Kişi Bakımından Yetki Nedir?

8 Mart 2022

0 741 3 dakika okuma süresi

Hangi yargı merciinin kimin hangi suçlarını yargılayacağını düzenleyen kurallara kişi bakımından yetki kuralları denilmektedir. Bu kurallar görevden doğan veya görev sırasında meydana gelen “görev suçları” hususunda uygulanmaktadır. Fakat kişisel suçlar kural olarak bu kapsamın dışında kalmaktadır.

İçindekiler

Kişi Bakımından Özel Hükümlere Tabi Olanlar Kimlerdir?

Anaya Mahkemesi’nin Yargılayacağı Kamu Görevlileri Kimlerdir?

Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanını, Cumhurbaşkanı yardımcılarını, bakanları, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.

Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanırlar.

Hakim ve Savcıların Yargılanması Nasıl Olur?

Görev Suçları Sebebiyle

Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun ve diğer mevzuata uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını araştırmasının yapılması izne bağlıdır. Soruşturma ve inceleme işlemleri, hakkında soruşturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle de yaptırılabilir.

Kişisel Suçlar Sebebiyle

Hakim ve savcıların kişisel işledikleri suçların araştırılması için izin alınması gerekmemektedir. Hakkında yapılacak olan soruşturma, suç işleyenin yargı çevresinde bulunduğu ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet Başsavcısına aittir. Son soruşturmada ise bulunulan yer ağır ceza mahkemesi yetkilidir.

Adalet Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarındaki hakim ve savcıların kişisel suçları hakkında soruşturma ve kovuşturma Ankara Cumhuriyet Başsavcısı ve ağır ceza mahkemesine aittir.

Ağır Cezalık Suçüstü Durumları Sebebiyle

Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hâlleri dışında suç işlediği ileri sürülen hakim ve savcılar yakalanamaz, üzerleri ve konutları aranamaz, sorguya çekilemez.

Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hâllerinde hazırlık soruşturması genel hükümlere göre yapılır. Hazırlık soruşturması yetkili Cumhuriyet savcıları tarafından bizzat yürütülür. Bu halde durumun hemen Adalet Bakanlığına bildirilmesi zorunludur.

Avukatların Yargılanması Nasıl Olur?

Avukatların avukatlık veya Türkiye Barolar Birliği ya da baroların organlarındaki görevlerinden doğan veya görev sırasında işledikleri suçlardan dolayı haklarında soruşturma, Adalet Bakanlığının vereceği izin üzerine, suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısı tarafından yapılır.

İnceleme neticesinde kovuşturma yapılması gerekli görülürse dosya, suçun işlendiği yer ağır ceza mahkemesine en yakın olan ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet Savcılığına gönderilir.

Cumhuriyet Savcısı beş gün içinde, iddianamesini düzenleyerek dosyayı son soruşturmanın açılmasına veya açılmasına yer olmadığına karar verilmek üzere ağır ceza mahkemesine verir.

Son soruşturması yapılan avukatların duruşmaları suçun işlendiği yer ağır ceza mahkemesinde yapılır.

T.C.Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2017/5592 E. , 2018/2021 K.

1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 58/1. maddesinde; “Avukatların avukatlık veya Türkiye Barolar Birliği ya da baroların organlarındaki görevlerinden doğan veya görev sırasında işledikleri suçlardan dolayı haklarında soruşturma, Adalet Bakanlığının vereceği izin üzerine, suçun işlendiği yer Cumhuriyet Savcısı tarafından yapılır.” Aynı Kanun’un 59. maddesinde ise; “58 inci maddeye göre yapılan soruşturmaya ait dosya Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğüne tevdi olunur.

İnceleme sonunda kovuşturma yapılması gerekli görüldüğü takdirde dosya, suçun işlendiği yer ağır ceza mahkemesine en yakın bulunan ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet Savcılığına gönderilir.Cumhuriyet Savcısı beş gün içinde, iddianamesini düzenleyerek dosyayı son soruşturmanın açılmasına veya açılmasına yer olmadığına karar verilmek üzere ağır ceza mahkemesine verir. Haklarında son soruşturmanın açılmasına karar verilen avukatların duruşmaları, suçun işlendiği yer ağır ceza mahkemesinde yapılır…” hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen kanun hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, kanun koyucu, avukatların görevlerinden doğan veya görev sırasında işledikleri suçlardan dolayı yapılacak soruşturmalarda genel usulden farklı olarak özel düzenlemeler getirmiştir. Buna göre; kovuşturma izni üzerine düzenlenen iddianameyi inceleyen Ağır Ceza Mahkemesi, dosyadaki delilleri değerlendirerek son soruşturmanın açılmasına veya açılmasına yer olmadığına karar verecektir.

Bu düzenleme isnat edilen suçla ilgili yargılama yapılmasını gerektirir nitelikte delil bulunup bulunmadığının belirlenmesi hususunda mahkemenin takdir yetkisinin olduğunu göstermektedir. Elbette ki bu takdir yetkisi keyfiyetten ari olup dosya içeriğindeki bilgi belge ve sair delillerin takdiri sonucunda ulaşılacak bir durumdur.

Yükseköğretim Personeli Yargılaması Nasıl Olur?

Yükseköğretim personellerinin görevlerini yaptıkları sırada veya görevleri sebebiyle işledikleri suçlar hususunda özel usul düzenlemesi bulunmaktadır.

2547 Sayılı Kanun m.53/c- Yükseköğretim üst kuruluşları başkan ve üyeleri ile yükseköğretim kurumları yöneticilerinin, kadrolu ve sözleşmeli öğretim elemanlarının ve bu kuruluş ve kurumların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlarının görevleri dolayısıyla ya da görevlerini yaptıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçlar hakkında yetkili makamlarca inceleme başlatılabilir, inceleme sonucunda soruşturma açılmasına karar verilmesi ya da doğrudan soruşturma başlatılması hâlinde ilk soruşturma ve son soruşturma olmak üzere idari merciler tarafından bu evreler yürütülmektedir.

Kişi Bakımından Yetki Uyuşmazlıkları Nelerdir?

Adli yargı mahkemelerinin arasında meydana gelen yetki uyuşmazlıkları uyuşmazlığın özelliğine göre Yargıtay 5. Ceza Dairesi veya ağır ceza mahkemesi tarafından çözülmektedir. Adli, idari ve askeri yargı mercileri arasında uyuşmazlık meydana gelmişse bu durum görev bakımından yetki uyuşmazlığı kabul edilir ve o usule göre çözümlenir.