili ödemede ise ithalatçıya ödeme yapmadan bu tür belgeler elde edilmemektedir.

Dış Ticarette Kullanılan Belgelerin Dispozisyon Fonksiyonu

Dizposizyon fonksiyonu, taşıma belgeleri ile ilgilidir. Taşıma belgeleri göndericiye, teslimatın yapılacağı yeri değiştirmek, yükü geri getirmek, taşımayı durdurmak, yükün taşıma belgesinde belirtilen alıcıdan başka bir alıcıya teslimini gerçekleştirmek amacıyla yükte tasarrufta bulunma imkan ve hakkını ifade etmektedir.

Dış Ticarette Kullanılan Belgelerin Temlik (Devir) Fonksiyonu

Temlik (devir) fonksiyonu, kıymetli evrak niteliğinde olan konişmento, FIATA nakliyeci taşıma makbuzu ve makbuz senedi için geçerli olmaktadır.

Bu tür senetler, ciro veya alacağın temliki hükümleri çerçevesinde başkasına devredilebilmektedir.

Dış Ticarette Kullanılan Belgelerin Finansman Fonksiyonu

Finansman fonksiyonu; konişmento, makbuz senedi ve FIATA nakliyeci taşıma makbuzu kredi kuruluşlarından kredi çekmek için güvence aracıdır.

Dış Ticaret İşlemleri, geniş bir mevzuata sahip olan ve kapsamlı bir konudur. Her türlü dış ticaret ve gümrük işlemlerinize ilişkin hukuki destek almak için Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.

Av. Ennur GÜVEN & Av. Ahmet EKİN