Unutulma Hakkı Nedir?

Unutulma hakkı, sosyal medya ve diğer dijital platformlarda bireylerin ya da kurumların; geçmişte hukuka uygun olarak yayılmış fotoğraf, video, haber, belge, ses kaydı gibi bilgilerinin ilerleyen zamanlarda bulundukları yerden kaldırılmasını ve/veya arama motorlarından ilgili içeriklere artık ulaşılamamasını (delisting) isteme hakkıdır.

Unutulma hakkı; Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü’nde (GDPR) “Silme Hakkı” olarak tanımlanmış ve ilgili tüzüğün 17.maddesinde “Right to erasure “right to be forgotten” başlığı altında “Veri sahibinin kendisi ile ilgili kişisel verilerin herhangi bir gecikmeye mahal verilmeksizin silinmesini kontrolörden talep etme hakkı bulunur ve, aşağıdaki hallerden birinin geçerli olması durumunda, kontrolörün kişisel verileri herhangi bir gecikmeye mahal vermeksizin silme yükümlülüğü bulunur” şeklinde düzenlenmiştir.

Avrupa’da unutulma hakkı kapsamında neticelenen ilk karar; Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) tarafından verilmiş 13.05.2014 tarihli Costeja González v. Google Inc, Google İspanya kararıdır. (Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın C-131/12 Sayılı Kararı) Karara konu olay; 2010 senesinde Mario Costeja González isimli İspanyol bir avukatın, hakkında 16 sene önce yapılan haberin ilerleyen süreçte kendisini ve dijital itibarını olumsuz etkilemesi sebebiyle İspanya Veri Koruma Kurumu’na şikayette bulunmasıyla başlamıştır. Gazeteci şikayetinde ilk olarak haberin yer aldığı gazetenin şikayete konu haberi kaldırmasını ya da haberin kendi kişisel verilerini göstermeyeceği şekilde düzenlenmesini, veya arama motorları tarafından sağlanan imkanların kullanılarak verilerinin korunması adına belirli araçların kullanılmasını talep etmiştir.

Gazeteci ikinci adım olarak ise aynı şeyi Google İspanya ya da Google Inc.’den yapmasını talep etmiştir. 30.06.2010 tarihinde, İspanya Kişisel Verileri Koruma Kurumu La Vanguardia’ya ait şikâyeti reddetmiştir. Gazetecinin Google İspanya ve Google Inc hakkındaki şikâyeti söz konusu arama motorlarında kişisel veri işlendiği gerekçesiyle veri sorumlusu olarak nitelendirmiş ve veri koruma mevzuatı kapsamında kabul ederek değerlendirmeye alınmıştır.

İspanya Veri Koruma Kurumu, yaptığı değerlendirme sonucunda Google İspanya ve Google Inc konuyu İspanya mahkemelerine taşımış ve mahkeme görüş bildirmesi için Avrupa Birliği Adalet Divan’ına başvurmuştur. Başlatılan bu sürecin Avrupa Birliği Adalet Divanı’na taşınmasıyla birlikte konu hakkında verilen karar, Avrupa Birliği’nin 95/46 EC sayılı Direktifi kapsamında yaptığı incelemelere dayandırılmış ve “Haberin ana kaynakta (gazetede) kalmaya devam etmesine fakat veri sorumlusunun arama motorları olduğuna ve arama motorlarının, kişinin bu hakkını kullanmasına izin vermesi gerektiği” şeklinde karar verilmiştir.  Verilen bu karar ile unutulma hakkı artık Avrupa’da arama motorları tarafından ilgili kişilere tanınan bir hak olarak kabul edilmiş ve kullanılmaya başlanmıştır.

Ülkemizde Unutulma Hakkı

Ülkemizde unutulma hakkı kapsamında gerçekleştirilen ilk düzenleme 2010 yılında Anayasa’nın 20.maddesine “kişisel verilen korunması ile ilgili hakkın” eklenmesiyle yapılmıştır. İlgili maddede yapılan düzenleme “Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.” Şeklindedir.

• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, 7253 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 29.07.2020 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte ülkemizdeki vatandaşların unutulma hakkını kullanabileceklerini duyurmuştur.
• Ayrıca 7253 sayılı kanun ile 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’a “ İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hâkim tarafından, başvuranın adının bu madde kapsamındaki karara konu internet adresleri ile ilişkilendirilmemesine karar verilebilir. Kararda, Birlik tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı gösterilir.” Şeklinde ek yapılarak unutulma hakkı düzenlenmiştir.

Unutulma hakkı ile 5651 sayılı kanun kapsamında verilen içeriğin yayından kaldırılması ve/veya içeriğe erişimin engellenmesini isteme hakkı birbirleriyle karıştırılmaktadır. Unutulma hakkı kapsamında talepte bulunan kişilere, arama motorlarında bulunan içeriğe ulaşılamaması hakkı verilirken ana kaynakta bulunan içerik internet sitesinde kalır. İçeriğin yayından kaldırılması ve/veya içeriğe erişim engellenmesi kararı ise Sulh Ceza Hakimliklerinden talep edilir. Talep sonucu kişisel hakkı ya da özel hayatı ihlal edilen kişi hakkında bulunan içeriğin internet ortamından kaldırılmasına karar verilir.

Unutulma Hakkı Nasıl Kullanılır?

Unutulma hakkı Google’dan talep edilir. Google kendisine gelen talepleri değerlendirir ve gerekli gördüklerini kaldırır. Kaldırma işlemi sadece arama motorlarında gerçekleştirilmekte olup içerik ana kaynağında kalmaya devam eder. Ana kaynağın sitesinin URL adresine ve yaptığı paylaşımlara arama motoru aracılığıyla ulaşılabilmektedir.

• İlk olarak ilgili içerik sitesinin yöneticisiyle iletişime geçilerek içeriğin kaldırılmasının talep edilmesi daha hızlı netice elde edilmesini sağlayacaktır.
• İçerik sitesinin yöneticisinin bu talebi reddetmesi durumunda unutulma hakkı kapsamında Google’dan içeriklerin kaldırılması talep edilecektir. Google’a unutulma hakkı kapsamında başvuru yapmak için büromuzla iletişime geçebilir, süreci bizimle birlikte yürütebilir ya da hukuki destek alabilirsiniz.
• Google’ın talep üzerine ilgili içeriği kaldırmaması durumunda 5651 sayılı kanun kapsamında Sulh Ceza Hakimliklerinden içeriğin yayından kaldırılması ve/veya içeriğe erişimin engellenmesi talep edilebilir. 5651 sayılı kanun kapsamında yargı yoluna başvurmak için bizimle iletişime geçerek hukuki destek alabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Mervenur ÖZKAN